پژوهش‌های پرسش محور لازمه تحول است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز خبر و اطلاع رسانی جامعه المصطفی، حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی، استاد حوزه و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه در گفت وگویی با بیان اینکه باید مبنای الهیاتی و کلامی را برای بررسی جایگاه علم در هندسه معرفتی قرآن و همچنین ظرفیت این کتاب الهی را برای تحول در علوم انسانی در نظر بگیریم، اظهار کرد: گاهی انتظار ما از دین در حداقل ها خلاصه شده است و صرفا در مواردی نظیر اینکه چه طور نماز بخوانیم و روزه بگیریم، این نگاه لازم و البته حداقلی است.
وی ادامه داد: اما گاهی سخن از نگاهی به میان می آید که می گوید این دین برای سعادت دنیا و آخرت ما چه برنامه ای دارد. این نگاه حداکثری است ولی واقعیت آن است که کمتر نگاه حداکثری را در ذیل نگرشمان به دین لحاظ می کنیم.
رییس اتاق فکر پژوهشگاه مجمع تقریب مذاهب افزود: اگر نگاه حداقلی از قرآن داشته باشیم باید بگوییم که مثلا در بحث آیات الاحکام قرآن عبارت است از همین پانصد آیه که در این حوزه ارایه کرده و باقی آن داستان و آیات خواندنی است در حالی که اگر نگاه حداکثری به دین و در این بحث به قرآن داشته باشیم قرآن کتابی است که حیات انسانی در آن موج می زند و نه تنها اشاره به زندگی اخروی دارد بلکه زندگی دنیوی را هم مد نظر قرار داده است. پس انتظار ما از قرآن باید انتظاری حداکثری باشد.
این مبلغ بین المللی تصریح کرد: اما در وهله دوم وقتی نگاه ما از دین به نگرشی حداکثری می رسد مسایل مختلفی مطرح خواهد شد از جمله اینکه دین اسلام بر خلاف ادیان دیگر یک ظرفیت حداکثری برای پاسخ به نیازها و پرسش های انسان دارد، همچنان که ما می بینیم قرآن کتاب هدایت است ولی در راستای هدایت، داستان ها و نکات علمی گفته است که دانشمندان اکنون به حقایق آن می رسند پس این کتاب ظرفیت حداکثری دارد.
حجت الاسلام جهانگیری سهرودی گفت: البته نباید قرآن را کتاب علم بدانیم و بگوییم که فیزیک و شیمی را باید از قرآن استخراج کرد، قرآن کتاب هدایت است نه کتاب علم ولی معتقدیم که هرچه علم رشد می کند حقایق بیشتری از قرآن کشف می شود، بر خلاف کتاب های مقدس دیگر.
وی با بیان اینکه هرچه قدر علم رشد می کند حقایق بیشتری از آن کشف می شود، ادامه داد: نه تنها علم جدید و آزموده های دانش جدید، حقانیت آموزه های قرآنی را اثبات می کند حتی معتقدم که قرآن را باید راهبر دانش های جدید قرار دهیم در حالی که رویکرد ما چنین نبوده است و تا چیزی کشف می شود می گوییم این حرف در قرآن هم بوده است در حالی که باید از قرآن به دانش های دیگر پیشنهاد دهیم و بگوییم قرآن این عقیده را دارد و آیا بر اساس گفته قرآن این اتفاق علمی می افتد یا خیر، این نگاه راهبر قرآنی است.
این پژوهشگر افزود: باید رشته ای را تاسیس کنیم تا به جای اینکه مباحث علمی را با قرآن تطبیق کند (البته این نگاه هم باید باشد) ولی به جز آن ذیل رشته تازه تاسیس باید از درون آموزه های قرآن، گزاره های علمی که در رشد علم تاثیرگذار است، استخراج شود.
وی با اشاره به اینکه بخشی از توسعه و رشد علم در غرب مرهون قرآن است، گفت: اگر بخواهیم با یک مهندسی تحولی را در علم به معنای ساینس ایجاد کنیم باید نگاهمان به معارف قرآنی حداکثری باشد و ظرفیت های نهفته آن را کشف کنیم.
حجت الاسلام جهانگیری سهروردی اظهار کرد: از سوی دیگر تحولی که قرآن ایجاد می کند فقط در حوزه علم دینی نیست که بگوییم در تفسیر و کلام و فلسفه و علم دینی نتیجه می دهد، قرآن تنها در موضوعات دینی تحول ایجاد نمی کند بلکه روی صحبت قرآن علم دینی است.
عضو مرکز بین المللی گفتمان صلح اسلامی سوئد ادامه داد: برخی فکر می کنند علم دینی مجموعه دانش هایی است که در مورد مسائلی نظیر تفسیر، فلسفه فقه و کلام بحث می کند در حالی که قرآن این ظرفیت را دارد که رهیافت های جدیدی را در سایر علوم ایجاد کند.
این محقق در بخش دیگری از مباحث خود در پاسخ به سوالی در مورد جایگاه و نقش دانشگاه در سیر تحول در علوم انسانی ادامه داد: نهاد حوزه و دانشگاه باید برای تحول گام بردارند. باید واقعا به مساله تحول علم به صورت جدی نگاه کنیم از سوی دیگر اگر مجموعه اساتیدی که در حوزه و دانشگاه حضور دارند با یکدیگر هم افزایی داشته باشند به حجم عظیمی از تولیدات علمی می رسیم.
حجت الاسلام جهانگیری سهروردی در پایان یادآور شد: حوزه و دانشگاه در این مسیر باید در کنار هم باشند، علم کاتالیزوربردار نیست، بدون شک برگزاری کرسی های نظریه پردازی و آزاداندیشی نقش مهمی را در سیر تحول ایفا می کند و از سوی دیگر جریان های پژوهش محور نیز در این سیر قطعا نقش کلیدی دارد، امروز باید پژوهش را به شکلی جدی دنبال کرد، متاسفانه پژوهش در کشور ما نتیجه محور است تا پرسش محور در حالی که باید نگاه مان به فرم پژوهش و قواعد پژوهش تغییر کند./1325/د101/ی