رسیدن به مقام عبودیت بالاترین درجه کمال است
وی با اشاره به معراج رسول اکرم(ص) و بیان لفظ عبد به جای لفظ رسول، افزود: خداوند در آیه «سُبْحَانَ الَّذِى أَسْرَى بِعَبْدِهِ» به معراج رفتن پیامبر نه بر اثر رسول بودن که بر اثر رسیدن به مرتبه عبدالله است و هر انسانی با رسیدن به این مرتبه می تواند عروج کند و به معراج برسد.
آیت توکل رسیدن به مقام عبودیت را دارای دو مانع بیان داشت و گفت: این موانع سبب حرکت شده و تا حرکت نباشد، سیری وجودی ندارد و انسان به مقامی نخواهد رسید و اگر این دو مانع بر انسا مسلط شود، ذلت دنیا و آخرت را به همراه دارد.
وی در ادامه بیان کرد: مانع اول در درون جان انسان است که به تعبیر قرآن به نفس اماره و بعد شهوانی انسان مربوط است و به شیطان درون تعبیر می شود و مانع دوم شیطان بیرونی است و خداوند برای شیطان درون، پیامبر درون یا همان عقل را گذاشت و برای شیطان بیرون انبیا و پیامبران را مبعوث کرد.
استاد حوزه علمیه قم درباره شیطان بیرون با قرائت آیات آخر سوره «ص» بیان کرد: آن چه در آیات الهی درباره شیطان بیرون وارد شده که زمانی که از درگاه الهی رانده شد قسم یاد کرد که انسان را از صراط مستقیم دور کند و از همه جهات به او حمله کند و در تمام آیاتی که بحث مقابله انسان با شیطان در قرآن بیان شده با تأکید آمده است.
وی در ادامه تصریح کرد: خداوند برای مقابله با شیطان بیرون دو راه را بر شیطان بسته است، راه بالا که همان استغاثه و توبه به درگاه الهی و امداد از خداوند است و راه پایین همان بالاترین مرحله خضوع انسان یا سجده است و در این دو حالت است که انسان می تواند بر شیطان بیرونی مسلط شود.
آیت الله توکل از میان دو مانع شیطان درون و بیرون، شیطان درون برای انسان خطرناک تر است، افزود: خداوند در خود قرآن آورده که کید شیطان ضعیف است و و از چهار راه تحریک نفس اماره، توجیه گری اعمال، زیبا جلوه دادن اعمال و به تاخیر انداختن توبه و انابه سبب گناه در انسان می شود که نبرد با دشمن بیرون به جهاد اصغر تعبیر شده است.
وی در ادامه بیان داشت: دشمن درون یا هما نفس اماره و بعد شهوانی انسان خطرناک ترین دشمن او است «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ» که حتی در عبادت نیز به سراغ انسان می آید و انجام عبادات است که رحمت خداوند را شامل حال انسان می کند، و اگر لطف الهی نباشد، همین عبادات باعث سقوط انسان خواهد شد.
استاد حوزه علمیه قم در ادامه خاطرنشان کرد: اگر نفس در وجود انسان ظهور کند کمتر انسانی توان مقابله خواهد داشت و به خاطر تفاوت طبع انسان برای هر فردی از راهی وارد می شود چنان که خداوند فرموده دشمن ترین دشمنان در وجود خود انسان است.
وی در ادامه افزود: جهاد اکبر یا همان مبارزه با نفس بالاترین جهاد است و خطر این دشمن زمانی زیادتر می شود که انسان از مراتب نفس خود بی خبر است و بی خبری از دشمن باعث ضربه پذیری می شود و تا زمانی که نتوانیم نقاط ضعف خود را بشناسیم نخواهیم توانست با دشمن درون مبارزه کنیم./1306/پ202/ب4