عرفان شیعی، عرفان عبور از نفس و فنای آن است، نه تقویت نفس

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، اولین نشست تخصصی گروه عرفان اسلامی با موضوع «عرفان شیعی فقاهتی» شب گذشته با حضور حجت الاسلام عبدالحمید واسطی، رییس مؤسسه حکمت رضوی و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی نور در محل مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

 دبیر جلسه در ابتدا گفت: مجمع عالی حکمت اسلامی در مشهد، حدود 23 نفر عضو دارد.

وی درباره نشست عرفان شیعی فقاهتی اظهار کرد: این نشست در دو محور بررسی معیار صحت و سقم عرفان های موجود در برابر عرفان شیعی و وجه تمایز با عرفان های شیعی و شاخصه های آن و نیز درباره مباحث اخلاقی علامه طباطبایی(ره) که توسط علامه تهرانی(ره) ارائه شده است بحث می کند.

در ادامه، حجت الاسلام واسطی به عنوان کارشناس این نشست، ضمن ابراز خرسندی از شروع فعالیت گروه عرفان در مشهد گفت: برگزاری اولین جلسه با موضوع «عرفان شیعی فقاهتی» در واقع اعلام موضع و در حقیقت مأموریتی است که بیان کند، عرفان شیعی فقاهتی نقطه مشترک تمام طوایفی است که با محور ولایت معصوم(ع) طی طریق و بنابر نظر شرع مقدس حرکت  می کنند. 

وی ادامه داد: مباحثی که در این نشست به آن ها پرداخته می شود شامل مدعای عرفان شیعی فقاهتی،  وجه تمایز این عرفان با سایرین و  ضرورت طرح بحث است.

زیرساخت های عرفان شیعی، حقیقت داشتن علم باطن، غیب و وحدت است

حجت الاسلام واسطی تصریح کرد: این که «عرفان شیعی فقاهتی، یعنی دست یابی به شهود قلبی خداوند از مجرای قلب معصوم با التزام به دستورات شرع در کلیه سطوح آن»، «عرفان شیعی فقاهتی با 9 گروه عرفانی دیگر رقابت می کند» و این که «دعوت عرفان شیعی، تمدن دینی و محصول نهایی نظام معرفتی، قانونی، فرهنگی و دینی است»، فرضیه هایی هستند که برای این بحث پردازش شده اند.

این پژوهشگر نخبه حوزه علمیه خراسان در بیان زیرساخت های مرکزی عرفان شیعی فقاهتی گفت: از آن جا که عرفان شیعی برگرفته از متن روایات ائمه اطهار(ع) است بنابراین زیرساخت های عرفان شیعی، حقیقت داشتن علم باطن، غیب و وحدت است.

وی با اشاره به محورهای مرکزی فسلفه و عرفان افزود: فلسفه و عرفان در پنج موضوع تبیین هویت وجود و خصوصیات آن،  تبیین هویت علت و معلول و رابطه آن ها،  تبیین علم و عالم و معلوم و رابطه آن ها، تبیین هویت حرکت در هستی و   تبیین نظام عالم بحث می کند.

خروجی های فلسفه و عرفان شیعه در زندگی

حجت الاسلام واسطی همچنین به خروجی های فلسفه و عرفان شیعه در زندگی اشاره و خاطرنشان کرد: خروجی های فلسفه و عرفان شیعی در واقع همان زیر ساخت های تمدن اسلامی است که عبارتند از  روش تعمیق آگاهی ها،  معرفت الله و راه گسترش آن،   هویت نبوت و امامت، هویت معاد و موقعیت آن در هستی و   فلسفه عملی، دینی و اجتماعی(اخلاقی، حقوقی و سیاسی).

وی ضمن بیان خروجی های فلسفه و عرفان شیعی، به خروجی های حکمت متعالیه نیز اشاره و تصریح کرد: مبانی فلسفه اسلامی،  فلسفه حقوق اسلامی،    فلسفه سیاست اسلامی،   مبانی انسان شناسانه،  مبانی جامعه شناسانه،  مبانی تربیتی، مبانی آموزشی،  مبانی فلسفه هنر،  مبانی معرفت شناسانه، فلسفه فرهنگ و فلسفه تمدن از خروجی های حکمت متعالیه هستند.

این استاد حوزه به مسائلی که عرفان شیعی فقاهتی پیرامون آن ها به بحث می پردازد اشاره و خاطرنشان کرد: تحلیل وجود خداوند،   تحلیل اسماء و صفات خداوند، تحلیل کیفیت خلق کردن، تحلیل منظور از معرفت به خداوند،  مراتب معرفت و  تحلیل راه رسیدن به کمال معرفت از مسائلی است که عرفان شیعی فقاهتی از آن بحث می کند.

رقبای عرفان شیعی فقاهتی

حجت الاسلام واسطی سپس به رقبای عرفان شیعی فقاهتی اشاره و اظهار کرد: عرفان هایی در مقابل عرفان شیعی شکل گرفته اند که با مبانی اعتقادی مبتنی بر سیره معصومان(ع) منطبق نیستند؛ مانند  عرفان بی خدا، عرفان بدون توحید(همچون عرفان تثلیثی که به وجودهایی به موازات وجود خداوند قائل هستند) و   عرفان همه خدا انگاری(جریانی متفاوت از جریان وحدت وجود)،  عرفان بدون شریعت(پیروان این مکتب، عرفان را از مجرایی غیر از مجرای توصیه شده از جانب شرع طلب می کنند)،  عرفان بدون ولایت(عرفان های اهل تسنن که از مجرای معصوم(ع) نیست)، عرفان بدون عقل(پیروان این گونه از عرفان، عشق را تمام الحقیقه دانسته و خود را به استاد واگذار و به عبارتی سر سپرده شده و مطیع دستورات استاد می شوند)،  عرفان عقل مدار(طرفداران این نوع از عرفان قائلند که چون عقل در خلقت اولویت داشته بنابراین عقل را حقیقت نوریّه دانسته و دستاوردهای عقل را ارج نهاده و بدان پای بندند)،  عرفان اعتزالی یا عرفان رهبانی و     عرفان کرامت مدار.

 محورهای هویت عرفان شیعی فقاهتی

رییس موسسه حکمت رضوی همچنین تصریح کرد: هویت عرفان شیعی فقاهتی در پنج محور تلاش عقلی و نقلی در رسیدن به معرفت الله،   محوریت شریعت و نیز عدم اکتفا به ظواهر واجبات، محرمات، مستحبات و مکروهات،  تکاپوی عرفانی در بستر زندگی اجتماعی و  تلاش برای شهود توحید خلاصه می شود و  این عرفان است که انعکاس یافته از قلب ولیّ معصوم(ع) است.

وی با تأکید بر این که  عرفان شیعی، عرفان عبور از نفس و فنای نفس است، نه تقویت نفس، یادآور شد: عرفان شیعی فقاهتی می گوید نباید تنها به معرفت اجمالی خداوند اکتفا کنیم. در چهارچوب فقه و اخلاق شرعی، سطح فهم و ادراک خود را از توحید خداوند، ولایت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) و نیز از زندگی، به سوی کمال معرفت و معرفت قلبی ارتقا دهیم./930/پ202/ب5