پژوهش باید عرصه‌های نو را مدنظر قرار دهد/ دروس حوزه علمیه باید ناظر به نظریه پردازی باشد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام علی اکبر نوایی استاد حوزه و دانشگاه، امروز در نشست علمی پژوهشی «راه کارهای گسترش پژوهش های کاربردی در حوزه های علمیه»، که به مناسبت هفته پژوهش، به همت واحد پژوهش مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا(س) مشهد در سالن اجتماعات مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا(س) مشهد برگزار شد، گفت: پژوهش کاربردی، پژوهشی است که کار آمد است و خروجی آن در صحنه اجتماع مشاهده می شود.
وی با اشاره به این که پژوهش کاربردی، پژوهشی است که تغییرات فکری و نگرشی ایجاد کند، ابراز کرد: پژوهش کاربردی چند خصوصیت دارد؛ پژوهشی کاربردی است که موجب تغییرات فکری و نگرشی در جامعه باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که به واسطه تحقیق می بایست معنویت را در جامعه حاکم کنیم، افزود: تغییرات فکری و نگرشی در جامعه باید منجر به تغییر رفتار شود؛ از این رو است که اگر تحقیق، تغییر در نگرش و فکر ایجاد نکند، کم نتیجه یا بیهوده خواهد بود.
حجت الاسلام نوایی اظهار کرد: دوم خصوصیت پژوهش های کاربردی این است که درباره عرصه های نویی که حرفی درباره آن ها زده نشده است، تحقیق و پژوهش صورت گیرد؛ لذا پژوهش می بایست در عرصه هایی انجام شود که به آن پاسخ داده نشده است.
پژوهش باید عرصه های نو را مدنظر قرار دهد
این محقق و نویسنده حوزوی با خاطرنشان کردن این که پژوهش باید عرصه های نو را مدنظر قرار دهد، ادامه داد: از جمله موضوعاتی که هنوز به آن ها پاسخ داده نشده است، می توان به موضوعاتی چون؛ جایگاه دین در تغییرات اجتماعی و علت فرار جوانان از نوعی دین پژوهی اشاره کرد. جوانان ما در محافل و مجالس مذهبی شرکت می کنند اما زمانی که پای عمل به دین و پای دریافت مسائل دینی به میان می آید، کم می آورند و علاقه نشان نمی دهند.
مسؤول گروه علوم و معارف اسلامی دانشگاه رضوی مشهد گفت: از عرصه های نو که پژوهش باید به آن ها نظر کند، تعبیر به مسأله می شود؛ بنابراین پژوهش باید مسأله محور باشد.
نویسنده کتاب فقه حکومتی و اجتهاد حکومتی با بیان اینکه پژوهش کاربردی، ناظر به مسأله است، افزود: پژوهش باید منجر به حل مسأله شود، مانند حرکت جوهری، ملاصدرا.
وی با اشاره به این که تحقیق باید تخصصی و ناظر به آینده باشد، ابراز کرد: فردی که تحقیق می کند، باید افق دید نسبت به آینده ترسیم کند و روی مسأله تمدن نوین اسلامی کار کند.
دروس حوزه علمیه ناظر به نظریه پردازی باشند
این استاد حوزه و دانشگاه با خاطر نشان کردن این که تحقیقات و پژوهش ها کاربردی باید منجر به ارئه نظریه و ارائه تئوری شود، افزود: تحقیق باید منجر به ارائه نظریه شود و لازم است تا نظریه پردازی در حوزه های علمیه تمرین شود و طلبه باید از همان ابتدا که شروع به تحصیل می کند، درس خواندن او ناظر به نظریه پردازی باشد.
حجت الاسلام نوایی اظهار کرد: میراث اسلام متراکم، فاخر و پر مایه است و بخش هایی از آن هنوز ناشناخته است.
این استاد حوزه علمیه نواب گفت: استاد و طلبه باید به سمت ارائه نظریه و نظریه پردازی بروند و طلبه باید به گونه ای تربیت شود که جرأت استدلال و نظریه داشته باشد؛ از این رو ما در مدرسه علمیه نواب، درس مکانیزیم نظریه پردازی در مطالعه دینی را تدریس می کنیم.
این محقق و نویسنده حوزوی با اشاره به این که دیگر ویژگی تحقیق کاربردی، سیتسمی بودن است، ابراز کرد: پژوهش کاربردی ناظر به سیستم و نظام است. اسلام، نظامی است که ابعاد آن اعم از عبادت، اخلاق، حقوق، اقتصاد، فرهنگ، معاد شناسی و ... یکدیگر را برای رسیدن به هدف یاری می کنند؛ از این رو اگر عبادت نباشد، تولید معنا ندارد، اگر اخلاق نباشد، اقتصاد معنا ندارد و نیز اگر آخرت گرایی نباشد، اقتصاد معنا ندارد؛ بنابراین همه با هم هویت را می سازند.
مسؤول گروه علوم و معارف اسلامی دانشگاه رضوی مشهد به اهمیت پژوهش و تحقیق اشاره کرد و گفت: پیامبر اکرم می فرمایند:«المؤمنُ إذا ماتَ وتَرَکَ وَرَقةً واحِدَةً علَیها عِلمٌ تَکونُ تِلکَ الوَرَقةُ یَومَ القِیامَةِ سِترا فیما بَینَهُ وبَینَ النارِ ، وأعطاهُ اللّه تبارکَ وتعالى بکُلِّ حَرفٍ مَکتوبٍ علَیها مَدینَةً أوسَعَ مِن الدنیا سَبعَ مَرّاتٍ، هر گاه مؤمن بمیرد و یک برگه که روى آن علمى نوشته شده باشد از خود برجاى گذارد، روز قیامت آن برگه پرده میان او و آتش مىشود و خداوند تبارک و تعالى به ازاى هر حرفى که روى آن نوشته شده، شهرى هفت برابر پهناورتر از دنیا به او مىدهد.».
در تحقیق از کمیت بکاهیم و به کیفیت بیفزاییم
نویسنده کتاب فقه حکومتی و اجتهاد حکومتی با بیان این که باید در تحقیق از کمیت کاست و به کیفیت افزود، اظهار کرد: چرا که پژوهش های کمی غیر تحقیق هستند و راهبردی و کاربردی نیستند.
وی به تفاوت پژوهش های کمی و کیفی اشاره و ابراز کرد: پژوهش های کمی، منجر به نظریه پردازی نمی شوند و ماندگاری ندارند، در حالیکه پژوهش های کیفی، ناظر به مسأله هستند و بار علمی و غنای محتوایی دارند.
این استاد حوزه و دانشگاه به اهمیت نوشته های کمی اشاره کرد و افزود: بسیار از نوشته ها در بازار نشر منتشر می شوند که عمر کوتاهی دارند و عمر آن ها به اندازه عمر نویسنده است، اما در مقابل کتاب هایی داریم که شاهکار هستند؛ به طور نمونه تا عالم است، سعدی است، تا عالم است، مولوی است و نیز تا عالم است، ملاصدرا و علامه طباطبایی هستند.
حجت الاسلام نوایی با اشاره به این که کتاب های شاهکار به مانند شهاب و ستاره هستند، اظهار کرد: کارهای اساسی با سخت کوشی حاصل می شود، علامه امینی برای نوشتن کتاب ارزشمند الغدیر، به کشورهای زیادی سفر کرده اند؛ از این رو باید بدانیم که باید با مسأله نفس بکشیم و با مسأله بخوابیم.
گفتنی است در پایان این مراسم از کتاب برتر، پایان نامه برتر و پژوهشگران و مقالات برتر اساتید و طلاب مدرسه علمیه اسلام شناسی حضرت زهرا(س) مشهد تقدیر شد./1309/202/ب3