تبیین دیدگاه ها درباره اصالت فرد و جامعه در دوره هستی‌شناسی اجتماعی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دومین جلسه از دوره دوم هستی‌شناسی اجتماعی، صبح امروز به همت مرکز تحقیقات بسیج دانشگاه امام‌صادق(ع) با سخنرانی حجت‌الاسلام حسین سوزنچی در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
حجت‌الاسلام سوزنچی در ابتدای این نشست در مورد انواع نگاه‌های موجود در جامعه‌شناسی گفت: فرانسوی‌ها در جامعه‌شناسی، ساختارگرا هستند که به قول شهید مطهری، قائل به اصالت جامعه هستند اما آلمانی‌ها در جامعه شناسی، کنش فرد برایشان موضوعیت دارد که به قول شهید مطهری، قائل به اصالت فرد هستند لذا ما یا باید مثل فوکو باشم یا مثل مید باشیم یا بین این دو باشیم که اتفاقاً بین این دو هستیم چراکه تفسیر متفاوت از کنش توسط علامه و شهید مطهری ارائه شده است.
وی در مورد ارتباط اصالت فرد و جامعه با جامعه‌شناسی اظهار کرد: برخی می‌گویند بحث اصالت فرد و اصالت جامعه ارتباطی به جامعه‌شناسی ندارد؛ در صورتی که این بحث به مبنای جامعه‌شناسی کاملاً مرتبط است و علامه طباطبایی و شهید مطهری به خوبی جامعه‌شناسی غربیان را درک کرده بودند.
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم تأکید کرد: ما دو نحله مهم در جامعه‌شناسی داریم که دو نحله اصلی آلمانی و فرانسوی است اما در ایران، نحله آمریکایی رواج دارد که برگرفته از نحله آلمانی است به طوری که به قول دکتر توفیق، وبری که ما می‌شناسیم وبر واقعی نیست بلکه وبر پارسونزی است.
وی در مورد نحله فرانسوی در جامعه‌شناسی گفت: نحله فرانسوی از آگوست کنت شروع شد اما دورکیم بحث اصلی را کرد و آن تلقی ساختارگرایانه را ارائه داد، دورکیم آنچه از جامعه می‌فهمد این است که: «فشاری از طریق جامعه به من وارد می‌شود که آن فشار اصالت دارد نه خود من».
حجت‌الاسلام سوزنچی افزود: این نگاه ساختارگرایانه تا جایی ادامه دارد که معنای کلمه را نیز در جمله می‌خواهند بفهمند، ضمن اینکه فضای دورکیم به راحتی پوزیتیویستی می‌شود چون ساختارها را شی می‌بیند.
استاد علوم اجتماعی در مورد نحله آلمانی در جامعه‌شناسی اظهار کرد: در آلمان، دیلتای تلقی مقابل را ارائه می‌دهد و می‌گوید علوم فرهنگی غیر از علوم طبیعی است و می‌گوید ما در عالم با معنا سروکار داریم نه شی. البته بحث دیلتای بحث فلسفی و کلان است.
وی ادامه داد: وبر نیز می‌گوید فرهنگ را به مثابه معنا باید درک کرد. در این فضا، کنش موضوع بحث است البته کنش متقابل که زیمِر مطرح می‌کند.
حجت‌الاسلام سوزنچی در مورد دیدگاه وبر تأکید کرد: وبر از طرفی می‌فهمد معنا متفاوت است و از طرفی می‌خواهد علمیت علم را نگه دارد لذا نگاه پوزیتیویستی خود را ارائه می‌دهد پس او گامی بین دو رویکرد است.
وی افزود: خود وبر به «معنا» نمی‌پردازد اما مید به این مسئله می‌پردازد و معنا را به ژست تعبیر می‌کند و می‌گوید همه چیز رفتار است و پشت رفتارها هیچ معنای متعالی وجود ندارد یعنی انسان به جای معنا، نماد انتقال می‌دهد. مید معنا را کاملاً فردی و فیلسوفانه کرد بنابراین نمی‌توان جامعه‌شناسی آمریکایی را با جامعه‌شناسی فرانسوی جمع کرد.
حجت‌الاسلام سوزنچی در مورد دیدگاه علمای اسلام در مورد اصلت فرد و جامعه بیان کرد: آیت‌الله مصباح قائل به اصالت فرد است ولی شهید مطهری بین هر دو دیدگاه اصالت فرد و اصالت جامعه جمع کرد.
وی در تأیید نظر شهید مطهری در مورد اصالت فرد و جامعه اظهار کرد: همانطور که فرد واقعیت دارد همانطور هم جامعه واقعیت دارد یعنی هر دو اصیل هستند یعنی اصالت فرد و اصلت جامعه توأمان واقعیت دارد و مثال واضح از امکان چنین چیزی بدن انسان است که تک‌تک سلول‌های هر انسانی یک واحد زنده است و هر انسان نیز توأمان خودش یک واحد زنده است.
حجت‌الاسلام سوزنچی با تأکید بر اینکه اصالت فرد و جامعه یک بحث کاربردی است، در مورد دیدگاه شهید مطهری و علامه طباطبایی در این مورد گفت: دیدگاه شهید مطهری هنوز منقح نشده نشده است و چگونگی آن نیز باید بیان شود، علامه طباطبایی نیز در بحث‌های معرفت‌شناسی‌اش، با واقعیت مکشوف، نگاه ساختارگرایانه را زیر سؤال برده است./805/پ202/ج1