سالم سازی فضای گفت و گو زمینه ساز نظریه پردازی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، علیرضا واسعی، مدیرکل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، امروز در کارگاه آشنایی با آیین نامه کرسی نظریه پردازی نقد و مناظره، که در جامعه المصطفی العالمیه مشهد برگزار شد، گفت: ائمه اطهار(ع) بیشترین ظرفیت و رشد را برای مناظره فراهم کردند، از این رو باید به این فرهنگ شیعی به عنوان جریان تمدنی ورود پیدا کرد.

وی ابراز کرد: طرح بحث نظریه پردازی به بیش از یک دهه قبل بر می گردد؛ جریان این کرسی ها ریشه در مکاتبه ای دارد که بین جمعی از فضلای حوزه علمیه قم و رهبر معظم انقلاب صورت گرفته است. نامه فضلای حوزه علمیه قم و جوابیه مقام معظم رهبری اهمیت بالایی دارد.

مدیرکل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی افزود: بهمن81، پ‍ژوهشگران و فرهیختگان حوزه علمیه قم نامه ای به آیت الله خامنه ای(حفظه الله) نوشتند ناظر به این رویکرد که در جهانی قرار گرفته ایم که پرسش های فراوانی مطرح می شود و اندیشه اسلامی در حوزه های مختلف، اعم از سیاست، حکومت و اقتصاد هدف قرار داده است، از این رو برای پاسخ به این پرسش ها چه باید کرد؟.

واسعی گفت: اگر در رویایی به پرسش های مطرح شده، افراد متخصص وارد نشوند، ناچارا افرادی در مقام پاسخگویی قرار می گیرند که پاسخ های اشتباه می دهند و امکان دارد نیاز مخاطب از مسیر حقیقت فاصله گیرد.

وی تصریح کرد: انسان نظریه پرداز به جای انجام تکلیف صوری و تعلیمی می بایست به سوی مطالعه بنیادی و پاسخ گویی به نیاز جامعه برود و در این مسیر ناگزیر باید به حوزه نظریه پردازی وارد شود.  

مدیرکل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی افزود: فضلای حوزه علمیه قم در نامه خود به رهبر معظم انقلاب این نقطه را قید کردند که در مقابل سیل اندیشه هایی که وارد می شود، ناچار به ارتقاء کیفیت و کمیت در تولبد علم هستیم و تا زمانی که تولید به ترجمه و تکرار و نیز اجتهاد به تقلید فزونی پیدا نکند، سیر جوامع اسلامی رو به عقب خواهد رفت و امت اسلامی به رقم تمام فداکاری که در صحنه تمدن اسلامی داشتند عقب خواهند ماند.

تمدن اسلامی؛ تمدنی بی نظیر و تاریخ ساز

واسعی با اشاره به این که تمدن اسلامی، یکی از تمدن های بسیار پویا و اثر گذار است، ابراز کرد: تمدن اسلامی، بی نظیر و تاریخ ساز در تاریخ بشر بوده است، تمدن اسلامی نقش کاتالیزور را ایفا کرده است. ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن خود به این مسأله اعتراف کرده، می گوید: «مسلمانان در رشد و شکوفایی تمدن کنونی جهان نقش جدی ایفا کرده اند.».

مدیر کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی خاطر نشان کرد: اگر تمدن اسلامی نبود، تمدن امروز جهان را نداشتیم، رنسانس اروپا مرهون تمدن اسلامی و متأثر از فکر و فرهنگ اسلامی است.  

وی گفت: با وجود این که قرونی بر جهان اسلام گذشت که دیگر شکوفایی و حیاتی در عرصه تمدن نداشته است، اما امروزه این امید در دل ها زنده شده است که دوباره بتوانیم در عرصه تمدن جهان نقش ایفا کنیم.

واسعی اضافه کرد: یکی از عوامل زمینه ساز تولید علم، سالم سازی گفت و گو و بقای این فضای علمی است، از  این رو برای این که در صحنه تمدن، دوباره عرض اندام کنیم، می بایست تولید بر ترجمه و تکرار و اجتهاد را بر تقلید غلبه دهیم  و با نظریه پردازی قدم در عرصه تولید بگذاریم.

وی با بیان این که زمانی دانش پدید می آید که زمینه گفت و گوی سالم فراهم شود، ابراز کرد: متأسفانه جامعه ما در تمام حوزه ها، از خانواده گرفته تا دانشگاه و محیط کاری، گفت و شنود محور است، در صورتی که می بایست گفت و گو محور باشد که در متون دینی نیز به آن تأکید شده است.  

ضرورت ترویج فضای گفت و گو در سطح جامعه

مدیرکل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان این که فضای گفت و گو  در جامعه باید ترویج پیدا کند، گفت:افراد در هر مقام و جایگاهی هستند، اعم از پدر، مادر، خواهر، برادر، دانشجو و استاد باید گفت و گو را تمرین کنند.

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به این که نظریه پردازی از دل گفت و گو به دست می آید، گفت: یکی از عوامل زمینه ساز نظریه پردازی، سالم سازی گفت وگو است، در عرصه گفت و گوی سالمانه حضور پیدا کنید و لازمه این امر آن است که در گفت و گو به دنبال حق بوده و ظرفیت شنیدن صحبت طرف مقابل را داشته باشیم.

واسعی ابراز کرد: مبحث کرسی های نظریه پردازی، به منظور زمینه سازی گفت و گو و مناظره فراهم شد؛ چرا که تحقق این امر، امید به پیشرفت، تولید علم و نظریه پردازی را ایجاد می کند.

نویسنده و پژوهشگر دینی به آثار مثبت فضای سالم گفت و گو اشاره کرد و افزود: گفت و گوی سالم، جلوی تهمت و افترا و ادعاهای کاذب را گرفته، اما در مقابل اگر فضا بسته باشد، طرف مقابل همیشه مدعی باقی می ماند.   

وی با اشاره به این که آزادی بدون هرج و مرج، به ارزش باوری منجر خواهد شد، ابراز کرد: برای مبارزه به افراط و تفریط  تنها راه حل این است که مسیر تعادل را در پیش گرفته شود؛ آزادی دادنی نیست، بلکه حق آدمیان است. به طور نمونه، اگر در تعریف حجاب بگوییم، حجاب یعنی پوشش صحیح، عده بسیاری با حجاب می شوند، لذا نباید حجاب را محدود کنیم.

فرهنگ شیعی، فرهنگ مناظره است

مدیر کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان این که ائمه اطهار(ع) بیشترین ظرفیت و رشد را برای مناظره فراهم کردند، گفت: ائمه اطهار(ع) تحمل شنیدن، سخن مخالف را داشتند، از این رو باید این فرهنگ شیعی به عنوان جریان تمدنی وارد حوزه شود.

وی گفت: رهبر معظم انقلاب یک هفته بعد از نامه فضلای حوزه علمیه، به آن ها پاسخ دادند که نشان از دغدغه ایشان نسبت به این مسأله است، ایشان از عزم و بیداری اظهار خرسندی کرده و تأکید کردند که از آزادی و فضای گفت و گو نترسید.

واسعی ادامه داد: آیت الله خامنه ای(حفظه الله) بیان فرمودند که باید فضای آزاد و گفت و گو پدید آید،مناظره برای کشف حقیقت است. اما نباید دچار جدال و مراء شویم؛ چرا که جدال و مراء در روایات مذموم شده است؛ در جدال و مراء فرد به دنبال حق نیست، بلکه به دنبال این است که خودی نشان بدهد و طرف مقابل را تخریب کند، از این رو به قصد تخریب و خود برتر نمایی وارد بحث می شود.

این نویسنده و  پژوهشگر دینی گفت: رهبر معظم انقلاب سه روش مطرح شده از سوی فرهیختگان حوزه علمیه قم را پذیرفته و می فرمایند: « آزادی‌ بیان‌ در چارچوب‌ قانون‌ و تولید نظریه‌ در چارچوب‌ اسلام‌، حمایت‌ و نهادینه‌ شود. به نظر می‌رسد که‌ هر سه‌ روش‌ پیشنهادی‌ شما یعنی‌ تشکیل‌ «کرسی‌های‌ نظریه‌پردازی‌»،«کرسی‌های‌ پاسخ‌ به‌ سؤالات‌ و شبهات‌» و «کرسی‌های‌ نقد و مناظره»،روش هایی‌ عملی‌ و معقول‌ باشند و خوب است‌ که‌ حمایت‌ و مدیریت‌ شوند به نحوی‌ که‌ هر چه‌ بیشتر، مجال‌ علم‌، گسترش‌ یافته‌ و فضا بر دکانداران‌ و فریبکاران‌ و راهزنان‌ راه‌ علم‌ و دین‌، تنگ‌تر شود.»./1309/پ201/ب5