آثار و برکات تقوا در جامعه

به گزارش سرویس خبرگزاری رسا، حجت الاسلام و المسلمین عیسی زاده مدیر گروه فرهنگنامه های قرآنی در یادداشت به بررسی آثار و برکات تقوا در جامعه پرداخته است.

بررسی آثار و برکات تقوا در قرآن، نمایانگر آن است که هیچ صفت ارزشمندی همانند تقوا، دارای این همه آثار و برکات نیست. در کتاب فرهنگ قرآن که یکی از بزرگ‌ترین فرهنگ‌نامه‌های معنایی و کلید راهیابی به موضوعات قرآنی است، بیش از صد و نوزده اثر، برای تقوا ذکر شده است که به جهت رعایت اختصار، بعضی از اصلی‌ترین آنها را بر می‌شماریم.

1. روشن‌بینی و بصیرت‌افزایی

بی‌شک یکی از سلاح‌های مهم در مقابله با دشمنان در جنگ نرم، تقوای الهی است؛ زیرا دشمنان می‌کوشند تا با حق جلوه دادن عقاید، افکار و فرهنگ خویش، جامعه اسلامی را گمراه نمایند و تنها چیزی که می‌تواند در مقابل این توطئه آنها، جامعه اسلامی را نجات دهد، سوق دادن جامعه به تقوای الهی است تا در پرتو آن، با روشن بینی و بصیرت، حق از باطل و ارزش‌ها از ضد ارزش‌ها، تشخیص داده شود و جامعه دچار گمراهی نگردد.

خداوند در قرآن کریم، خطاب به مؤمنان می‌فرماید: «یا ایها الذین آمنوا ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا ؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید اگر تقوای الهی داشته باشید، خداوند برای شما مایه تمیز (خوب و بد، حق و باطل) را قرار می‌دهد».

و در آیه‌ای دیگر آمده است: «انّ الذین اتقوا اذا مسّهُم طائف من الشیطان تذکّروا فاذا هم مبصرون ؛ آنان که تقوای الهی دارند اگر افکار و اندیشه‌های ناروا و شیطانی در آنها به وجود آید، خدای را یاد می‌کنند و آن گاه از بینایان می‌شوند».

بیان کلمه «طائف» در آیه نشان می‌دهد که شیطان، گرداگرد انسان می‌چرخد و او را رها نمی‌کند، حتی نسبت به فرد پرهیزکار، وتا او را به گناه نکشاند دست بردار نیست. افراد پرهیزکار هر گاه گرفتار وسوسه و دام شیطان گردند به یاد خدا می‌افتند و خدا را حاضر و ناظر می‌دانند، آن گاه غبار غفلت از وجودشان زدوده می‌شود، و بینا می‌گردند.

2. مصونیت از توطئه‌های دشمنان

یکی از راه‌های مصونیت بخشی جامعه اسلامی نسبت به توطئه‌ها و مکرهای دشمنان، که در قرآن به آن اشاره شده، سوق دادن جامعه به سوی تقوا و پارسایی است: «... ان تصبروا و تتقوا لا یضرکم کیدهم شیئاً ؛  اگر صبر پیشه کنید و تقوا داشته باشید کید دشمنان هیچ ضرری به شما نخواهد زد».

3. بهره‌مندی از هدایت قرآن

هدایت همان پیمودن راه تکامل است که انسان مراحل نقص را پشت سر گذاشته و به مقامات بالاتر معنوی راه یابد. مسلماً قرآن کریم برای هدایت همه انسان‌ها نازل گردیده است؛ اما خدای متعال می‌فرماید:  «هدی للمتقین ؛  بهره‌مندی از هدایت مخصوص پارسایان است».

شاید سرّ این اختصاص، آن باشد که تا اولین مرحله تقوا که همان تسلیم در برابر حق و پذیرش آن است، در انسان وجود نداشته باشد، او هیچ‌گاه در پی حق نبوده و به دعوت پیامبران گوش نخواهد سپرد. آن کس، حق و هدایت را می‌پذیرد که در جستجوی آن باشد. لذا هدایت قرآن شامل حال پارسایان خواهد بود؛ زیرا همان‌گونه که زمین شوره زار، هرگز سنبل بر نیارد اگر چه هزاران مرتبه بر آن باران ببارد، سرزمین وجود انسان نیز تا از آلودگی‌های گناه پاک نگردد، بذر هدایت را نمی‌پذیرد و شکوفا نمی‌گردد. از این‌رو، بعد از آنکه خدای متعال، ویژگی‌های اهل تقوا را برمی‌شمارد، ‌می‌فرماید: «اولئک علی هدی من ربّهم ؛ ایشانند که هدایت پروردگارشان شامل حالشان شد».

4. بهره‌مندی از روزی و برکات الهی

خداوند سبحان، تقوا را مایة باز شدن درهای خزائن الهی می‌داند و می‌فرماید:«من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب ؛ هر که تقوا پیشه کند، خداوند برای او راه خروج از تنگنا قرار می‌دهد و از آنجایی که گمان نمی‌برد به او روزی عطا می‌کند».

و از سوی دیگر، تقوای مالی و اقتصادی را خاطرنشان کرده و آن را مایه طهارت و برکت‌روزی می‌شمارد و می فرماید: «خذ من اموالهم صدقةً تطهّرهم ؛ از اموال آنها به عنوان زکات برگیر تا پاکیزه گردند».

بنابراین انسانی که زکات مالش را نمی‌پردازد، آلوده است و مالی که در دست دارد پاکیزه نیست. همچنان که کسب مال از راه حرام را اعلام جنگ با حضرت حق دانسته و آن را عامل بی برکتی می‌شمارد و می‌فرماید: «یمحق الله الربا و یربی الصدقات ؛ خداوند مال ربوی را نابود می‌کند و صدقه ( مال مزّکی) را افزایش می‌دهد».

و نیز در آیه دیگر، باز شدن درهای برکات آسمان و زمین را در گرو ایمان و تقوای جامعه قرار داده و می‌فرماید: «لو انّ اهل القری امنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء والارض؛ اگر مردم هر منطقه ایمان آوردند و تقوا بورزند، درهای برکات آسمان و زمین را بر آنان می‌گشاییم».

و این به معنای تقوای همه افراد جامعه انسانی است نه تقوای عده‌ای و کفر و فساد برخی دیگر، چرا که در این صورت سبب فساد از جامعه رخت بر نخواهد بست.

5. رهایی از تنگناها و آسان شدن امور

یکی از آثار مهم تقوا و پارسایی که در قرآن به آن اشاره شده، رهایی از مشکلات و تنگناهای زندگی وآسان شدن امور است.

« و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب ؛  هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند و او را از جایی که گمان ندارد روزی می‌دهد».

و نیز می‌فرماید: «و من یتق الله یجعل له من امره یسراً ؛ هرکس تقوای الهی پیشه کند خداوند کارها (مشکلات دنیا و آخرت) را بر او آسان می‌کند. 

از اباذرŠ نقل شده که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «لاعلم آیةً لو اخذ بها الناس لکفتهم و من یتق الله یجعل له مخرجاً فما زال یقولها و یعیدها ؛ من آیه‌ای را می‌شناسم که اگر مردم به آن عمل کنند آنها را ( در رفع مشکلات) کافی است و آن آیه «و من یتق الله ...» است. و حضرت پیوسته این آیه را قرائت می‌کرد».

6. بهره‌مندی از نصرت و یاری خداوند

یکی از مهم‌ترین راه‌های پیروزی بر دشمنان و خنثی شدن تهاجم آنان، بهره‌مندی از یاری و نصرت الهی است که بوسیله تقوا و پارسایی جامعه اسلامی قابل دستیابی است. در قرآن کریم آمده است: «ان تصبروا و تتقوا و یأتوکم من فورهم هذا یمددکم ربّکم بخمسة من الملائکة مسوّمین ؛ اگر استقامت نمایید و تقوا پیشه کنید و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید خداوند شما را به پنچ هزار فرشته که نشانه‌های مخصوص دارند مدد خواهد کرد».

و در آیه‌ای دیگر آمده است: «و اعلموا انّ الله مع المتقین»

امام باقر(ع) در مورد این آیه فرمود: «خداوند در این آیه به پرهیزکاران بشارت یاری داد و ضمانت فرمود که آنان را یاری کند».

بنابراین با توجه به این راهکار مهم قرآنی، اگر در این عصری که دشمنان خارجی و داخلی با تمام همت تلاش می‌کنند تا از راه‌های مختلف، جامعه اسلامی را به سوی فساد، گناه و تباهی سوق دهند تا در نهایت بار دیگر بر این ملت سلطه یابند و به اهداف شیطانی خود دست یابند، ریشه‌ای‌ترین راهکار که تضمین کننده راهکارهای دیگر قرآن در مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمنان می‌باشد، پارسایی و تقوا در تمام عرصه‌های فردی و اجتماعی و سیاسی و اخلاقی است که می‌تواند به صورت دائم نصرت الهی را شامل حال جامعه اسلامی بگرداند و از هر نوع غلبه دشمنان جلوگیری کند و مؤمنان را عاقبت به خیر نموده، به رستگاری برساند./997/د102/ب6

منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی