فرزندان انقلاب طلایه‌دار عرصه‌های تجربه نشده سینما
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، در روزهای سرد بهمن سال قبل و در خیل فیلم‌های ناامیدکننده و کسالت آور سی وسومین جشنواره فیلم فجر، انیمیشن «شاهزاده روم» همه را غافلگیر کرد. با وجودی که طبق مقررات، آثار انیمیشن امکان حضور در بخش اصلی جشنواره فجر را ندارند، اما کیفیت «شاهزاده روم» در سطحی بالاتر از انیمیشن‌های ایرانی بود و این موضوع، برگزارکننده‌های جشنواره فجر را مجاب کرد که این اثر را در بخش خارج از مسابقه بپذیرند و دو جایزه به آن اهدا کنند.
«هادی محمدیان» کارگردان «شاهزاده روم» 33 سال سن دارد. او پیش از این سریال‌های انیمیشن «دره زنجفیل» و «بینا و دینا» و انیمیشن‌های کوتاه «مردی که خودش را کشت» و «پرواز تا بی‌نهایت» را ساخته بود.
نام او پیش از این به عنوان یکی از برندگان جشنواره فیلم عمار شنیده شده بود. اما کار جدید او یعنی «شاهزاده روم» حرکت بزرگی در پیشرفت هنر انیمیشن در ایران است. این اثر حاصل همکاری گروهی از جوانان انقلابی در قالب موسسه‌ای غیردولتی به نام «هنر پویا» است. جوان‌هایی که امروز، طلایه‌دار پیشرفت هنر انیمیشن در ایران شده‌اند.
«شاهزاده روم» یادآور این سخن شهید آوینی در مقاله «فرزندان انقلاب در برابر عرصه‌های تجربه نشده سینما» است که «اجازه دهید که امید ما برای آینده سینمای ایران جز به هنرمندان مومن خط‌شکن نباشد. امام بت‌شکن بود و بسیجی‌ها به تبعیت از ایشان، خط‌شکن؛ و سینمای متعهد ما نیز باید خاکریزهای تثبیت شده سینمای غرب را بشکند و راهی تازه باز کند.»
»شاهزاده روم» از روز 13 آبان روی پرده سینماها رفت. بین این اثر و آن تاریخ، شباهت‌های زیادی دیده می‌شود. هم حماسه 13 آبان توسط نسل جوان انقلابی به وقوع پیوست هم فیلم شما،13 آبان روز نجات است، داستان «شاهزاده روم» هم به منجی بشریت مربوط می‌شود.
این یک تعبیر جالب و جدید است. همزمانی اکران این اثر با یوم الله 13 آبان یک اتفاق فرخنده بود.این مناسبت برای اکران فیلم به ما انگیزه داد. به ویژه اینکه 13 آبان روز دانش آموز هم هست و فیلم ما هم برای مخاطب کودک و نوجوان است. خوشحالیم از اینکه برای نسل کودک و نوجوان قدم کوچکی برداشتیم.
«شاهزاده روم» نسبت به فیلم‌های انیمیشن سینمایی قبلی تولید داخل کشور درخشش غیرقابل قیاسی یافته است. این اثر هم با تحسین و جوایز داوران جشنواره فیلم فجر مواجه شد و هم این روزها با استقبال خوبی از سوی مردم همراه شده است. چه ویژگی‌هایی منجر به این تفاوت شد؟
ما سعی کردیم در این پروژه، بخشی از توان و پتانسیل انیمیشن کشور را به نمایش در بیاوریم. البته این همه توان ما نیست. به هر حال، کار در بخش خصوصی انجام شد و محدودیت بودجه و زمان برای ما مشکلاتی را ایجاد کرد. اما با وجود این محدودیت‌ها گروه سازنده «شاهزاده روم» یک حداقل استاندارد و کیفیت را برای این پروژه در نظر گرفت. فیلم‌های انیمیشن قبلی، فاصله زیادی با انیمیشن روز جهان داشتند. ما سعی کردیم در این پروژه طوری عمل کنیم که حداقل هر کس کار را می‌بیند بگوید که ما هم می‌توانیم این گونه آثار را تولید کنیم. هر چند قبول دارم که نقائصی هم در کار وجود دارد.
چه قابلیت‌های فنی و تکنیکی برای اولین بار در ایران در «شاهزاده روم» به کار رفته است؟
همان طور که گفتم، ما سعی کردیم حداقل استانداردها را در تولید این انیمیشن رعایت کنیم. یعنی همان مراحلی که در دنیا برای تولید انیمیشن انجام می‌شود را طی کردیم. از ایده پردازی و استوری برد گرفته تا طراحی کاراکتر و ساخت موسیقی و... همه این مراحل را مطابق استانداردهای روز جهان اجرا کردیم. هدف ما هم این بود که همه این مراحل را جدی و درست انجام بدهیم، اما در محدوده زمانی بسیار کم. گروه سازنده کار برای خود این خط قرمز را گذاشت که مطابق اصول و استانداردها پیش برود. همچنین تجربه سال‌های گذشته و ساخت سریال‌ها و آثار قبلی هم به کمک ما آمد.
همیشه در فضای فرهنگی کشور ما القا می‌شود که با تفکر و روحیه انقلابی و حزب اللهی نمی‌توان در عرصه هنرهای مدرن و جدید مثل سینما و انیمیشن و ... موفق بود. اما گروه شما که متشکل از جوانان انقلابی است، امروز طلایه‌دار انیمیشن در ایران شده است.
البته من دایره بچه‌های انقلاب را وسیع‌تر می‌دانم. به نظر من هر کس در کشور کار می‌کند و در حوزه‌های مختلف در حال خدمت به جامعه است، انقلابی محسوب می‌شود. اما این معضل وجود دارد؛ نه فقط حزب اللهی‌ها بلکه به‌طور کلی بچه‌های ایرانی در این عرصه دست کم گرفته می‌شوند و متأسفانه در عرصه هنر به آنها اعتماد نمی‌شود. این نگاه در عرصه‌های علمی کمتر است؛ در آن بخش به بچه‌ها اعتماد شد و نتیجه این اعتماد را هم دیدیم که به رشد چشم‌گیر علمی کشور منجر شد. اما در فرهنگ، این اعتماد بسیار کمتر بوده است.
شاید یکی از دلایل این بوده که ما مسحور آثار غربی هستیم و فکر می‌کنیم که خودمان هیچ گاه نمی‌توانیم کار خوبی تولید کنیم. اما این اشتباه بزرگی است. همان طور که در عرصه علمی توانستیم به موفقیت‌های بزرگی برسیم، در عرصه فرهنگ هم می‌توانیم. منتها باید به جوان‌ها اعتماد و از آنها حمایت شود؛ به ویژه از سوی مسئولان و بعد از طرف خود سینماگران و خانواده‌ها، این اعتماد و حمایت باید اتفاق بیفتد. بسیاری از خانواده‌های ایرانی رغبتی ندارند برای اینکه فرزندانشان به سمت سینما بروند. چون به این عرصه اعتماد ندارند. به هر حال، برای همه پدر و مادرها، فارغ از اینکه چه گرایش فکری و سیاسی دارند، آینده فرزندانشان مهم است. خانواده‌های ایرانی، امروز نسبت به سینما جبهه دارند و فکر می‌کنند که فضای سینمای کشور سالم نیست. به نظر من اشتباه می‌کنند. حداقل می‌توانم بگویم که در عرصه انیمیشن، فضا بسیار سالم است و هم افرادی که در این عرصه کار می‌کنند و هم پشت صحنه فعالیت آنها واقعا سالم است. خانواده‌ها نباید موفقیت را فقط در پزشکی و مهندسی ببینند. اگر فرزندانشان علاقه و استعداد دارند، حتما می‌توانند در عرصه هنر هم به موفقیت برسند.
یعنی مسئولان دولتی از شما حمایت نکردند؟
واقعیت این است که مسئولین فرهنگی چه در بخش دولتی و چه نهادهای غیردولتی که متصل به بودجه هستند، هیچ کدام از این پروژه حمایت نکردند. بخشی از بودجه فیلم توسط افراد حقیقی که به موضوع پروژه ارادت داشتند تامین شد البته بعد از نتیجه دادن پروژه، برخی از نهاد ها درحال حمایت هستند که یکی از آنها هم صداوسیماست.
انیمیشن، یکی از مهم‌ترین ابزارهای دولت‌های غربی برای تبلیغ سبک زندگی و ایدئولوژی مدنظر خودشان است.
با توجه به این واقعیت، استفاده خانواده‌های ایرانی از انیمیشن‌های غربی برای سرگرم کردن فرزندانشان تأثیر منفی ندارد؟
مسلم است که ما با دنیای غرب، تفاوت‌های فرهنگی و ایدئولوژیک داریم. همان طور که ما در آثار خودمان ایدئولوژیک هستیم، آنها هم در فضای ایدئولوژیک خودشان حرکت می‌کنند؛ انتظاری جز این نیست. مشخص است که گرایش ایدئولوژیک آنها باب میل ما نیست. هر چند نمی‌توان به‌طور مطلق گفت که همه مولفه‌های انیمیشن‌های غربی غیرانسانی است. آنها هم آثاری با درونمایه انسانی دارند، منتها این درونمایه در فضای فکری و ایدئولوژیک خودشان شکل می‌گیرد. اگر مسائل ایدئولوژیک را کنار بگذاریم، می‌توان از زاویه دیگری به این موضوع توجه کرد. اینکه ما از فیلم‌هایی که در کشورهای غربی ساخته می‌شود، لذت کافی نمی‌بریم. چون دنیایی که در آثار خود می‌سازند و حتی قصه به معنای درام و چیزی که مخاطب را به وسیله آن سرگرم می‌کنند، بر مبنای روابط انسانی و اجتماعی خودشان خلق می‌شود. به همین دلیل هم ما با فیلم‌های خودمان بیشتر ارتباط برقرار می‌کنیم و آثار داخلی تأثیرش هم بیشتر است.
نسبت انقلاب اسلامی با انیمیشن چیست؟ چطور می‌توانیم با انیمیشن، کار انقلابی کنیم؟
مسلما انیمیشن، رسانه‌ای بسیار قدرتمند برای تأثیرگذاری فرهنگی بر مخاطب کودک و نوجوان است. ما زبانی قوی‌تر از این زبان نداریم. هیچ عرصه‌ای به این قوت نیست. اما باید بپذیریم که ابتدا مولفه‌های سرگرم‌سازی رعایت شود و بعد به مخاطب پیام برسانیم. در کشور ما برعکس است؛ می‌خواهیم یک شعار بدهیم و یک بیانیه صادر کنیم و از ابزار هنر استفاده می‌کنیم! در حالی که باید کاملا برعکس باشد. یعنی ما ابتدا باید بُعد سرگرمی و جذابیت را برای مخاطب در نظر بگیریم. اگر این اتفاق بیفتد، هم در ادبیات کهن، هم معارف دینی و هم تاریخ متأخر خودمان قصه‌های بسیار جذابی وجود دارد که می‌تواند یکی از مزیت‌های ما نسبت به آثار خارجی محسوب شود.
یکی از مولفه‌های سرگرم‌سازی برای کودکان و نوجوانان، استفاده از عنصر فانتزی و تخیل است. این درحالی است که دستمایه «شاهزاده روم» یک داستان واقعی تاریخی است. شما چه کردید که در عین ایجاد فانتزی، دچار تحریف و جعل در روایت تاریخی نشدید؟
درست است، کار ما یک قصه واقعی دارد که خیلی هم حساس است. سعی کردیم شخصیت‌های فرعی ایجاد کنیم که مشکلی پیدا نشود و بار طنز و فانتزی را روی این کاراکترها سوار کنیم. ولی اینکه چقدر موفق شدیم، موضوع دیگری است. این یک آزمون بزرگ بود که یک کار دینی و مذهبی، بُعد سرگرم کنندگی هم داشته باشد.
اکران «شاهزاده روم» در لبنان به چه نتیجه‌ای رسید؟
استقبال خیلی خوبی از فیلم انجام شد.حتی وزیر فرهنگ لبنان هم در افتتاحیه اکران فیلم شرکت کرد. آن طور که اعلام کرده‌اند، «شاهزاده روم» هفتمین فیلم پرفروش سال در لبنان بوده است. آن هم در شرایطی که تعداد سینماهایی که به این فیلم اختصاص داده بودند، بسیار محدود بود.
گویا حزب الله لبنان هم در تولید این اثر نقش داشت؟ همکاری آنها چطور بود؟
چند سال قبل یک انیمیشن کوتاه به نام «میلاد موعود» ساخته بودم که دوستان حزب‌الله لبنان آن را دیدند و پیشنهاد دادند که اثری ساخته شود که با هموطنان مسیحی آنها در لبنان دیالوگ بیشتری برقرار شود. به خاطر همین هم نسخه عربی این انیمیشن را پیش خرید کردند.
شما تحصیل کرده رشته هنر هستید. فضای دانشگاه‌های هنر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
متأسفانه این فضا به درد تولید نمی‌خورد. هرکس بعد از پایان تحصیلات هنری وارد کار تولید می‌شود، با انگیزه شخصی و فعالیت و تلاش انفرادی کار می‌کند، نه تحصیلات دانشگاهی. یعنی خود افراد باید کار کنند و تحصیلات دانشگاهی هنر، در تولید، خیلی کمک نمی‌کند. چون در دانشگاه‌های هنری، بیشتر مباحث نظری آموزش داده می‌شود.
شما هم به عنوان هنرمند شرکت‌کننده و هم داور در جشنواره عمار حضور داشتید. نظرتان درباره این جشنواره چیست؟
به نظرم جشنواره عمار یکی از اتفاقات مثبت فرهنگی سال‌های اخیر بوده است. هرچند بچه‌هایی که در این جشنواره شرکت می‌کنند عمدتا نمی‌توانند کار کیفی تولید کنند. چون بودجه ندارند و اکثرا هم دانش آموز هستند. این جشنواره برای هنرجوها انگیزه و جسارت تولید فیلم را ایجاد کرده است. این بزرگ‌ترین دستاورد جشنواره عمار بوده است.
احتمالا یک سری از مخاطب‌های این مصاحبه، نوجوانانی هستند که علاقه مندند به جایگاه شما برسند، اما در خانواده‌ای مستضعف و به دور از امکانات زندگی می‌کنند. پیشنهاد شما برای اینکه به جایگاه شما برسند چیست؟
البته من که به جایی نرسیده ام. اما مهم‌تر از بچه‌ها، خانواده‌ها و فضاهای آموزشی آموزش و پرورش است. در دوره راهنمایی و حتی دبستان زمان مناسبی است که مشاوره‌های مفیدی به بچه‌ها داده شود که بتوانند راه خود را به درستی انتخاب کنند و کار را از همان ابتدا شروع کنند. چون بعد از دانشگاه، دیر است.
روی صحبتم با خانواده هاست که بچه‌ها را درست هدایت کنند. بچه‌هایی که انگیزه فیلم‌سازی دارند هم با پشتکار و با توکل به خدا باید خیلی زحمت بکشند.
یعنی اولا اینکه باید مطالعات خودشان را در این زمینه زیاد کنند. ثانیا، جسارت داشته باشند و فیلم بسازند. مهم نیست که چند سالشان هست. نباید منتظر بمانند تا تشکیلات یا امکانات خاصی برای آنها فراهم شود. با یک دوربین معمولی و حتی با دوربین موبایل هم می‌توان فیلم ساخت. باید کارهای مختلف بسازند و تجربه کنند تا یاد بگیرند.
پروژه بعدی شما چیست؟
برای پروژه بعدی هم فکرهایی کرده ایم اما هنوز به صورت رسمی نمی‌شود اعلام کرد.
«شاهزاده روم» خیلی سطح توقعات را از شما بالا برده است. فکر می‌کنید بتوانید در کار بعدی، رو به جلو حرکت کنید؟
بله همین طور است. اما تلاش می‌کنیم تا کار بعدی هم بهتر شود.
و سخن پایانی؟
ان‌شاء الله همه به زنده شدن سینمای کودک و انیمیشن در ایران کمک کنند. این حق کودکان ایرانی است که سینما داشته باشند./998/د101/ف2
منبع: روزنامه کیهان