عرفان اسکاول شین/بخش نخست
مسیر توانگری و ثروت در نگاه اسکاول شین
خبرگزاری رسا ـ آسیب‌های اندیشه اسکاول شین در حوزه رفتاری و عقیدتی به گونه‌ای است که در بعضی مکاتب دیگر وجود ندارد و خوانندگان کتاب‌های وی جایگاه برخی مطالب وی را به خوبی نفهمیده‌اند.
زندگانی
خانم «فلورنس اسکاول شین» نویسنده آمریکایی متولد 1871 در نیوجرسی آمریکا است. تحصیلات خویش را در ساحل شرقی آمریکا(شهر فیلادلفیا) ادامه داد. جائی که او در دوره هنرهای زیبای آکادمی پنسیلوانیا حاضر شد و در همان جا شوهر هنرمند آینده خود، «اورت شین» را ملاقات کرد. بعد از ازدواج، آن ها به به آپارتمان استودیو، در نزدیک میدان واشنگتن در نیویورک، نقل مکان کردند.
اورت شین در کنار آن، سالن تئاتری در آن جا ساخت و سه نمایشنامه را نوشت که «فلورنس» نقش برجسته‌ای در آنها ایفاء کرد. «اورت شین» به عنوان یکی از اعضای مدرسه هنر اشکان(مکتب واقعگرای آمریکا) شناخته شد و فلورنس اسکاول شین، به عنوان تصویرکش کار کرد. اما بالاخره اختلاف اسکاول شین با اورت شین، شیرازه زندگی آنها را از هم پاشاند و آنها در سال 1912 از یک دیگر جدا شدند.
اسکاول شین قبل از پرداختن به معنویت و باطن گرایی، در مقام هنرمند(نقاش)، مشاور و خطیب مشغول بود. وی سال‌ها در نیویورک، دانش الهی را تدریس می‌کرد. افراد بی‌شماری در کلاس‌هایش شرکت می‌کردند و از این راه، پیام معنویت را به بخش گسترده‌ای از مردم می‌رساند. نویسندۀ مشهور «لوئیز هی» اذعان می‌کند که اسکاول شین اولین کسی بوده که بر وی تأثیر داشته است.
کتاب‌های اسکاول شین چهار کتاب زیر است که بعدا به صورت یک جا با نام چهار اثر، منتشر گردید:
1.بازی زندگی و راه این بازی((1925
2. گفتار تو، عصای معجزه‌گر تو است.(1928)
3. در مخفی کامیابی(1940)
4. نفوذ گفتار
در نیمه دوم قرن بیستم که غرب، به خصوص آمریکا دچار دگرگونی روحی و معنوی شد،جنبش اندیشه نوین با فعالیت افرادی چون «چارلز فیلمور» (1854–1948)، «اِما کورتیس هاپکینز»(1849–1925)، «فلورانس اسکاول شین» و «کاترین پاندر» مؤثر افتاد و هر کدام در جای خود، سنگی از این بنا را نهادند و بانیان پایه‌گذاری کلیساهای اتحاد نام گرفتند.
اسکاول شین از پایه گذاران کلیسای اتحاد(Unity Church/Unity) در آمریکا بود. کلیسای اتحاد که در 1889 با تلاش‌های «کانزاس سیتی» از سوی «چارلز فیلمور و میرتل فیلمور»(1845–1931) بنیان‌گذاری شد، مأموریت خویش را تبلیغ مسیحیت کاربردی مثبت اعلام کردند.
تأسیس کلیسای اتحاد در راستای همسویی با جنبش اندیشه نوین(New Thought) صورت گرفت. به عبارت روشن کلیسای اتحاد بخشی از جنبش گسترده اندیشه نوین بود که همسو با نهادها و سازمان‌های دیگر، زیر چتر اندیشه نوین قرار گرفت. بنا به اعتقاد بعضی از رهبران اندیشه نوین، سال 2012 نه تنها پایان جهان نیست که تولدی تازه است و بشریت تجربه معنوی جدیدی را آغاز خواهد کرد.(ابداع زندگی، والش، ص12)
نگاهی به اندیشه‌های اسکاول شین
اسکاول شین در محورهای متعددی سخن رانده و به تفسیر مفاهیم گوناگونی در آثارش اقدام کرده است. تمام افکار اسکاول شین را می‌توان به یک محور برگرداند و همه را برآمده از این باور تحلیل کرد. بر اساس این باور، روح(ذهن) آدمی سه لایه دارد. لایه‌های روح(ذهن) آدمی در نگاه اسکاول شین به این شرح است:
لایه اول شخصیت آدمی، ذهن استدلالی یا همان ذهن هشیار است که انسان با آن، زندگانی روزمره خویش را می‌نگرد و مرگ و بیماری و فقر و تنگنا را مشاهده می‌کند. یکی از کارهای اصلی ذهن هشیار، تأثیرگذاری بر ذهن نیمه هشیار است.
لایۀ دوم شخصیت هر فرد، ذهن نیمه هشیار اوست. ذهن نیمه هشیار توان فهم و استدلال ندارد، هر فرمانی به آن داده شود، آن را دریافت کرده و همان را انجام می‌دهد. هر آن چه آدمی عمیقا احساس یا به روشنی مجسم کند، بر ذهن نیمه هشیار نفوذ کرده و آن گاه است که مو به مو در صحنه زندگی ظاهر می‌گردد.
در لایۀ سوم، «ذهن برتر» قرار دارد. ذهن برتر که همان «هشیاری برتر» است، جایگاه «طرح الهی[1]» انسان‌هاست. این طرح در درون هر فرد قرار دارد و قلمرو آرمان‌های الهی زندگی انسان و طرح خدایی زندگی انسان بر روی زمین است. به عبارت روشن تر، هر انسانی صاحب طرحی الهی است که الگوی کامل سعادت وی است.(چهار اثر، ص 4 و 285)
نکات قابل توجه در آثار اسکاول شین
نکته قابل ذکر این که بسیاری از خوانندگان کتاب‌های اسکاول شین جایگاه چهار مطلب زیر را در اندیشه‌های وی به خوبی نفهمیده‌اند:
نکته اول این که از منظر وی «ذهن نیمه هشیار» همان چیزی است که در ادیان الهی به آن روح گویند. وی به صراحت این مطلب را به زبان آورده؛ ولی چون آن را در ضمن بحث‌های جذاب دیگری گنجانده، چندان به بسط و توضیح آن نپرداخته است. از این رو خواننده هم به این بخش از گفته وی توجهی نمیکند.(اسکاول شین، چهار اثر، ص24. 29)
مطلب دوم این که هر کس در زندگی دنیوی خویش، دارای تقدیر پیشینی است که از طرف خداوند برای او در نظر گرفته شده است. آدمی اگر بخواهد آرامش معنوی را به صورتی عمیق و پایدار تجربه کند، باید به این الگوی پیشینی گردن نهد و بر طبق آن مشی نموده و چیزی غیر از آن را از خدا نخواهد. به گفته وی «مهم‌ترین هدف زندگی، به انجام رسانیدن طرح الهی است.»
(چهار اثر، ص269) به اعتقاد اسکاول شین، تصویر کامل این الگو، البته در «ذهن برتر» قرار دارد؛ گاه گاهی عکسی از آن در «ذهن هشیار» افکنده می شود، ولی ذهن هشیار به این علت که استدلالی است و چندان با شهود و تقدیر الهی میانه‌ای ندارد، این تقدیر را نادیده گرفته و آن را از «پوشۀ در دست اقدام» بیرون انداخته و در گوشه‌ای بایگانی می‌کند. از این روست که این «نقشۀ کامل» کمتر مورد تعقیب و پی گیری قرار گرفته و عملی می‌گردد؛ در نتیجه ناآرامی و عدم تعادل بر آدمی غالب شده و شادکامی و کامیابی از زندگی رخت بر می‌بندد.
«(طرح نقشه الهی) تقدیر راستین آدمی است که از جانب خرد لایتناهی درون خود او بر او جلوه کرده است. اما بسیاری از مردم، بی‌خبر از غایات یا تقدیر راستین خود، برای چیزها و اوضاعی می‌کوشند که از آنِ آنها نیست و اگر به دست آیند، جز شکست و ناخشنودی حاصلی به بار نخواهند آود.»(اسکاول شین، چهار اثر، ص6)
مطلب سوم این که به زعم اسکاول شین، روشِ کشف وظیفه و طریقِ تحققِ نقشه الهی، «پیروی از ندای دل» است. «فرمان قلب» تنها نقطۀ اتکای آدمی است که اشتباه در آن راه ندارد. پیروی از ندای دل، سه پیامد مهم(روانی، معنوی و مادی) را به دنبال دارد:
اول این که می‌تواند آرامش را به زندگی انسان‌ها برگرداند(فایدۀ روانی). دوم؛ قوۀ شهود و الهام انسان را بارور و شکوفا میسازد(فایدۀ معنوی). سوم این که قادر است انسان را به رفاه و مکنت و ثروت رهنمون گردد(فایدۀ مادی).
در یکی از خاطرات اسکاول شین این طور آمده است: «یک روز داغ تابستان زنی نزدم آمد که شفاعتی کنم تا توانگر شود. گفت که در تمام دنیا هشت دلار بیشتر ندارد. گفتم: «خیلی هم عالی است. من به هشت دلار برکت خواهم داد تا چندین برابر شود! همان طور که مسیح، نان‌ها و ماهی‌ها را برکت داد و هزاران برابر کرد.»
زن پرسید: حالا چه باید بکنم؟ گفتم: «از شهودت پیروی کن! به دلت افتاده که چه کار کنی یا کجا بروی؟ شهود یعنی الهام یا دریافت هدایت مستقیم از باطن. شهود راهنمای لغزش ناپذیر انسان است.»
زن پاسخ داد: «انگار به دلم افتاده که به خانه بروم. آن قدر پول همراهم هست که بتوانم کرایۀ ماشینم را بدهم.»
خانه‌اش در شهری بود و سر وضعی فقیرانه داشت. ذهن استدلالی یا عقل به او می‌گفت: «در همین نیویورک بمان و کاری برای خودت دست و پا کن و پولی گیر بیاور.» گفتم: «پس فوری به در خانه برو! هرگز از آن چه به دلت می‌افتد سرپیچی نکن!» و در حضور خودش این‌گونه دعا کردم: «جان لایتناهی! راه فراوانی و دولت‌مندی را بر این زن بگشا! زیرا این زن مغناطیسی است، مقاومت ناپذیر در برابر همه چیزهایی که حق الهی اوست.» به او گفتم پیاپی این جمله را تکرار کند. او بی‌درنگ به خانه رفت. یک روز که رفته بود، به خانمی سر بزند، به یکی از دوستان قدیمی خانوادگی‌اش برخورد و از طریق این دوست به طرزی معجزه آسا هزاران دلار به دست آورد.»(چهار اثر، ص 8)
اگرچه اسکاول شین آن طریق معجزه آسا را نام نبرده و نگفته که در کدام طریق معجزه آسا هزاران دلار ناگهان از یک دوست قدیمی به انسان می‌رسد! اما ادعای وی این است که مسیر توانگری و ثروت از همین طریق می‌گذرد.
اسکاول شین آسیب‌هایی مخصوص به خود دارد که در بعضی از مکاتب دیگر وجود ندارد. پاره‌ای از این آسیب‌ها رفتاری و پاره‌ای دیگر عقیدتی و اندیشه‌ای هستند.
در بخش بعدی، با نگرشی انتقادی نگاهی دوباره به افکار اسکاول شین خواهیم داشت و نارسایی افکار وی را برخواهیم شمرد.
کارشناس ارشد معنویت‌های کاذب،
حجت الاسلام حمزه شریفی دوست
/925/م10/ر
ارسال نظرات