شبکه ولایت درصدد تبیین معارف حقه شیعه برای تمام جهان است/ سهم حوزه از شبکه‌های ماهواره‌ای که تمام دنیا را گرفته، چقدر است؟
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، امروزه عرصه رسانه با تبلیغ گره خورده است. دیگر نمی‌توان انتظار داشت که بدون استفاده از ابزار رسانه که با زندگی مردم عجین شده است و روز‌به‌روز به وابستگی‌های مردم به رسانه افزوده می‌شود، دین را تبلیغ و ترویج کرد که این مسأله ورود جدی و برنامه‌ریزی دقیق حوزه‌های علمیه و روحانیت را برای حضوری فعال و صحیح در عرصه رسانه می‌طلبد.
شبکه جهاني ولايت يک شبکه مستقل تلويزيوني غير دولتي ـ غير انتفاعي است جهت تثبيت و تحكيم بنيان‌هاي تئوريک و تقويت علمی مباني نظری و پاسخگويی به شبهات و سؤوالات و دفاع از انديشه‌های متعالی اسلام ناب شيعی. اين شبكه تلاش می‌کند با ايجاد وحدت و همدلی هر چه بيشتر بين مسلمانان با محوريت اهل‌بيت(ع) به دور از هرگونه تفرقه و اهانت به باورها و اعتقادات ديگر فرق اسلامی و همچنين ديگر اديان الهی فعاليت‌های خود را انجام دهد. شبکه جهانی ولايت تحت اشراف حضرت آيت‌الله مكارم شيرازی تأسيس شده و اداره می‌شود.
در راستای تببین ضرورت فعالیت رسانه‌ای طلاب و معرفی بیشتر فعالیت‌های شبکه جهانی ولایت بر آن شدیم که با حجت‌الاسلام حبیب عباسی، مدير بخش آموزش و از کارشناسان شبكه ولايت به گفتوگو بنشینیم. این گفتوگو در فضایی صمیمی و در دفتر شبکه جهانی شبکه ولایت برگزار شد که قسمت اول مشروح آن تقدیم خوانندگان می‌شود؛
رسا ـ لطفاً ضمن معرفی خودتان، به پيشينه حوزوی و فعاليت‌های رسانه‌ای خود هم اشاره کنید.
بنده حبيب عباسي هستم. اکنون در درس خارج حوزه علميه قم به تحصیل مشغول هستم. ضمناً مدرک سطح سه مؤسسه مذاهب اسلامی در رشته فرق و مذاهب اسلامی و كارشناسی ارشد حوزه اديان را نیز دارم. تقريباً حدود هشت سال است که به تدريس مباحث فرق و اديان در حوزه وهابيت و البته تا حدی مسيحيت مشغول هستم.
همچنین چهار تا پنج جلد كتاب درباره غدير و وهابيت و حدود پنجاه تا شصت مقاله و مدخل فرهنگ‌نامه‌ای در مجموعه‌های مختلف در اين حوزه نوشته‌ام. تقريباً در عموم دانشگاه‌های كشور و مجموعه‌هایی مانند فرهنگيان، استادان دانشگاه‌ها، ضيافت انديشه و برنامه‌های دانشگاهی برنامه‌هایی درباره وهابيت و غيره داشته‌ام.
حدود چهار سال است كه در شبكه ولايت برنامه زنده تلويزيوني داريم كه يكی از آن ها برنامه سراب وهابيت است. تقريباً نزديک به 150 قسمت جلسه دو ساعتی اين برنامه تا حالا به صورت زنده پخش شده است و البته برنامه‌های ديگری هم داریم؛ برای نمونه برنامه‌ای درباره مسيحيت به نام «ناگفته‌های مسيحيت» که حدود 100 قسمت است و هشتاد تا نود قسمت آن تا حالا در جلسات نود دقيقه‌ای پخش شده است. يک برنامه پرسمان به نام «تريبون آزاد» هم داريم كه در اين برنامه هر روز در خدمت يكی از استادان هستیم و تاکنون حدود 400 جلسه برنامه تريبون آزاد برگزار شده است. این‌ها غير از برنامه‌های مناسبتی و ويژه برنامه‌هايی است كه در مناسبت‌های مختلف پخش می‌کنیم. بنده مدير بخش آموزش و از کارشناسان شبكه ولايت هستم.
رسا ـ درباره ضرورت تاسیس شبکه جهانی ولایت بفرمایید.
در روایات آمده است كه علم از قم به تمام دنیا منتشر می‌شود. اکنون قم زمینه تولید بالایی(در علوم اسلامی) دارد و طلبه‌ها از سراسر كشور و حتی از سراسر دنیا برای تحصیل به قم می‌آیند و از نظر علمی‌توانمندی‌هایی پیدا می‌كنند و تولیداتی صورت می‌گیرد. برای نمونه كتاب‌ها یا مقالاتی نوشته می‌شود، ولی عرضه این تولیدات به ابزار نیاز دارد. مانند این‌كه اگر شما در کنار دریا باشید ولی برای استفاده از آب آن ظرفی نداشته باشید، بی‌فایده خواهد بود و شما نمی‌توانید بدون داشتن بیست لیتری، بیست لیتر آب آن را حتی به دویست متر آن طرف‌تر منتقل بكنید. برای نمونه با لیوان یا با بیل نمی‌شود این كار را كرد، بلکه باید ابزار خودش را داشته باشد.
اکنون درباره معارف دین و معارف حقه تشیع یك فرصت بی‌نظیر برای ما به وجود آمده است؛ خصوصاً در دوران شكوهمند انقلاب اسلامی که خود ظرفیت عظیمی است و سفارتخانه‌ها و رایزن‌های فرهنگی می‌توانند با توجه به این عطشی كه در دنیا هست - و آن‌ها می‌خواهند بدانند این انقلابی كه در دنیا به رهبری حضرت امام(ره) اتفاق افتاد، چه می‌خواهد بگوید - بسیاری به سفارتخانه‌ها مراجعه می‌كنند كه مذهب و دین شما چه می‌خواهد بگوید. این کارها به ابزار نیاز دارد. بخشی از این ابزار زبان است كه باید كارهای ما به زبان‌های دیگر ترجمه بشود. نباید گفت: در قم مطالب را به صورت فارسی یا عربی تولید می‌كنیم و هر كس كه می‌خواهد بفهمد باید خود در پی آن باشد.
فضای اینترنت و سایت‌های اینترنتی هم ابزار هستند و بخشی از انتشار مطالب خود را از طریق آن‌ها انجام می‌دهیم. اکنون بعضی از سیستم‌های عادی در دنیا یا منسوخ شده‌اند یا در حال منسوخ شدن هستند. برای نمونه امروز سیستم چاپ كتاب در دنیا به شدت رو به افول است و هر چقدر هم که بگویند صنعت نشر باید حفظ بشود، ولی واقعاً اکنون دنیا دنیایی نیست كه کسی یك كتاب 500 صفحه‌ای را از اول تا آخر بخواند، مگر این‌كه انگیزه بالایی داشته باشد. ولی او وقتی صبح بیدار می‌شود، حتماً فیسبوكش را می‌بیند.
اگر عرب هم باشد توییترش را می‌بیند. لذا باید ببینیم مردم از چه برنامه‌ها و قالب‌هایی استفاده می‌كنند و چه قالب‌هایی را می‌پسندند تا از آن قالب‌ها بهره بگیریم. البته یك‌سری قالب‌های سنتی باید حفظ بشود؛ برای نمونه قالب منبر باید حفظ بشود. قالب چاپ كتاب، مجله و فصلنامه باید حفظ بشود. این‌ها وسایل عادی است كه باید حفظ بشوند ولی امروز این‌ها غلبه ندارند و نمی‌توانند غلبه داشته باشند.
امروزه در فضایی كه هزاران شبكه ماهواره‌ای فعال هستند، ادیان و مذاهبی که هیچ جذابیتی ندارند مطالب بی‌ارزش خودشان را با بهترین و زیباترین قالب به دنیا عرضه می‌كنند، چرا از این فضا استفاده نكنیم؟ اگر در یك خیابان 10 باب مغازه باشند، مشتری آن مغازه‌ای را انتخاب می‌كند كه كیفیت جنس آن بالاتر و قیمت‌های آن بهتر و فضای آن زیباتر است. یعنی ظاهر مغازه و تبلیغات و غیره كاملاً در خرید أثرگذار است. پس بعضی‌ها با تبلیغ متاع ناچیز خود افرادی را جذب كرده‌اند. بهترین متاع را داریم ولی عرضه ما عرضه مطلوبی نیست. امروزه حوزه علمیه قم در فضای چند هزار شبكه ماهواره‌ای و ده‌ها شبكه ماهواره‌ای فارسی زبان چه سهمی از تبلیغ را در اختیار دارد و چه كاری انجام داده است؟
اگر بگوییم در حال کار هستیم و كارمان این است كه در دهه محرم 50 هزار مبلغ را برای تبلیغ می‌فرستیم یا این‌که سایت اینترنتی زده‌ایم، مانند این است كه بگوییم: با یك كشور بزرگی در حال جنگ هستیم و برای نمونه چوب، چماق و سنگ داریم و طرف مقابل سوخوی روسی و فلان تانك را دارد. اگر ابزار مقابله با آن را نداشته باشیم در جنگ شکست خواهیم خورد مگر این‌که واقعاً با هزینه بالایی با فداکاری خیلی استثنایی و با مدیریت قوی مانند حضرت امام(ره) و با خون دل بتوانیم قضیه را جمع كنیم.
ولی بالاخره «لیس للانسان الا ما سعی» پس این‌ها تأثیرگذار است و اگر آن امکاناتی را که در جنگ داشتیم نبود، کار خیلی دشوار می‌شد. اکنون هم چند هزار شبكه ماهواره‌ای در حال فعالیت است که چند صد یا چند هزار آن‌ها شبكه‌های دینی هستند و تعداد زیادی از این‌ها هم شبكه‌های فارسی زبان و تعدادی دیگر عرب زبان هستند. حالا باید دید كه حوزه چه سهمی دارد.
رسا ـ در صحبت‌های قبلی به ضرورت مسئله اشاره كردید، لطفاً درباره سیاست‌ها و اهداف كلی شبكه توضیح دهید.
اهداف این شبکه که در شورای سیاست‌گذاری تصویب شده، چنین است؛
یك بخش، بخش تبیین معارف دین است و قطعاً نیاز است كه دین اسلام را برای مسلمانان سراسر دنیا و حتی غیر مسلمان‌ها تبیین بكنیم و اکنون بیننده واقعاً حتی به اقل تبیین كه برای نمونه یك مجری و یك كارشناس با هم گفتوگو كنند، راضی است. بیننده تقاضا دارد كه حداقل مطالب دینی در حوزه‌های عقاید، احكام و اخلاق كه سه حوزه اصلی دین است، تبیین بشود و ائمه(ع) هم فرموده‌اند: «لو علموا محاسن كلامنا لاتبعونا؛ اگر مردم همین ویژگی‌های كلام ما را بدانند از ما پیروی می‌کنند.» این را با همه وجود احساس كرده‌ایم و می‌بینیم. در برنامه‌ای كه واقعاً نتوانسته‌ایم به علت مشکلات، دکور خوبی داشته باشیم و نور و تصویر هم پایین‌تر از معمول بوده است ولی خیلی از آن استقبال شده است، زیرا مردم تشنه معارف اهل‌بیت(ع) هستند.
در درجه اول به فكر تبیین دین اسلام برای كل افرادی هستیم كه می‌توانند شبكه را ببینند. اکنون تقریباً در پنج قاره پوشش تصویری داریم و كسانی هستند كه در خارج از كشور و فقط در آمریكا و كانادا شب و روز با شبكه ولایت همراه هستند؛ به خاطر این‌كه فارسی زبان هستند و بسیاری از شبكه‌های صدا و سیما در آنجا قطع شده است و آنجا امكان دسترسی به آن‌ها را ندارند. همچنین مطالب معارفی آن شبکه‌ها کمتر است و این کار را بیشتر ما به عهده داریم.
بخش دوم، بحث پاسخگویی به شبهات است. به هر حال وقتی می‌گوییم که مذهب شیعه امامیه حرف برای گفتن دارد و حكومت تشكیل داده است و وقتی طلبه‌ها از سراسر دنیا به حوزه علمیه قم می‌آیند، مسلما این دین دشمنانی پیدا می‌كند و به آن هجمه می‌شود؛ دشمنانی مانند وهابیت، مسیحیت تبشیری و بعضی از این عرفان‌های خودساخته و خودپرداخته که به اعتقادات مردم هجمه می‌کنند و به پاسخگویی نیاز دارد. شبكه ولایت این زمینه را فراهم كرده است و با استفاده از بهترین كارشناس‌های حوزه به این سؤوالات و شبهات پاسخ می‌دهد.
رسا ـ به نظر شما مخاطب و ارتباط با او چقدر مهم است و برنامه‌های شما بیشتر بر چه قشری اثرگذار بوده است؟
ارتباط ما با مخاطب ارتباط خیلی مستقیم و چهره به چهره است، زیرا برنامه‌های زنده بسیار زیاد است. تقریباً در هر روز چهار برنامه زنده داریم كه همه برنامه‌هایمان به نوعی مخاطب‌محور است؛ یعنی بیننده می‌تواند بدون هیچ دغدغه‌ای تماس گرفته، نظرش را اعلام كند و چیزی كه تقریباً در جاهای دیگر و در صدا و سیما مرسوم نیست. یعنی در صدا و سیما بیشتر از پیامك و شیوه‌های دیگر استفاده می‌شود.
ولی ما در برنامه هم تماس تلفنی مستقیم را داریم و هم تلفن پیغامگیر داریم كه بیننده‌ها می‌توانند تماس بگیرند و پیغام خود را بگویند. برنامه دریافت پیامک از داخل ایران هم فعال است و پیامك‌های بین المللی از طریق واتساپ و تلگرام دریافت می‌شود. اینستاگرام هم برای كسانی كه اینستاگرامی هستند، فعال است و مطالب از طریق آپارات و یوتیوپ بارگذاری می‌شود که افراد بتوانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند و سعی می‌كنیم كه به شیوه‌های مختلف با مخاطب ارتباط داشته باشیم.
ضمن این‌كه یك‌سری ارتباطات مستقیم‌تر هم داریم. برای نمونه بیننده‌های شبكه صبح كه برنامه زنده نداریم می‌توانند با شماره‌ای كه اعلام شده با استادان بخش پاسخ به شبهات كه برنامه آن‌ها زنده است تماس بگیرند و مسائلشان را مطرح و پاسخ دریافت کنند. در جاهایی مانند نمایشگاه قرآن و... كه غرفه داریم در شبكه اعلام می‌كنیم كه در فلان غرفه در خدمت مراجعان هستیم و مدیر شبکه و دیگر مسئولان شبکه در آنجا حاضر شده، جلسه پرسش و پاسخ برگزار می‌شود.
به طور دائم با بینندگانمان در برنامه‌سازی و غیره در ارتباط هستیم. پیامک‌های زیادی هم دریافت می‌کنیم؛ برای نمونه فرض کنید كه از عصر تا آخر شب چهار برنامه به صورت زنده داریم و در هر كدام از این برنامه‌ها حداقل پنج نفر از مخاطبان تماس گرفته، سؤالاتشان را مطرح و نظراتشان را بیان می‌کنند.
مخاطب‌های ما از طیف‌های مختلف و مخاطبان داخل کشور با خارج كشور كاملاً متفاوت هستند. مخاطبان خارج كشور قشرهای فوق العاده فرهیخته و كسانی هستند كه در آمریكا، كانادا و انگستان زندگی کرده، استاد دانشگاه، پزشك و خانواده‌های ویژه‌ای هستند كه مسائل را پیگیری می‌كنند. در داخل ایران هم ما از تمام اقشار بیننده داریم و بیشتر آن‌هایی كه ماهواره دارند و تا حدی مذهبی هستند، به نوعی با شبكه ولایت آشنا هستند و یا برنامه‌های آن را می‌بینند.
افزون‌بر این مخاطبانی داریم كه ماهواره ندارند و از ماهواره هم استفاده نمی‌كنند، مانند طلبه‌ها و اقشار دیگر كه مذهبی هستند و از طریق اینترنت، سایت، اندروید و كلیپ‌هایی كه در فضای مجازی قرار می‌دهیم، شبكه ولایت را پیگیری می‌كنند.
رسا ـ آیا اگر یكی از بخش‌های حوزوی شبكه‌ای مانند شبكه ولایت را راه اندازی کند، شما از آن حمایت خواهید کرد یا معتقدید كه شبكه ولایت آن‌قدر ظرفیت دارد كه به طور كامل به مسائل بپردازد؟
كثرت این‌گونه شبکه‌ها محاسن و معایب خاص خود را دارد. یعنی اگر كسی شبكه‌ای را راه‌اندازی كند و كاری را که ما انجام نمی‌دهیم یا نمی‌توانیم انجام بدهیم انجام دهد، خیلی عالی است و به او كمك می‌كنیم. برای نمونه شبكه الاهواز شبكه‌ای است كه زیر نظر آیت‌الله موسوی جزایری در استان خوزستان راه‌اندازی شده و شبكه‌ای خاص است. یعنی اصل زبان ما فارسی است و شبكه‌ای عرب زبان راه انداخته‌ایم و آن‌ها یك سری اولویت‌های منطقه‌ای و محلی دارند و باید آن‌ها را پیگیری بكنند. در راه اندازی استودیوی آن شبکه كاملاً به آن‌ها كمك شد و حس ما و خودشان این بود كه در حال انجام کار دیگری هستند.
اصل کار آن‌ها به زبان عربی است و در فضای عربی شبکه‌های بیشتری نیاز است، چون شبكه‌های وهابی عربی و غیره در فضای ماهواره بسیار زیاد هستند. اگر كسی بخواهد در این فضا فعال باشد به فكر و مشورت بسیار نیاز دارد. متأسفانه بعضی از شبكه‌هایی كه فعال شده‌اند و حتی شبكه‌هایی که به جریان خاصی وابسته نیستند حتی در اولیاتشان مشکل دارند.
برای نمونه اگر قرار باشد که شبکه‌ای فعال شود باید برای آن یك سال و نیم تا دو سال قبل برنامه‌سازی شود، یعنی امروز به تبلیغات شبكه نپردازند و یک ماه دیگر آغاز فعالیت شبکه را اعلام کنند، باید آن‌قدر برنامه تولید شده داشته باشند که برای چند ماه جوابگو باشد، ولی بعضی از شبكه‌ها واقعاً این‌گونه نیستند. با این‌كه شبكه مستقلی هستند ولی در کارهایشان به زحمت افتادند و ما هم از راه‌های گوناگون به آن‌ها كمك كردیم.
این کار واقعاً خیلی زحمت دارد و به این راحتی نیست كه بگوییم ما که یک فضای ماهواره‌ای در هاتبرد، نایلست و... اجاره كرده‌ایم، دیگر می‌توانیم از چند روز بعد کارمان را شروع و شبكه‌ای را فعال کنیم. اگر كسی فكر همه این‌ها را كرده باشد و بخواهد کاری را آغاز کند با تمام توان از نظر فكری و برنامه‌ای حاضریم با او همكاری داشته باشیم.
رسا ـ به نظر شما دلایل ضرورت حضور حوزویان در فعالیت‌های رسانه‌ای چیست؟
رسانه یک ابزار است و اگر از این ابزار استفاده نكنیم، دیگران استفاده می‌كنند و ما عقب خواهیم ماند. یعنی حرفمان را در یك مسجد برای 100 نفر می‌زنیم و کسی كه حرفی برای گفتن ندارد در یك رسانه برای 10 میلیون نفر حرف می‌زند. در این صورت عقب می‌افتیم. ضمن این‌كه دیگران حتی اگر مذهبی باشند، نمی‌توانند كار یك طلبه را انجام دهند، چون او نه مانند طلبه مذهبی است و نه در فضای مذهبی بزرگ شده است. طلبه كارشناس مذهبی است و چون كارشناس مذهبی است جوانب دیگر را هم می‌بیند.
حتی گاهی رسانه ملی خواسته است کاری را خوب انجام دهد ولی وقتی یك كارشناس روحانی آن را ببیند می‌تواند از آن اشكال بگیرد. گاهی از نقش روحانی در فیلم‌ها استفاده می‌كنند ولی آن نقش به دل نمی‌نشیند، به این خاطر كه آن فرد ادای روحانی را درمی‌آورد و در ظاهر، روحانی است ولی باطن روحانی ندارد.
قضیه تبلیغ معارف دین در رسانه كار بسیار حساسی است و با هدایت و ضلالت انسان‌ها ارتباط دارد و اخلاص در آن بسیار أثرگذار است. ظرافت‌ها و دقت‌های خاص خودش را می‌خواهد و ممكن است فردی هر چند مذهبی باشد حرفی بزند که کسی گمراه بشود یا این‌كه کسی کاری را انجام دهد ولی در آن اخلاص نباشد. برای نمونه كسی كه برنامه‌ای مذهبی می‌سازد فقط به خاطر این‌كه پول به دست آورد، در این باره نباید چیز خاصی انتظار داشت.
گاهی نگاه به یك صحنه ساده یا صحنه عصر عاشورای استاد فرشچیان انسان را به گریه می‌اندازد. شاید همین صحنه را 10 نفر دیگر نقاشی کرده باشند ولی شما هیچ حسی پیدا نمی‌كنید، چون آن رنگ‌ها نیست كه شما را به گریه می‌اندازد بلکه آن حسی است كه نقاش در آن کار داشته است. كار رسانه هم همین است.
ادامه دارد...
/1323/403/ر