3 رویکرد تکنولوژی درباره «فلسفه تکنولوژی»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محدث عصر امروز در سلسه نشست های فلسفه تکنولوژی با موضوع «تکنولوژی در آینده انقلاب اسلامی ایران» که در سالن اجتماعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: انقلاب اسلامی پیش از آنکه سبقه و ماهیت سیاسی یا اقتصادی داشته باشد، ماهیت و هویت فرهنگی دارد و دقیقا از دریچه همین بنیان های فرهنگی و معرفتی خود توانست ساختارهای مسلط سیاسی را بر هم بزند و شعار نه غربی و نه شرقی را سر دهد و تردیدی نیست همانطور که حدوث این انقلاب با رجوع به بنیان های معرفتی خود شکل گرفت، استمرار آن در گرو بازخوانی و رجوع مکرر به ارزش های بنیادین انقلاب اسلامی است.

وی به سطوح فرهنگ پرداخت و گفت: از آنجایی که فرهنگ دارای دو سطح بنیادین شامل (ارزش ها و عقاید و معارف بنیادین) و سطح نمودین (رفتارها و اشیا است) سطح بنیادین، هویت ساز و سطح نمودین سبک زندگی را رقم می زند، هر گونه بر هم خوردن توازن این دو سطح، منجر به اختلاف ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی خواهد شد و از جمله از اموری که می تواند این تهدید را متوجه انقلاب کند، تکنولوژی است.

دبیر علمی نشست تکنولوژی در آینده انقلاب اسلامی ایران تصریح کرد: امروز مظاهر تمدنی غرب در قالب تکنولوژی، نماد شئون و ساحات زندگی ما را در بر گرفته است، از این رو ضرورت دارد که ما ماهیت تکنولوژی را بشناسیم که چیست و ادبیات به کار رفته در مورد آن و سخن فیلسوفان غربی که درباره آن دارند، ما را به تشکیل چنین نشست هایی و تأمل در این باب کشاند.

وی گفت: به طور کلی سه رویکرد تکنولوژی در باب فلسفه تکنولوژی مطرح شده است: در یک رویکرد تکنولوژی، ابزاری خنثی است که کاملا در خدمت اهداف کارگزاران و سیاستگذاران یک جامعه قرار می گیرد و هیچ گونه ترجیحی نسبت به یک هدف در مقایسه با دیگر هدف ها ندارد؛ دلالت این نوع رویکرد در حوزه واردات تکنولوژی این می شود که تنها باید سیاست های دقیق و درست برای استفاده خوب اتخاذ کرد و در صورتی که تکنولوژی دارای نقص فنی نباشد و سیاست گذاران به ناکامی در اهداف خود برسند، این ناکامی را به برنامه ریزی نادرست خودشان نسبت می دهند.

حجت الاسلام محدث گفت: در رویکرد ذات انگاری تکنولوژی، تکنولوژی دارای یک ذات متسلط است که به تدریج که در اجتماع نفوذ می کند، دیگر قابل تغییر نیست و پیامد های آن را به عنوان اهداف بر انسان ها و افراد یک جامعه تحمیل می کند؛ از این منظر در مصرف و واردات تکنولوژی موضع انفعالی گرفته می شود و گفته می شود که بر اساس این نوع تلقی از تکنولوژی گفته می شود که چاره ای نیست و برای این که از پیشرفت های جهان عقب نمانیم باید از تکنولوژی استفاده کنیم و باید الزامات آن تن دهیم و اگر کسی مخالفت کند، احیانا او را به بی اطلاعی از الزامات تکنولوژی نسبت می دهند.

وی اظهار داشت: رویکرد سوم می گوید که تکنولوژی قابل پرسش و انتقاد است؛ در این نگاه تکنولوژی ارزش بار است، اما ارزش های آن قابل تغییر است. یکی از دانشمندان معتقد است که تکنولوژی دارای دو بعد است: یکی تکنیکال و فنی است که حاکی از روابط عملی میان اشیا است؛ بعد دیگر، بعد طراحی است؛ بعد طراحی تحت تأثیر ارزش ها و فرهنگ هر جامعه ای که تکنولوژی را طراحی می کند.

دبیر علمی نشست تکنولوژی در آینده انقلاب اسلامی ایران خاطرنشان کرد: ادبیاتی که در حوزه فلسفه تکنولوژی وجود دارد، به نظر می رسد که ما را به این سمت سوق می دهد که باید در حوزه تکنولوژی به حوزه برون زا و برون گرا پیش برویم که این گاه همسو با حوزه اقتصاد مقاومتی است؛ اگر تکنولوژی حاوی ارزش ها باشد، این اشتباه است که ما بخواهیم با رویکرد ابزاری به احیای تمدن اسلامی به واسطه تکنولوژی برویم که حاوی ارزش های غربی است./822/پ203/س