پاسخ آیت الله سبحانی به شبهه های « تقدم و تاخر خلقت زمین و آسمان» و «صبر بر مصائب»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جعفر سبحانی امروز در چهارمین جلسه از سلسله جلسات «کلام اسلامی» خود در مدرسه علمیه عالی نواب، به مطرح کردن شبهه روز های خلقت آسمان ها و زمین و وجود تناقض در قرآن کریم و ارائه پاسخ به آن ها پرداخت و اظهار کرد: برخی روایات دینی منجر به اشکالاتی هستند همچنین  از آن جایی که این شبهه دستاویز ابهام قرار گرفته است، خلقت آسمان ها و زمین در عدد مایه اختلاف است.

وی ادامه داد: در بخشی از قرآن کریم اینطور برداشت می شود که خداوند سبحان زمین و آسمان ها را در شش روز آفریده است، همچنین در آیه «اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَیْنَهُمَا فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَکُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِیٍّ وَلَا شَفِیعٍ أَفَلَا تَتَذَکَّرُونَ»، و در برخی از اشعار فارسی یوم به معنای دوره به کار رفته است، از  این آیه قرآن مستفاد می شود که آسمان ها و زمین در شش روز آفریده شده اند.

این مرجع تقلید با بیان این که اما برخی ها از آیات دیگر قرآن استظهار می کنند که خدا زمین و آسمان ها را در هشت روز آفریده است، گفت: خداوند در این آیه یوم را به معنای دوره آورده است، در کلام اهل بیت(ع) هم یوم به معنای یک دوره به کار رفته است، همچنین آیه «قَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِی یوْمَینِ» یک نوع تناقض را ایجاد کرده است، در آیه اول شش روز و در آیه دوم خلقت آسمان ها و زمین هشت روز خوانده شده است.

این مفسر برجسته قرآن کریم افزود: درباره این شبهه آیه ای که به آفرینش زمین در شش روز اشاره دارد، مسلم است، آیه دوم می گوید که یوم در اربعه الایام داخل است و خلقت خداوند متعال در شش روز مطرح شده است، همچنین عرب ها می گویند که مجموع سفر چهار روز بوده است، و من الکوفه الی بغداد فی اربعه الایام، در واقع می خواهد بگوید عصاره سفر چهار روز زمان برد، در ضمیر آیات دستکاری شده و این دستکاری در تفاسیر خداوند با نوعی آگاهی و صراحت آورده شده است.

وی افزود: تمام خلقت خداوند متعال در دو شبانه روز بوده است نه این که اربعه الایام غیر از دو روز است، اصل آفرینش در دو روز بوده و پس از آن  قرار دادن معدن، آماده کردن زمین و قرار دادن کوه همه در چهار روز اتفاق افتاد، خلقت زمین و آفرینش در مدت چهار روز اتفاق افتاد، در کتاب های معتبر علمی اول تفسیر و سپس عصاره گیری از تفسیر صورت می گیرد؛ دو روز اول آفرینش رخ داد، دو روز بعدی آرایش بشر پدید آمد و مجموع آن ها به آفرینش در شش روز ختم می شود.

وی با بیان این که انسان اگر عینک بد بینی بر چشم بزند، تمام خوبی ها را زشت و ناپسند می بیند، گفت: برخی مفسرین آمده اند عینک بدبینی بر چشم زده اند و بدون این که جواب های علما را بررسی کنند، این ها را بزرگ کرده اند، برخی از علمای ما در کتاب هایی، امثال این تفاسیر الهی را نوشته اند و الان به دنبال بزرگنمایی آن هستند و این مطلب طناب ذلت است، همچنین فضلک در این آیه به معنای خلاصه بوده و ریشه آن جنبه ادبی دارد، این مصدر جعلی باید ریشه یابی شود تا مفهوم آن به درستی درک شود.

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به تناقض نهم در کتب مفسرین قرآنی یادآور شد: اشکال نقلی در عدد را شش یا هشت در نظر بگیریم و این عصاره مجموعه است، از برخی از آیات اینطور دریافت می شود که خداوند اول آسمان ها را آفرید و بعد از آن زمین را خلق کرد، این آیه محکم است و جای بحث ندارد، در آیه دیگری آمده است که خداوند اول زمین را خلق کرد و سپس به آفرینش آسمان پرداخت.

اراده تکوینی خداوند سبحان مقدم بر موجودات بشری است

این مفسر برجسته قرآن کریم ادامه داد: سؤال و پاسخ سؤالى که در این جا پیش مى‏آید این است که کلمه "ثم" به معناى "سپس" و "پس" در فارسى است و طبعاً تأخّر و پشت سر هم بودن را می رساند، بنابراین، از این آیه استفاده می شود که آفرینش آسمان بعد از زمین بوده است: «ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ» در حالى که از آیه «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» به معنی و زمین را بعد از آن آسمان را  گسترش داد،  عکس آن به دست مى‏آید که خلقت زمین بعد از آسمان است، در این آیه سوره فصلت دو بار برای ما محل بحث است، یکبار از لحاظ عدد و یکبار از جهت منزلت، عدد آن اشکالی ندارد و محکم است اما در زمینه تقدم و تاخر آفرینش جای تردید دارد.

وی با بیان یان که باید دید ترتیب اتصال و انفصال به چه شکلی است، گفت: باید دید  اول زمین و بعد آسمان خلق شده است و یا نه، این جای تناقض است، اگر خداوند می فرمود  «ثُمَّ اسْتَوى‏ إِلَى السَّماءِ» کلید اشکال و پاسخ  همین جاست، اگر انسان دقت و تدبر در آیات کند، مفهوم آن روشن می شود، خداوند گاهی بیان تفصیلی و گاهی اجمالی دارد، در سوره النازعات آیه مورد نظر آیه تفصیلی است اما در سوره فصلت خداوند اجمالا این موضوع را بیان می کند.

این مرجع تقلید با اشاره به آیه «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ»، خاطر نشان کرد: بر اساس این آیه اگر اراده  تکرینی خداوند بر چیزی تعلق بگیرد، اصلا موجود در برابر خداوند مقاومت نمی کند و این آیه در مقام بیان خلقت نیست، در مقام بیان این است که آسمان و زمین در برابر اراده خدا و حق تعظیم کردند، استوی در لغت عرب به معنای قصد است، بحث ما در این جا بحث حیثی است و آیه را از یک زاویه بحث می کنیم و آن ترتب است.

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به سوره النازعات اظهار کرد: در وهله اول آن چیزی که برای ما مطرح است آیه مربوط به سوره النازعات است، این آیه دوبار برای ما مطرح است، یک بار از نطر عدد و یک بار از نظر تاخیر خلقت، در مقام بیان آفرینش این است که در برابر امر خدا نباید مقاومت کرد و در مقام بیان اراده اجمالی است، در این سوره، ثم در مقام بیان مساله است، در این جا در مقام بیان اراده اجمالی است، اجمالا زمین و آسمان در برابر اراده ما مقاومت نکردند، مانعی ندارد که گاهی اوقات انسان متقدم و متاخر را یک جا جمع و ارائه کند.

در زمان زلزله آخرت همه مردم نگران عقوبت الهی هستند

وی افزود: آخرین تیری که در قرآن مطرح است این است که یسال و لا یسال، این در قرآن محل تعارض است، از امام علی(ع) سوال کردند که آیا  آقایان مستشرقین از این مواضع خبر دارند یا نه؟ در روز قیامت دو موقع حساس داریم، یکی هنگامی که زلزله می شود و زمین آن چه را که در دل دارد بیرون می اندازد و زمین از خواب بر می خیزد، این حالت حالت سوال و جوابی نیست زیرا که همه گیچ اند و حالت مستی دارند.

این مرجع تقلید با بیان این که در چنین زمانی حساب و کتابی نیست، گفت: هر چه هست در هم و برهم است، مردم مست اند و نه مستی دنیا، بلکه مست خوف هستند تا  سوال و جواب جایگاه خود را پیدا کند و حواسش جمع باشد و به سوال ملائک پاسخ دهد، در آن زمان میزان می آید و مردم پای حساب و کتاب حاضر می شوند، کلمه عفوهم در پاسخ به ما است، مردم پراکنده و گیج اند و هراس دارند و مادر از بچه بی خبر است و این جا همه نگران اند، خداوند می گوید در چنین حالتی میزان و شهود ده گانه وارد می شود و دستور داده می شود که انسان ها را به صف کنید.

نباید قرآن را بر قواعد عربی تحمیل کرد

حضرت آیت الله سبحانی در تفسیر آیه177 سوره بقره خاطر نشان کرد: در این سوره نکره در جایگاه منصوب آمده است؛ مرحوم سید جواد بلاغی می گوید قرآن اسیر است با قواعد عربی؛  قواعد عربی باید از قرآن گرفته شود، پیامبر یک فرد عربی ثمین به تمام معناست و قواعد عربی را باید از زمان پیامبر بگیرید، قواعد را باید از افعال گرفت، ما نباید قرآن را بر قواعد عربی تحمیل کنیم، زمان عرب در اشعارشان آمده است چیزی که چشمگیر باشد اعراب آن را عوض کرده و ابتدای آن اخص می گذارند.

وی ادامه داد: در ادبیات فارسی هنگامی که می خواهند چیزی را چشمگیر کنند می گویند به ویژه و در زبان عرب ابتدای آن اخص می گذارند، صابرین در زبان فارسی و عربی چشمگیر است، امروزه راس ایران صبر است و آن کس عهده را رها می کند که صابر و شکیبا نباشد، صبر و ظفر هر دو دوستان قدیمی اند که از اثر صبر نوبت ظفر آید؛ همچنین  امیر مومنان به پیامبر می فرمایند صبرزیر بنای ایمان و اعمال است.

این مرجع تقلید با بیان این که وفای به عهد از شاخه های صبر است، یادآور شد: اگر صبر در امور عهده دار باشد، نماز، روزه و خمس کارساز بوده و زیر بنای همه دل ها صبر است و اگر نباشد در دنیا هیچ جیز انجام نمی گیرد، قهرمانی می تواند قلعه ای را فتح کند که صبر داشته باشد، در حقیقت باید در زندگی صبور بود./864/پ201/ش