مرحوم استاد دوانی بر ضرورت تدریس تاریخ در حوزه تأکید داشت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، موسی حقانی، رییس مؤسسه تاریخ معاصر ایران در ویژه برنامه «زندگی به سبک بزرگان؛ تجلیل و بزرگداشت استاد برجسته تاریخ اسلام و رجال شیعه، استاد علی دوانی» که چهارشنبه سی و یکم اردیبهشت ماه در فرهنگسرای رازی تهران برگزار شد، طی سخنانی به موضوع "استاد دوانی و تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی" پرداخت.

وی با اشاره رفتار رضا شاه با مرجعیت شیعه، روحانیت و حوزه نو تأسیس در قم، گفت: در سال 1312 یا 1313 پس از تلاش گسترده‌ای که مرحوم آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری داشتند، حوزه هشتصد تا هزار نفر عالم و طلبه داشت، موقعی که رضا شاه از ایران می‌رفت، همین تعداد اندک به سیصد نفر تقلیل پیدا کرده بود، خیلی‌ها مجبور شدند از لباس روحانیت خارج شوند اما در این فشار و تنگنا روحانیت شیعه باز دست از مبارزه برنمی‌داشت.

حقانی ابراز داشت: نکته‌ای که مرحوم علامه دوانی به آن توجه داشتند و از نوزده سالگی وارد آن شدند، عرصه مطبوعاتی است و به این نتیجه می‌رسند که باید در این عرصه وارد شویم که یکی از ویژگی‌های حرکت جریان مذهبی پس از شهریور 1320 است.

رییس مؤسسه تاریخ معاصر ایران افزود: آقا سید ابوالحسن اصفهانی از مراجع بزرگ شیعه اجازه می‌دهد که از وجوهات برای نشر نشریات استفاده کنند، درحالی‌که بسیاری از مؤمنین و متدینین وارد این عرصه نمی‌شدند زیرا عمدتا دست گروه‌های سکولار بود.

وی اظهار داشت: علامه دوانی در عرصه نشریات وارد شده و قلم می‌زنند و این ماجرا ادامه پیدا می‌کند و سپس برای این‌که مرجعیت شیعه و رجال بزرگ را بشناساند و به این سؤال که روحانیت دیگر کارکرد خود را از دست داده است، پاسخ دهد، در سطوح مختلف برای اقشار مختلف تدوین و تألیف داشتند، به همین جهت یکی از خدمات بزرگ مرحوم دوانی به جامعه ایرانی و حوزه علمیه همین کار بزرگ اوست.

حقانی با بیان این‌که علامه دوانی بر مطالعه تاریخ برای روحانیت تأکید داشت و یکی از ویژگی‌های او این بود که طرفدار اصلاحات در حوزه بود، افزود: علامه دوانی از یک طرف مخالف آن جریان سکولارند که هیچ ارزشی برای حوزه قائل نیستند و از طرفی معتقدند باید اصلاحاتی ضورت بگیرد.

رییس مؤسسه تاریخ معاصر ایران ادامه داد: به همین جهت طرفدار نوآوری بود؛ یکی از نوآوری‌های او همین است که معتقد بودند باید تاریخ در حوزه‌ها تدریس بشود، سطحش آن را هم مشخص کرده بود که لازم نیست وارد جزییات بشویم اما باید تاریخ اسلام، تاریخ ایران، ایران باستان و تاریخ غرب را هم یک طلبه و روحانی بخواند و می‌گوید اگر مرجعی بر تاریخ مسلط شود بر فتوایش تأثیر می‌گذارد.

وی با بیان این‌که ضرورت تدریس تاریخ در حوزه نکته‌ای است که اکنون با تمام وجود آن را درک می‌کنیم، گفت: تلاش بسیاری هم می‌کنیم که درس تاریخ در حوزه رسمی شود، گام‌هایی هم الحمدلله برداشته شده اما هنوز این آرزو محقق نشده است.

حقانی با اشاره به این‌که بابی که علامه دوانی وارد می‌شود، باب نوشتن تراجم و شرح حال رجال است، ابراز داشت: یک نکته‌ای از رهبر انقلاب گفته شد که ایشان توانست علم رجال را که بالاخره در حوزه در سطح تخصصی مطرح می‌شود با همین تألیفاتش در سطح عامه مردم بیاورند.

رییس مؤسسه تاریخ معاصر ایران با اشاره به این‌که کار بزرگ علامه دوانی راجع به مرحوم بروجردی و سایر علما جزو آثارماندگار است، اظهار داشت: برخی از آثارش را علمای بزرگ نظیر آیت‌الله بروجردی تقریظ نوشتند که نشان می‌دهد این کار چقدر دقیق و در زمان خودش صورت گرفته است.

وی با بیان این‌که در مشروطه در بحبوحه اتفاقاتی که درحال رخ دادن بود، ما شاهد نوشتن و تدوین تاریخ از سوی ادوارد براون و دبگران بودیم که اکنون هم برخی نسبت به آن حساسیت ندارند، افزود: اما علامه دوانی در همان سال‌ها که این کتاب را تألیف و تدوین می‌کرد، نسبت به جریان تاریخ نگاری مستشرقین حساسیت داشت که اینها می‌آیند و با دیدگاه‌ها مبانی نظری خودشان جامعه ایرانی را تحلیل می‌کنند، بسیار هم دچار اشتباه و غلط گویی می‌شوند و این در آثارشان دیده می‌شود که این را علامه دوانی به خوبی تشخیص داد و این ضرورت را هم فهمید که اگر کتاب "نهضت دوماهه روحانیون ایران" را ننویسیم، تاریخ آن را یا به دلیل گذشت زمان دچار نسیان می‌شویم و یا این‌که دست تحریف در کار می‌آید و شروع می‌کند به تألیف کاری که در تاریخ مشروطه انجام دادند.

حقانی با اشاره به این‌که علامه دوانی با درک همین ضرورت، این کتاب را در عرض یک ماه در شرایطی که رژیم به هیچ وجه اجازه نمی‌داد در این حوزه خبررسانی شود، تألیف می‌کند، ادامه داد: من این هوشیاری که او داشت را می‌خواهم متذکر شوم که به موقع این کتاب را تدوین کردند و اکنون جزو منابع است، آثار دیگرشان هم جزو منابع است که دیگران باید به آن ارجاع بدهند./956/ پ201/ع