اختلاف میان انسانها سبب استحکام نظام آفرینش است/ از ظرفیت علمآموزی خود حداکثر بهره را ببرید
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیتالله عبدالله جوادی آملی، دوشنبه در ادامه تفسیر آیات سوره مبارکه شوری در مسجد اعظم با اشاره به آیه «وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَکِن یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ ﴿27﴾»، گفت: بین بسط عمومی و بسط خصوصی تفاوت هست، بسط عمومی مشکل ایجاد میکند، یعنی اگر قدرت همگانی باشد این اول نزاع است، اگر قدرت همگانی و همه جایی باشد این تازه اول درگیری است.
وی افزود: قدرت یا بر اساس علم، یا بر اساس مال و گاهی با عناوین دیگر است، اگر قدرت همگانی باشد منشأ درگیری است، اختلاف طبقاتی را که بر محور عدل و داد باشد، این را هیچ کس مخالف نیست، آن چه که مورد مخالفت است این است که برخی استعداد بهرهبرداری از مواهب الهی را دارند اما راه برای آنان بسته است.
مفسر برجسته قرآن کریم با تأکید بر این که اگر همه انسانها در یک حد استعداد و یک نظام عام از قدرت و سلطه برخوردار باشند این نظام ماندنی نیست، اظهار کرد: خدا اختلاف را تنظیم کرده است تا اینان یکدیگر را تسخیر کنند، این مطلب در آیه 32 سوره مبارکه زخرف آمده است، فرمود ما به طور اختلاف رحمت خداوند را تقسیم کردیم یعنی اصل حاکم بر تمدن اختلاف طبقات و نه تساوی طبقات است.
وی ابراز کرد: چون تساوی طبقات باعث فروپاشی نظام است، اگر همه طبیب، روحانی، کارفرما یا مهندس باشند، این نظام باقی نمیماند، یکی باید روحانی، یکی طبیب و یکی کارفرما باشد، و حتی اگر این کارگر بشود کارفرما و کارفرما کارگر بشود این اختلاف همچنان هست، اما حالا چرا این شخص طبیب و آن شخص کارگر شد این به استعدادهای شخصی، تربیت خانوادگی، کوشش افراد و مانند آن بازمیگردد، هر کس باید در جای خود باشد و حتی اگر طبیب به جای کارگر بنشیند و اگر کارگر به جای کارفرما باز نیز نظام باقی نمیماند.
دلیل چرایی اختلاف طبقاتی
حضرت آیتالله جوادی آملی ادمه داد: اصل اختلاف سبب استحکام نظام است و این در صورتی است که هیچ مانعی برای رشد افراد و شکوفا کردن استعدادشان نباشد، پس اختلاف طبقاتی برای تسخیر و نه مسخره کردن است و این تسخیر باید دوجانبه باشد و نه این که یک جانبه باشد و دیگر این که این تسخیر به گونهای باشد که راه برای رشد همگان باز باشد و لذا آن که برخوردار است باید شکر کند و نه این که فخرفروشی کند لذا تسخیر متقابل میشود، هم معدن طلا و نقره و هم معدن زغال سنگ لازم است، اصل اختلاف باعث استحکام نظام است و این در صورتی است که هیچ مانعی برای رشد افراد و شکوفا کردن استعدادشان نباشد و آن که برخوردار است باید شکرگزاری کند و نه این که فخرفروشی کند.
صاحب تفسیر تسنیم در بیان معنای رزق اظهار کرد: رزق گاهی علم و معنویت قدرت است و گاهی هم رزق به معنای ثروت است، رزق چه مادی و چه معنوی باید فی الجمله باشد و نه بالجمله، اگر همه در سطح بالای علم باشند کسی کسی را تحمل نمیکند، اگر همه در سطح بالای قدرت باشند کسی از دیگری تمکین نمیکند، خداوند در این آیات اعلام میکنند که من مهربانانه این گونه کردم و از لفظ بندگان دوبار استفاده کرد با این که میتوانست از ضمیر استفاده کند، در سوره مبارکه مومنون نیز فرمود اینها آزمون است و این گونه نیست که اختلافها کمال باشد، بلکه کمال و قدرت در جای دیگر است.
وی گفت: اگر به همه یکسان قدرت میداد اول فساد است، علم هم همین طور است، علم باطن هم همین طور است، خیلی کم هستند که از علم الهی بهره داشته باشند و علم آنان حقیقی باشد که نور است، یک راه عالم شدن از راه بیرونی است که انسان کتاب مینویسد و معلوم نمیشود که انسان عالم حقیقی است اما یک روش دیگر این است که خدای خود را بیشتر از قبل بخوانیم و شاکر باشیم و ببینیم که آیا متواضعتر و نورانیتر شدیم یا نه؟ علم آن است که انسان را متواضع و خاشع کند، با ادب باشیم، در بیان نورانی امام حسن(ع) این است که چراغ دانش باشید در میان مردم، دانشتان همین چراغ باشید، تا جان دارید درس بخوانید، ظرف باشید و از این ظرفیت حداکثر بهره را ببرید و چراغ مردم باشید، یعنی به دیگران هم راه بدهید، عالم شدن به این نیست که ما پایاننامه بنویسیم.
تفاوت غیث با مطر
حضرت آیتالله جوادی آمل با قرائت آیه «وَهُوَ الَّذِی یُنَزِّلُ الْغَیْثَ مِن بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَیَنشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِیُّ الْحَمِیدُ ﴿28﴾»، خاطرنشان کرد: یک مرتع تشنه غیث میخواهد نه این که سیل بیاید، خیلی باران نخواهید بلکه غیث بخواهید، کار قرآن کریم این است که این واژهها را میتراشد، کجا بگوییم غیث و کجا بگوییم مطر، اما آن جا که پناه یک ملت است و بخواهد بگوید که من این کار را انجام میدهم، مانند آیه محل بحث که خداوند در ادامه فرمود این ابرهای باردار ناشر و نشردهنده رحمت الهی است، آن بادها مژده رحمت میدهند و ولی مطلق که جامعه را تحت ولایت خود اداره میکند اوست و او هم حمید بالقول المطلق است.
وی با بیان این که «وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَثَّ فِیهِمَا مِن دَابَّةٍ وَهُوَ عَلَى جَمْعِهِمْ إِذَا یَشَاءُ قَدِیرٌ ﴿29﴾»، اظهار کرد: در این آیه میفرماید که آسمان و زمین را با نظم آفرید که تمام نیازهای بشر با منظومه شمسی حل خواهد شد و در آسمان و زمین جنبدهها زیاد است در اصطلاح قرآن کریم اصطلاح «دابه» بر فرشتگان اعلام نشد و این مطلب را برخی علما گفتهاند که اشتباه است، این دابه در زمین و آسمان یک معنا است، حیوانات بسیاری هم در زمین و هم در آسمان است که شناسایی نشد، فرمود ما اینها را پهن کردیم و یک روز هم این اجرام سنگین را جمع خواهیم کرد، قدیر بالقول المطلق جزو مختصات الهی است و خداوند روزی که بخواهد این موجودات را جمعآوری میکند، قدرت به معنای نفی عجز نیست و علم به معنای نفی جهل نیست.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به آیه «وَمَا أَصَابَکُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُو عَن کَثِیرٍ ﴿30﴾»، ابراز کرد: او نسبت به بندگانش رحمت دارد پس این رنجها و بیماریها چیست؟ اگر جمعی باشد انبیا و اولیا در این جامعه هستند و درباره جامعه این صادق است که ای جامعه هر حادثه تلخی که دامنگیرتان میشود به سبب بدرفتاری شما است، اگر در جامعهای که در آن انبیا، اولیا و اتقیا هستند، این خطاب به مجموع جامعه است و نه خطاب به جمیع است و اگر خطاب به جمیع باشد نسبت به غیر انبیا و اولیا کیفر است و درباره اولیا و انبیا به معنای آزمون است، خدا بسیاری از لغزشها میگذرد و گاهی یک گوشمالی میدهد./914/پ201/ج