آیین و آداب زیارت با محوریت مقایسه وضع مطلوب و موجود بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، استاد حوزه علمیه قم پیش از ظهر امروز در نشست علمی بررسی آیین و آداب زیارت، مقایسه وضع مطلوب و موجود که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، گفت: برخی عقاید ما پایه‌ای و برخی دیگر وابسته به این مسائل پایه‌ای هستند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که برخی از عقاید دینی ما اساسی هستند، عنوان کرد: بدون تردید زیارت نیز یکی از بنیادی‌تری معارف دینی ما است، ولی متأسفانه شناخت کافی درباره آن به دست عرف و عوام افتاده و در این سطح ارائه می‌شود.

وی افزود: علما و فضلا باید با تولید علم به کار بنیادی پرداخت و جامعه براساس آن حرکت کند؛ برای نمونه امروز به سبب پرداختن به علم فقه بسیاری از مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دیگر مسائل از آن استنباط می‌شود.

حجت‌الاسلام جوادی آملی خاطرنشان کرد:‌ اگر بخواهیم زیارت را بشناسیم باید علوم مختلف اسلامی همانند علم کلام را در نظر بگیریم، تا زمانی که علم کلام را به درستی نشناخته و نسبت انسان به دیگر عالم‌ها مشخص نشود نمی‌توان کاربرد زیارت را شناخت.

برای زیارت کامل باید علم کلام را شناخت

وی ادامه داد: علم کلام نسبت میان دنیا،‌ برزخ و قیامت را شرح داده و بیان می‌کند که این ارتباط مستقیم بوده و مرگ حجابی است که ما دنیای دیگر را نمی‌بینیم، و گرنه دنیای دیگر کامل‌تر از این دنیا بوده و فردی که مرده از فرد زنده نیز زنده‌تر است.

استاد حوزه علمیه قم عنوان کرد: تا زمانی که رابطه میان دنیا و برزخ تبیین نشود و مشخص نشود که انسان مرده به حیات برتر رسیده و حجاب ماده را انداخته و روح شده است، مسأله زیارت حل نمی‌شود که در این صورت فرد با خاک، چوب و سنگ ارتباط برقرار می‌کند.

وی یادآور شد: واقعیت این است که امام(ع) زنده است، ولی بسیاری در زیارت تنها به مادیات توجه داشته و نگاهشان به معصوم(ع) همانند نگاه به مادیات است؛ دانش کلام شناخت حداقلی از امام(ع) را بیان می‌کند که همین دانش نیز به درستی به جامعه منتقل نشده است تا مشخص شود معصوم(ع) پس از فوت نیز زنده بوده و ناظر بر اعمال افراد است.

برزخ و آخرت عالم غلبه حیات بر مرگ است

استاد حوزه و دانشگاه گفت: پیامبر(ص) می‌فرمایند «ما مرده و زنده نداریم و این اثر بخشی در زمان حیات و غیر حیات است»؛ تا زمانی که این معرفت و شناخت نسبت به فردی که زیارت می‌شود حاصل نشود زیارت کامل صورت نمی‌گیرد.

وی ادامه داد: دانش کلام می‌تواند نشان دهد که عالم آخرت عالم ابدیت بوده و در آن دنیا حتی مادیات نیز سخن می‌گویند، در آن دنیا حیات غالب و مرگ مغلوب است، دانش کلام نسبت دنیا و برزخ را بیان می‌کند که در این صورت یک جریان دو سویه درباره زیارت برای ما حاصل می‌شود.

حجت‌الاسلام جوادی آملی اظهار داشت: البته بسیاری در زیارت احساس نشاط و سبکی می‌کنند، ولی بهره اخلاقی، معنوی، روحانی و معرفتی ندارند، نسبت با انسان زائر با فردی که زیارت می‌شود باید یک نسبت به دو سویه باشد و فرد زائر بداند که زیارت شوند زنده است.

وی افزود: اگر دانش کلام حد علم فقه به میدان بیاید، علما و دانشمندان بسط اندیشه را داشته باشند، دیگر فردی هنگام نماز کنار ضریح نخواهد ماند، ولی این دانش به چه میزان به صحنه آمده است؛ اگر فردی امام(ع) را بشناسد در کنار ضریح صحبت دنیا را می‌کند؟ این نشان می‌دهد شناخت مردم که متأثر از حوزه‌ها باید باشد ناچیز است، البته افراد به سبب احترام زیارت می‌روند.

عقل و قلب ظرف دین است

استاد حوزه علمیه قم بیان داشت: با عقل و قلب باید دین را پذیرفت، تا زمانی که عقل نظری و عملی به میدان نیاید قطعا انسان نمی‌تواند دین را بیابد؛ انسان حس، وهم، عقل و شهود دارد، اگر با ظرف عقل و قلب باید دین را پذیرفت، در این صورت دین معقولانه می‌شود، اگر دین را با ظرف خیال و حس فرد بیابد نمی‌تواند به ذات معصوم(ع) پی ببرد.

وی ادامه داد: تا جایی که عقل میدان‌دار است، خرافه وجود نخواهد داشت، وقتی با حس و خیال به میدان بیاییم در این صورت خرافات میدان دار می‌شوند.

حجت‌الاسلام جوادی آملی تأکید کرد: هر چه شایسته‌تر جایگاه و عظمت فرد زیارت شونده را بشناسیم بهتر نیز آداب آن را رعایت می‌کنیم، یعنی خود این شناخت به ما آداب را نشان می‌دهد، برای نمونه وقتی یک طلبه می‌خواهد خدمت یک مرجع تقلید برسد خود می‌داند که شأن و جایگاه‌ مرجعیت چگونه بوده و آداب را رعایت می‌کند.

جامعه باید متأثر از حوزه باشند نه بر عکس

وی افزود: دانش عرفان حقیقی اسلام ناب محمدی است که انسان کامل، حقیقت معصوم(ع) و جایگاه خلیفة الله را بیان می‌کند؛ برای زیارت با معرفت نیز باید نسبت به دانش عرفان، کلام،‌ اخلاق، فقه و دیگر مسائل شناخت داشت.

استاد حوزه علمیه قم اظهار داشت: کسی که با وهم و خیال معصوم(ع) را بشناسد خود را کلب درگاه او معرفی می‌کند، در حالی که انسان باید اخلاق را از خود اهل‌بیت(ع) بیاموزد، قرار نیست ما همانند این بزرگواران باشیم ولی باید کرامت و معرفت انسانی را از این افراد بیاموزیم.

وی ادامه داد: جامعه باید متأثر از حوزه باشد، در حالی که متأسفانه برخی از طلاب و روحانیان از برخی مداحان عوام تأثیر می‌پذیرند؛ وقتی گفته می‌شود فرد باید جاروکش درگاه معصوم(ع) باشد به این معنا نیست که یک محقق و پژوهشگر جارو به دست گرفته و جارو کند، این کار نیز ارزش دارد، ولی برای یک محقق و پژوهشگر جاروکشی در حقیقت شناخت روایات معصوما(ع) است.

محبت و علاقه به معصوم باید از دل بجوشد

استاد حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به حضور میلیونی زائران حسنیی در مراسم اربعین اشاره کرد و با بیان این‌که خدا محبت اهل‌بیت(ع) را در دل فرد قرار می‌دهد، بیان داشت: این محبت با پول خریدنی نیست بلکه خدا آن را در دل قرار می‌دهد، ولی زمام این محبت را باید به دست عقل سپرد، عقل متعالی است که می‌تواند سکان عاطفه و محبت را در دست گیرد.

وی یادآور شد: اگر محبت و علاقه افراد با عقل کنترل نشود ممکن است به خرافه تبدیل شود، عقل و دانش است که باید معیارهای اخلاقی را بیان کند؛ البته تمام هویت ما زیارت است ولی این زیارت باید کامل و اصیل باشد که حوزه می‌تواند در این زمینه نقیصه‌ها را برطرف کند.

حجت‌الاسلام جوادی آملی در پایان گفت: تنها به خودمان نگاه نکنیم، چرا که ما زیر سایه مرجعیت و نظام اسلامی هستیم، ولی آیا کشورهای اسلامی دیگر نیز این‌گونه هستند؛ محبت و ارادت باید بر مبنای عقل جوشش کند، عقل و محبت در طول هم هستند،‌ به گونه‌ای نیست که بگوییم عقل و محبت از هم جدا هستند./993/پ201/ب6