همایش معیارهای گزینش دولتمردان اسلامی از نگاه اهل بیت برگزار شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همایش نیم روزه معیارهای گزینش دولتمردان اسلامی از نگاه اهل بیت(ع) با حضور اساتید حوزه و صاحبنظران در سالن اجتماعات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.

بر اساس این گزارش، حجت الاسلام علیرضا پناهیان به عنوان سخنران افتتاحیه این همایش به ایراد سخن پرداخت و گفت: گاهی عالمان دینی به دلیل این که محبوبیت آنها از بین نرود کاندیدای اصلح را معرفی نمی کنند.

وی افزود: از کجای اسلام برداشت شده که علما فقط باید مبانی نظری سیاست در اسلام را تبیین کنند و وارد مصادیق نشوند، حوزه افتخار دارد که به علم، عقل، تجربه و برداشت عقلانی از منابع صحیح دینی آزادانه می پردازد.

وی ادامه داد: یکی از کاندیداها در شهر یزد گفت که ما سایه جنگ را برطرف کردیم، بلافاصله ولی امر جامعه مسلمین فرمود این سخن غلطی است و هیچ دولتی سایه جنگ را برطرف نکرده است بلکه حضور مردم عامل این مساله بوده است.

حجت الاسلام پناهیان با اشاره به نامه امام علی(ع) به مالک اشتر درباره مدیران خوب خاطرنشان کرد: حضرت می فرمایند کسانی باید انتخاب شوند که اهل تجربه باشند، عالمان دینی موظف نیستند که فقط به ارزش های خاص دینی بپردازند و بگویند بقیه مسائل ربطی ندارد، نخستین ویژگی که حضرت برای مالک اشتر می شمارد امر غیر ارزشی و امر عادی و تجربی مربوط به انسان است.

حجت الاسلام پناهیان با بیان این که تجربه بشری می گوید که روش بانکداری کنونی غلط است، گفت: تجربه بشری به اینجا رسیده که بانک ها نباید این قدر سود بدهند و بگیرند و کسی که به این تجربه بی اعتنایی می کند شقی است.

وی افزود: عالم دینی باید مراقب باشد مسؤولان سیاسی جامعه خلاف تجربه عمل نکنند، ما مسؤولان سیاسی داریم که با اروپایی ها سر مسائل هسته ای توافق کردند و تماما شاهد نامردی بودند و در کتاب خود نوشتند که یکی از عهدها را وفا نکردند اما دوباره همان توافق را به صورت بدتر انجام می دهند، متأسفانه حوزه علمیه قم هم قیام نمی کند که چرا تجربه زیر پا گذاشته شده است.

وی ادامه داد: چند نامزد با یکدیگر مناظره می کنند یکی از نامزدها مسؤول بوده و یکی دیگر از نامزدها نزد او پرونده کلان مشکل دار داشته است اما آن نامزد یک کلمه آبروی او را نمی برد؛ حیا برای مسؤولان سبب ثبات اجتماعی می شود.

وی عنوان کرد: سیاستمدار سالم کشور اسلامی باید بیشتر به عاقبت نگاه کند، بنده از سیاسیون کشور سؤال می کنم که آیا پیش بینی می کردند که آمریکایی ها بدعهدی کنند؟ اگر پیش بینی نمی کردند شایستگی سیاستمداری در هیچ کشوری را ندارید، اگر هم پیش بینی نمی کردید که عدم شایستگی آنان مضاعف است.

حجت الاسلام پناهیان با اشاره به تأکیدات حضرت امام و رهبر انقلاب مبنی بر رسیدگی به محرومان گفت: ایشان فرمودند که محرومان اصل جامعه هستند، وقتی به گروه‌های اصلی جامعه که بی ادعا پای دین ایستاده اند توجه نشود،‌همین مردم آن ها را کنار  خواهند گذاشت.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که جهان از شیوه مشاوره برای اداره بشر استفاده می کند، اظهار داشت: خیلی مهم است که در یک مسؤول چه کسانی ذی نفوذ هستند، بریتانیا به وسیله نفوذ از طریق مشاوران سلطه خود را در برخی کشورها اعمال می کند.

وی ادامه داد: وقتی مدیری در پست های حساس قرار می گیرد به مشاوران خود محتاج تر و نسبت به آن مطیع تر  می شود، مشاوره دادن به افراد برجسته یک حرفه است؛  مردم باید بدانند حوزه نه تنها به مسؤولان بلکه به مشاوران آن ها نیز حساس است، مشاوران برخی از مسؤولان رسما در کتاب خود می نویسند برای فکر کردن عقلانی باید به زبان انگلیسی فکر کنیم.

در ادامه آیت الله محمد تقی مصباح یزدی گفت: بعد از برقراری نظام اسلامی و فراهم شدن شرایط، انتظار از حوزه و حوزویان بسیار است.

وی افزود: پس از گذشت 40 سال از برقراری نظام اسلامی، هنوز مسائل ضروری هست که حکم الفبای نظام را دارد و آنگونه که باید و شاید تبیین نشده است، انتظار می رفت که این موارد به صورت گسترده تبیین و منتشر شود تا جلوی شبهات را بگیرد و وسوسه ها و شبهه هایی که شیاطین القا می کنند به آسانی پاسخ داده شود؛ از نظر فکری، اجتهادی و فقاهتی و سایر بخش های علمی  مسائل باید روشن شود.

آیت الله مصباح یزدی با ارائه تحلیلی عقلی از شرایط کارگزاران حکومت معقول ابراز داشت: این که می گوییم معقول  به این دلیل است که اکقر حکومت ها در طول تاریخ نا معقول بودند و بر اثر زور بر سر کار آمدند و بر ملتی تحمیل شدند و درصدد برآورده کردن خواسته های نفسانی خود بودند.

وی اضافه کرد: سؤال می شود که چرا باید در جامعه حکومت داشته باشیم، در فلسفه سیاست کسانی می گویند تشکیل حکومت ضرورتی ندارد و گاهی در شرایطی لازم می شود در مقابل کسانی گفتند که ضرورت دارد، از نظر اسلام جای شکی نیست که جامعه نیازمند حکومت است؛ حتی تأکید شده در جمع های کوچک هم حاکمی وجود داشته باشد تا مصالح تأمین شود.

رییس مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که اجتماع و همکاری زمانی است که هماهنگی وجود داشته باشد، گفت: هماهنگی زمانی تحقق  عینی پیدا می کند که بالاخره یک نفر حرف آخر را بزند، اگر اینگونه شد مصالح تأمین می شود.

وی افزود: اصل این که باید حاکم و کارگزارانی وجود داشته باشد مسلم است، اگر حکومت در جمع کوچکی باشد خود شخص می تواند مسائل را اداره کند اما اگر حکومت بر جمعیت میلیونی شد هیچ انسانی شخصا و به تنهایی نمی تواند امور را پیگیری کند از این رو باید کارگزارانی وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: باید دستگاه و سیستمی وجود داشته باشد که نیازهای جامعه را برطرف کند، اگر هدف از تشکیل جامعه را دانستیم وظایف حاکم و کارگزاران را به خوبی متوجه می شویم، آیا می شود که عناوین کلی برای کارگزاران در نظر گرفت که در هر نظامی مورد توجه باشد؟ دستگاه حکومت به صورت متعارف سیستمی را می طلبد که مراتبی داشته و مقرراتی بر آن حاکم باشند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با طرح این سؤال که کسانی می خواهند متصدی حکومت باشند می توانند بدون اطلاع از مقررات در نظامی مشارکت داشته باشند، ابراز داشت: وظیفه فرد این است که بر اساس مقررات جایی را اداره کند حال آیا می شود که از مقررات بی اطلاع باشد؟ بنابراین یک شرط کلی در همه نظام ها برای کارگزاران علم، آگاهی و شناخت است.

وی عنوان کرد: آگاهی از هدف تشکیل جامعه و مقرراتی که طبق هدف شکل گرفته ضروری است، نیازهای جامعه بر اساس ارزش ها مشخص می شود از این رو آگاهی باید وجود داشته باشد، حال اگر مسائل را خوب بداند و در مواردی بیشتر به دنبال منافع خود باشد و در زمان اجرا تخلف کند باز ایجاد مشکل می کند یعنی به دلیل منافع شخصی منافع مردم را نادیده بگیرد در حالی که هدف از تشکیل حکومت تأمین منافع و نیازهای جامعه است.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: بنابراین شرط دوم تعهد است که در ادبیات دینی تقوا گفته می شود؛ کارگزار می خواهد مقررات کلی را در جامعه پیاده کند و به دلیل تقوا انگیزه برای کار دارد، حال اگر مصادیق کار را به درستی نشناسد و تخصصی در تشخیص منفعت نداشته باشد و نداند که با چه ابزاری باید منفعت را تأمین کرد باز هم کاستی وجود دارد، چه بسا گاهی اقدامی می شود و عکس نتیجه ای که می خواسته اتفاق می افتد.

وی اضافه کرد: کسی که متصدی منصبی می شود باید خبرویت داشته باشد و بتواند تعیین مصادیق درست انجام دهد و در زمان تزاحم اهم و مهم را بشناسد، در ادبیات سیاسی به این ویژگی حسن تدبیر می گویند؛ بنابراین سه شرط کلی در هر نظامی با دلیل عقلی وجود دارد، کسی که در این سه ویژگی کم بهره باشد نمی تواند مسؤولیت خود را درست انجام دهد.

وی افزود: اگر کسی غیر از بایستگی ها، شایستگی های بسیاری داشت باید او را انتخاب کرد و کاری عقلایی است، این همان تعبیر معروف برای انتخاب اصلح است؛ گاهی ممکن است در شرایطی کسی که حد نصاب شرایط را داشته باشد یافت نشود، مثلا کسی هست که حدنصاب شرایط را داشته باشد اما دست ظالمی مانع از سر کار آمدن او می شود، ظلم انواعی دارد و تبلیغات غلط، تخریب ها و تهمت ها از این قبیل است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار داشت: اگر کسی که حقش بود تا به مقام برسد اما نرسید چه باید کرد؟ آیا باید از اصل زندگی اجتماعی و حکومت صرف نظر کنیم یا این که حال که او نشد باید به اقرب تنزل کرد؟ اگر در شرایطی دسترسی به کسی حد نصاب را دارد ممکن نبود یا موانعی وجود داشت عقل می گوید کسی که نزدیک تر به او است باید انتخاب شود.

وی ادامه داد: اگر این سه مطلب به خوبی پرورانده شود منشوری برای حکومت اسلامی درست می شود که برای دیگران هم قابل قبول است، مصالحی که ما برای تشکیل حکومت می خواهیم تنها مصالحی نیست که همه عقلا می خواهند، آنچه که همه عقلا می خواهند را ما هم می خواهیم اما در یک حکومت دینی فراهم کردن زمینه رشد انسانی و رسیدن به تعالی که عبارت از قرب خدا است مطلوب به شمار می رود.

آیت الله مصباح یزدی با بیان این که اصل تنازل به اقرب باید رعایت شود، ابراز داشت: این اصل در همه جای زندگی عقلایی مرسوم است، حتی یکی از ادله ولایت فقیه همین مطلب می تواند باشد که وقتی دسترسی به امام معصوم نداریم باید به کسی رجوع کنیم که در سه شرط علم، تقوا و مدیریت اشبه به امام معصوم باشد.

سپس حجت الاسلام مهدی پیشوایی مدیر گروه تاریخ مؤسسه امام سخنرانی کرد و گفت: این که درآموزه های دینی درباره صلاحیت ها، شایستگی ها و شروط در زمامداران و کارگزاران تأکید شده به این دلیل است که روش امرا به صورت قهری به مردم سرایت می کند.

وی افزود: چون رفتار و روش امرا تأثیر غیر قابل اجتناب بر جامعه و مردم دارد از نگاه قرآن، روایات، تاریخ و تجربه ایجاب می کنند که صلاحیت ها باید در زمامداران وجود داشته باشد

وی ادامه داد: امیرمؤمنان(ع) می فرمایند که مردم بیش از پدران خود به امرا و زمامداران جامعه شبیه می شوند، سیاستگذاری پولی دولت بر سیاستگذاری خانواده غلبه پیدا می کند، نظا دانشگاهی و آموزش و پرورش که دولت طراحی می کند تأثیر خانواده را بسیار کم می کند.

حجت الاسلام پیشوایی با اشاره به روایتی از رسول اکرم(ص) ابراز داشت: حضرت می فرمایند صلاح و فساد جامعه وابسته به وضع فقها و امرا است، اگر فقها و امرای سالم حکومت داشته باشند حکومت هم به صلاح کشیده می شود.

وی عنوان کرد: در روایات آمده که وقتی حکومت تغییر کند اوضاع عوض می شود، اگر با استفاده از تعالیم اسلام و اهل بیت(ع) یک سری از صلاحیت ها باید وجود داشته باشد ریشه در اثرگذاری بر جامعه دارد.

در پایان نیز محمد حسین رجبی دوانی با اشاره به وظیفه ذاتی کارگزاران برای خدمت به جامعه گفت: نخستین ویژگی ایمان، عقیده و تقوا است، فردی که می خواهد در نظام اسلامی مسؤولیت داشته باشد نیازمند ایمان، تقوا و تعهد است، ویژگی دوم توانمندی و قدرت مدیریت است تا کارگزار بتواند به خوبی از پس مسائل بر آید و آن ها را درست اجرا کند.

رجبی دوانی سومین ویژگی مهم کارگزاران جامعه اسلامی را وفاداری به حاکمیت دانست و اظهار داشت: مسؤول باید با حاکمیت اعتقاد داشته و وفادار باشد، امیرمؤمنان(ع) می فرمایند در صورت برابری در سه شرط گذشته کسی که در بیان حقیقت صریح تر بوده و شجاعت داشته باشد لیاقت خدمت به جامعه اسلامی را دارد.

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب فرمودند که مسؤول جمهوری اسلامی ایران نباید در برابر تشر دشمن بترسد بلکه باید در برابر آن ها ایستادگی کند، حضرت امام هم می فرمایند در برابر زیاده خواهی های دشمن باید ایستادگی کرده و صحنه را ترک نکند.

وی عنوان کرد: اگر انسان با تقوا بوده اما مدیر نباشد و همچنین مدیر بی تقوا باشد در سیره نبوی و اسلام صلاحیت مسؤولیت ندارد، بحث وفاداری به حکومت اسلامی بسیار مهم است و در دفاع از این حاکمیت نباید سستی رخ دهد./1323/پ۲۰۲/ج