برخی بانک‌ها در اجرای قانون بانک‌داری بدون ربا، سهل‌انگاری می‌کنند
حجت‌الاسلام عسکر دیرباز، سرپرست دانشگاه قم، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که« چه کنیم که ریشه ربا در جامعه قطع شود؟» با اشاره به مسأله شیوع ربا در جامعه گفت: اگر بخواهیم بدانیم که ربا تا چه حدی در جامعه وجود دارد و اسم آن را شیوع بگذاریم، باید کار میدانی صورت گیرد.
وی ادامه داد: شیوع در جایی است که از نظر آماری تمام یا بخش عمده‌ای از معاملات را بررسی کنیم و در چنین شرایطی باید نظر دهیم که ربا در جامعه شیوع دارد یا ندارد.
حجت‌الاسلام دیرباز اظهار داشت: باید به اصل گناه ربا توجه داشت، ربا با سود کم، باز هم ربا است و فرقی از منظر گناه ندارد، ربا یک پدیده اجتماعی است که هر مقدار در جامعه دیده شود، مضرات خود را خواهد داشت، هدف اصلی دلسوزان عرصه اقتصادی این است که آمار ربا در جامعه به صفر برسد، البته شکی نیست که ربا در دولت مهدوی(عج) به مرحله صفر خواهد رسید.
سهل‌انگاری بانک‌ها در برابر قانون بانک‌داری اسلامی
این استاد حوزه و دانشگاه شیوع ربا را از نظر دینی خسارت زا دانست و ابراز داشت: از نظر دینی باید آمار ربا را محدود کرد، در کشور گردش پول و نقدینگی زیاد است و باید در جامعه از نظر معاملات بانکی و هم چنین معاملات بین مردم بررسی کرد که چه درصدی از معاملات ربوی است و بعد حکم به شیوع و ترویج آن را در جامعه داد.
وی افزود: حدود بیست سال پیش و در اوائل انقلاب اسلامی، در میان کارشناسان اقتصادی کشور و فقها، بحث بانک‌داری بدون ربا مطرح شد و در این زمینه کارهای زیادی صورت گرفت، اما در مقام عمل دیده شد که بانک‌ها فقط در بخش کوچکی به این قانون پایبند بودند و در اجرای قانون بانک‌داری بدون ربا سهل‌انگاری می‌کنند.
افزایش روحیه تجمل گرایی در جامعه و شیوع ربا
حجت الاسلام دیرباز، عدم پایبندی برخی از بانک‌ها به بانک‌داری اسلامی را ضعف بزرگی برشمرد و خاطر نشان کرد: مردم به خاطر نیاز به امکانات زندگی به سوی تسهیلات بانکی می‌روند و گرفتار ربا می‌شوند و بانک‌ها نیز تحفظی بر اجرای قانون اسلامی ندارند، حاکم شدن روحیه تجمل‌گرایی و میل به زیاده‌طلبی سبب می‌شود که مردم کوشش کنند تا مانند مرفهین جامعه زندگی کنند و تن به معاملات ربوی در بانک‌ها و مانند آن دهند.
وی ادامه داد: در بخش تولید نیز افراد زیادی وجود دارند که تمایل دارند که خود را در ردیف تولیدکنندگان و تجار رده اول قرار دهند و به سوی ربا می‌روند، سر اصلی ربا در جامعه تجمل‌گرایی است، ما در بخش قوانین بانک در جامعه کمبودی نداریم و ضعف عمده در اعتقادات سست برخی از افراد و هوس‌رانی آن‌ها است.
خطای بانک‌ها در تطبیق قانون بانک‌داری اسلامی
این کارشناس حوزوی، وجود افراد سست ایمان در نظام بانکی را خاطر نشان کرد و گفت: البته در کنار بدنه اصلی بانک‌ها و رؤسای شعب، افرادی هستند که قائل به بانک‌داری اسلامی نیستند و حساسیت خاصی در این زمینه ندارند، اشکال کار در تطبیق قوانین است، برخی بانک‌ها در مقام اجرای قانون بانک‌داری بدون ربا در مرحله موضوع شناسی ربا دچار مشکل هستند و در تطبیق قوانین دچار بهره ربوی می‌شوند.
وی تصریح کرد: وقتی تسهیلات بانکی برای خرید یا تولید داده می‌شود و در جای دیگری غیر از مورد ذکر شده در قرارداد مصرف می‌شود، این بدون شک ربا است، مشکل اصلی دیگر این است که گاهی از افراد با ارائه فاکتور صوری به بانک، وام‌های کلان دریافت می‌کنند و در جای دیگری برای خود هزینه می‌کنند و بانک‌ها هم پی‌گیر مسأله نمی‌شوند که باید این مسائل در بانک حل شود.
تبلیغات گسترده در زمینه ریشه‌کنی ربا
حجت الاسلام دیرباز، تبلیغات گسترده در زمینه بانک بدون بهره ربوی را در ریشه‌کنی ربا مؤثر دانست و ابراز داشت: باید از طریق رسانه‌های مخالف، مردم را با اثرات ناگوار مال ربوی آشنا ساخت و گناه ربا برای مردم تبیین شود، باید روحیه تقوی در جامعه نهادینه شود، این درست نیست که صرفاً با مسأله ربا برخورد شود، باید در این زمینه کار فرهنگی انجام شود.
وی تأکید کرد: باید با اخلال‌گران بانک به صورت جدی نیز برخور شود، باید ضمن برخورد با این افراد، به مسؤولین بانکی نیز هشدار داده شود تا مراعات قانون بانک‌داری اسلامی را بکنند، این یک کار کلان و مستمری را می‌خواهد.
مسدود کردن راه‌های دریافت ربا
وی در پایان گفت: حوزه و علمای بزرگ باید در محیط کار و زندگی خود عملاً در برابر ربا و بهره‌های بانکی ربوی بایستند، ربا یک کار فقهی شفاف می‌طلبد، باید موضوعات ربا و فروعاتش را به خوبی تبیین کرد تا همه متوجه تمامی جوانب و شعب ربا شوند، در کنار این موارد، باید راه‌های شیوع ربا را مسدود کرد و کاری کرد که افراد نتوانند راهی برای گرفتن مال ربوی چه در جامعه و چه در بانک، پیدا کنند.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخش از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟/978/ت302/ن