زنده به گور کردن فطرت انسان را به اومانیسم میکشاند
به گزارش خبرگزاری رسا، حضرت آیتالله عبدالله جوادی آملی امروز در مسجد اعظم در ادامه درس تفسیر قرآن با قرائت آیات ابتدایی سوره مبارکه غافر گفت: انسان همان طوری که در بیرون دارای جنبهها و قوا و نیروهایی است که کارهای مختلف دارند و برخی وظیفه ادراک دارند و برخی باید کار انجام دهند، در درون نیز همین گونه است، عقل نظر وظیفه ادراک دارد و عقل عملی وظیفه اراده و عمل را دارد.
وی افزود: عقل نظر ممکن است یک مطلبی را صد در صد بفمهد اما نتواند که تصمیم بگیرد، اندیشه و ادراک و تصور و تصدیق به عهده عقل عمل است، اگر دست و پای انسان فلج باشد، اگر مار و عقربی پیش بیاید کاری نمیتواند بکند، به عالم بیعمل نمیتوان گفت مگر این علم را نداشتی زیرا آن قوه مخصوص عمل بیکار است.
مفسر برجسته قرآن کریم خاطرنشان کرد: انسان باید خودش را بشناسد و همه را تحت رهبری نفس اداره کند، باید وظیفه هر قوایی را به خودش منتقل کند، مانند یک آدمی که ویلچری است به او تلسکوپ یا ذرهبین بده، او میبیند اما عمل نمیتواند بکند، از این رو تأکید شده که مواظب جهاد درونی باشد.
وی ابراز کرد: بین عزم و جزم میان آسمان تا زمین فرق است، اگر بخواهند از باب تشبیه معقول به محسوس بگویند فرق بین عزم و جزم چقدر است، میگویند فرق بین آسمان و زمین است، عزم مال عقل عمل و جزم از آن عقل نظری است، اگر کسی در جبهه جهاد درون ویلچری شد، صد آیه بخواند او مشکل نظری ندارد، بلکه مشکل عقل عملی دارد.
اهل شرک اکنون هم در عذاب هستند
حضرت آیتالله جوادی آملی با بیان اینکه حضرت امیر(ع) میفرماید وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) طبیبی است که طبش دور میزند، اظهار کرد: پیامبر(ص) آنجایی که باید مرهم بدهد، مرهم میگذارد و آن جا که باید داغ بگذارد، داغ میگذارد تا این شخص معالجه شود و گرنه شما هی آیه بخوان، او مشکل دید ندارد، عالم بیعمل را باید از راه اراده و عزم و نیت پیش برود.
وی با اشاره به آیه «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا یُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَکْبَرُ مِن مَّقْتِکُمْ أَنفُسَکُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِیمَانِ فَتَکْفُرُونَ ﴿10﴾»، ابراز کرد: یک عدهای در آخرت گرفتار عذاب الهی هستند، آنان نسبت به انبیا بددهنی کردند و نسبت به توحید هم شرک ورزیدند، الان هم در عذاب هستند، صحنه قیامت هم که رخ میدهد، هم در عذاب هستند، اهل ایمان هم مورد عنایت خداوند و هم مورد عنایت فرشتگان الهی هستند.
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَأَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِّن سَبِیلٍ ﴿11﴾» اظهار کرد: اکنون این مشرکان مشکل عقل نظریشان حل شد، همه چیز را دیدند، قبل از ورود به جهنم درخواست بازگشت میکنند، و اکنون از نظر عملی نزد خداوند به گناهان خود اعتراف میکنند.
وی ادامه داد: آن جا که سخن از رجوع و بازگشت است، پیش از آن است که وارد عذاب شوند، اما در جایی که وارد عذاب جهنم شدند، درخواست خروج از آتش را دارند، آیه محل بحث مال هنگامی است که وارد آتش جهنم شدند و از خداوند درخواست خروج میکنند.
بررسی مسأله رجعت
حضرت آیتالله جوادی آملی ابراز کرد: مشرکان به خداوند میگویند خدایا تو ما را دوبار میراندی و دو بار زنده کردی، آیا راهی برای خروج از این عذاب هست؟ میگویند ما را از دنیا اماته کردی و بعد ما را در برزخ زنده کردی بعد هم در اثر نفخ صور از برزخ ما را اماته کردی و بعد با حیات مجدد ما را احضار کردی ما به این مسائل اعتراف کردیم و درباره بدیها هم اعتراف میکنیم.
وی ادامه داد: خروج از دنیا غیر از ورود در برزخ است، این که کجای از دنیا وارد شود آیا به حفرهای از حفرههای جهنم وارد شود، این مسأله دیگری است، مرحوم شیخ طوسی در تبیان مطرح کرده که آیا این دو بار مردن و دوبار زنده شدن و مسأله تنها یک بار چشیدن مرگ اهل بهشت که در آیات به آن اشاره شده سازگاری دارد؟
نویسنده کتاب مفاتیح الحیات خاطرنشان کرد: برخی گفتهاند که این دو باری که به مردن و زنده شدن گفته شده است، شامل رجعت هم میشود، یعنی تنها منظور از دوبار نه یعنی دقیقا دو بار، بلکه بیش از یک بار منظور است، این جا هم اگر فرمود یعنی مافوق واحد، یعنی همه مراحل مشمول این میشود که بیش از دو بار است.
وی گفت: این نمیتواند درست باشد زیرا خود عدد یعنی «اثنتین» ذکر شده است، خود عدد ذکر کردهاند، یعنی معلوم میشود همین دو بار است، لکن این دلیل حصر نیست که هیچ احیا و اماتهای در عالم نیست، این مال گروهی است که کفار نیستند، چون رجعت شامل حال افراد خاصی میشوند، همه افراد بازنمیگردند، فیالجمله میآیند نه بالجمله، پس از حرف اینان نفی رجعت برنمیآید چنان چه اثبات رجعت هم کار آسانی نیست.
زنده به گور کردن فطرت انسان را به اومانیسم میکشاند
حضرت آیتالله جوادی آملی با اشاره به اینکه در سوره مبارکه انعام فرموده اینان اگر بازگردند باز همان گناهان خود را مرتکب میشوند، اظهار کرد: این چنین نیست که اگر از جهنم بیرون بروند انسان خوبی باشند، «لو ردّوا لعادوا لما نهوا عنه»، اگر بر فرض محال بیایند همان انسان فاسد خواهند بود، برای اینکه کاری کردند که همان بخش عملیشان فلج شد، فطرت را دفع کردند.
وی گفت: اینان فطرت را بستند و در اغراض و غرایز دفن کردند و اکنون ویلا درست کردند و روی آن دارند زندگی میکنند، «دسّس» که در سوره مبارکه شمس به آن اشاره شده است، ناظر به این مطلب است، اینها دسیسه کردند، یعنی فطرت خود را پنهان کردند، اینان فطرت را که شجره طیبه الهی است وسط گذاشتند و این فطرت را زنده به گور کردند.
نویسنده کتاب مفاتیحالحیات بیان کرد: فکر کردند هیچ کسی در عالم نیست، مگر خودمان، آن روز نام اومانیسم نبود، اما آن روز خداوند فرمود هر چه انبیا فرستادیم اگر مطابق میل اینان نبود، نمیپذیرفتند، اومانیسم هم غیر از این را نمیگوید، میگوید انسان جایگزین الله است و الله در کار نیست، کسی بگوید هر چه من میخواهم بکنم و هر چه من تشخیص دادم میکنم، خب تو بنده خداوند هستی و باید حرف او را گوش دهی.
وی اظهار کرد: خداوند فطرت و خلقت الهی را عوض نمیکند، زیرا که به بهترین وجه خلق کرد، دیگران هم قدرت ندارند که این فطرت را تبدیل کنند، منتها انسان این فطرت را دفن کرده است و پیروی از اغراض و غرایز کرده است.
عالم بعد از مرگ همچون عالم خواب است
حضرت آیتالله جوادی آملی افزود: عصاره فهم عقل نظری باید با جان آدم گره بخورد، این از دست مسجد و حسینیه برمیآید، عصاره علم را به جان انسان گره میزند و این ایمان و تدین و عقیده میشود، عقیده یعنی عقدی که با جان بسته شده است، یعنی با سرانگشت اندیشه عقلی این موضوع و محمول به هم گره خورده است.
وی با بیان اینکه انسان باید عصاره علم خود را با جان گره بزند، خاطرنشان کرد: یک انگست برای هست و نیست و یک انگشت برای باید و نباید است، امام علی(ع) میفرماید چه بسیار عقلی که تحت سلطه هوای نفس است، یا در جایی دیگر فرمود چه بسیار عالمی که جهلشان آنان را کشته است، عصاره علم را با جان گره بزنید.
مفسر برجسته قرآن کریم ادامه داد: تمام درد این است که انسان بعد از موت میفهمد اما نمیتواند کاری انجام دهد، در خواب چگونه هستیم، بشر اولی میخوابید اما خواب نمیدید، انبیا هر چه میگفتند باور نمیکردند، بعد رویا را نصیب آنان کرد و انبیا گفتند اینان از سنخ حرفهای انبیا است.
وی اظهار کرد: در خواب این گونه است که وقتی بزرگی را دیدیم از او پرسش خاصی را بکنیم اما دست ما نیست، عالم خواب محصول زمان حیات ما است، انسان در عالم خواب نتیجه بیداریها روز را میبیند و آن جا هم مختار است اما اختیارش را خود کسب کرده است./914/پ201/ج