تیغ کنگره بر توافق ژنو

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در برخی از ایالت‌های امریکا نوامبر گذشته برگزار شد و نتیجه آن وضعیت جمهوری‌خواهان را در کنگره تغییر داد زیرا آن‌ها توانستند همچنان اکثریت مجلس نمایندگان را حفظ کنند با 56 کرسی در مقابل 46 کرسی دموکرات‌ها، اکثریت مجلس سنا را بعد از چندین سال دوباره به دست آورند.

این وضعیت به معنی رویارویی تمام عیار با باراک اوباما، رئیس‌جمهور دموکرات امریکا است که هم جنبه داخلی دارد و هم جنبه خارجی. از لحاظ جنبه خارجی، جمهوری‌خواهان قصد دارند تا چندین پرونده را در برابر اوباما باز کنند. وضعیت اوکراین، تقابل با روسیه، تلاش اوباما برای عادی‌سازی روابط امریکا با کوبا، بحران سوریه، مسئله قدیمی خاورمیانه و روند به اصطلاح صلح از جمله پرونده‌های آن‌ها است که در کنار آنها، پرونده هسته‌ای ایران و به خصوص توافق ژنو هم قرار دارد.

این تقابل و پرونده‌های مذکور در هفته‌های اخیر توسط جمهوری‌خواهان مطرح شده و اوباما هم چند بار مجبور به عکس‌العمل شده و روز پنج‌شنبه 15 ژانویه با تعدادی از سناتورهای دموکرات در بالتیمور نشستی غیرعلنی داشت تا به آنها بگوید که در رویارویی با جمهوری‌خواهان و تهدیدهای آنها رئیس‌جمهوری منفعل نخواهد بود. این به معنی تصمیم جدی اوباما در برابر جمهوری‌خواهان است که در خصوص پرونده هسته‌ای ایران از سناتورهای هم‌حزبی خود خواست تا پیگیر تحریم جدید علیه ایران نباشند چون این تحریم جدید اختیارات او را تضعیف کرده و می‌تواند موجب انحراف در مسیر مذاکرات باشد.

این جلسه غیرعلنی در حالی برگزار شد که وزیر خارجه اوباما، جان کری، روز قبل و در سه نوبت با دکتر محمد‌جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، دیدار و گفت‌وگو داشت و در مقابل، خبرهایی از تلاش نمایندگان کنگره برای تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران می‌رسید. باب کورکر، سناتور جمهوری‌خواه، در دور جدید به ریاست کمیته‌روابط خارجی سنا رسیده و از اتفاق نظر تعدادی از سناتورها برای وضع تحریم‌های جدید می‌گوید که دموکرات‌هایی مثل باب منندز هم با آنها همراه هستند.

از طرف دیگر، باب منندز در آن جلسه غیرعلنی بالتیمور، کار را به جدال لفظی با اوباما کشاند و معلوم کرد که در همراهی با جمهوری‌خواهان مصمم‌تر از همکاری با رئیس‌جمهوری هم‌حزبی خود است. به هر حال، تیم تحریمی در کنگره فعال شده و در حال تنظیم طرح‌های خود هستند هر چند که می‌دانند این تلاش آنها و تصویب هر تحریم‌تازه‌ای علیه ایران نقض آشکار توافق ژنو است و می‌تواند به معنای مرگ این توافق باشد. علاوه بر این، تصویب تحریم‌های جدید و نقض توافق ژنو امریکا را حتی در میان گروه 1+5 در موقعیت نامطلوبی قرار می‌دهد زیرا اعضای دیگر گروه این کشور را مسئول مستقیم تلاش‌های بیش از یک سال و نیم اخیر خواهد دانست.

اوباما این نتیجه را با عنوان انزوای امریکا در میان متحدانش مطرح کرده و اعتراف او نشان می‌دهد که این نتیجه واقعیتی قابل کتمان نیست. حرف‌های اخیر فرانک اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، اشاره به همین موضوع داشت. او شامگاه روز پنج‌شنبه و بعد از دیدار با ظریف گفت که گفت‌وگوهای هسته‌ای وارد مرحله‌ای سرنوشت‌ساز شده و «دیگر نباید اجازه داد تا در این مذاکرات مهلتی از دست برود». این حرف او اشاره و حتی تذکری به طرف امریکایی است که با وضع تحریم‌های تازه مرحله سرنوشت‌ساز فعلی را محکوم به شکست نکند.

البته تیم تحریمی در کنگره گزینه‌های دیگری را نیز در نظر گرفته‌اند. یکی از گزینه‌ها طرح منندز و مارک کرک، سناتور جمهوری خواه، است که در صورت عدم توافق نهایی میان ایران گروه‌1+5 بلافاصله تحریم‌های بیشتر علیه ایران تصویب شود. این طرح به نوعی همان مکانیزم ماشه است که سال‌های قبل در امریکا مطرح بود تا در این مورد، تحریم خود به خود از نقطه‌ای مشخص وضع بشود.

اگر این مکانیزم یا اصل تلاش تیم تحریمی برای وضع تحریم‌های تازه با درخواست تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه، در نظر گرفته شود، لایه پنهانی از سیاست آنها در قبال ایران معلوم می‌شود. کاتن در سخنرانی خود در بنیاد هریتیج خواستار آن شده تا امریکا در مورد ایران سیاست تغییر رژیم را در پیش بگیرد. نمی‌توان گفت که این درخواست فردی او است بلکه لایه‌ای پنهان از سیاست امریکا است که اجرای آن در وضعیت فعلی با سیاست تحریمی علیه توافق ژنو پیش می‌رود.

در این صورت، وضع تحریم‌های تازه یا طرح منندز- کرک در مرحله نخست توافق ژنو را هدف گرفته تا آن که در مرحله بعد راه را برای این سیاست از تغییر رژیم را دنبال کند. با در نظر گرفتن این دو مرحله است که یک وجه نگاه امریکایی در سیاست تغییر رژیم است و در وضعیت تقابل فعلی کنگره با رئیس‌جمهور، تیغ را بر توافق ژنو کشیده تا آن که دیپلماسی امریکا را بر مبنای این سیاست قرار بدهد./997/د102/ب6

منبع: روزنامه جوان