شرح حدیثی از امام باقر توسط آیت الله مجتبی تهرانی

به گزارش خبرگزاری رسا، آیت الله مجتبی تهرانی، استاد اخلاق و معارف اسلامی به مناسبت سالروز شهادت امام باقر(ع) به شرح حدیثی از آن امام همام پرداخت.

شرح این حدیث در پی می‌آید:

روی عن الباقر(ع) قال لجابرالجعفی :

«یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ‏ یُعْطِهِ‏ أَوْ تَوَکَّلَ‏ عَلَیْهِ فَلَمْ یَکْفِهِ أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه‏»

جابر جعفی از اصحاب امام باقر(ع)، می‏گوید: 18 سال خدمت امام باقر(ع) بودم. هنگامی‏که خواستم از خدمت حضرت مرخّص شوم، به ایشان عرض کردم: در آستانه سفر هستم، تحفه‏ای برای سفرم به من بدهید. جابر می‏گوید: حضرت بعد از هجده سال خدمت، فرمودند: «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ‏ یُعْطِهِ»؛ نشان بده به من یک کسی را ببینم کیست آن کسی که از خدا درخواست کرده باشد، خدا جوابش را ندهد،یعنی محال است کسی از خدا چیزی بخواهد و سؤال کند، امّا خدا از او روی گردان شود و جوابش را ندهد.

«أَوْ تَوَکَّلَ‏ عَلَیْهِ فَلَمْ یَکْفِهِ»؛ توکّل یعنی وکیل کردن، حضرت می‏فرمایند: باز این‏ را نشان من بده، کیست که در امور و کارهایش خدا را وکیل کند، به خدا توکّل کند و کارش را به خدا واگذار کند که او کارهایش را انجام دهد، امّا خدا کارش را انجام ندهد. ببینید حضرت چه تعبیرات خیلی غلیظی به کار می‏برند!

«أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه‏»؛ یا این که به خدا اعتماد کرده باشد، نه اینکه خدا را در کارش وکیل کرده باشد، بلکه به خدا اعتماد کرده باشد، مثلاً در گرفتاری گفته تکیه‏گاه من خداست، بعد هم خدا نجاتش نداده باشد.

حضرت به جابر رو می کند و می‏فرماید: این شخص را هم به من نشان بده. تمام این‏ها گویای این است که درخواست رد نمی‏شود، اگر کارهایت را به خدا واگذار کنی، خدا انجام می‏دهد؛ اگر به او اعتماد کنی، از گرفتاری نجاتت می‏دهد، حضرت همه‏ این جملات را به جابر می‏فرماید. البتّه در موقعیتّ‏های مختلف، سرعت و بطیء در جواب گویی، مختلف می‏شود؛ برخی موقعیّت‏ها در سرعت اجابت خیلی مؤثّرند.

امّا در بحث سرعت در جواب، یکی از موقعیّت‏هایی که داریم، عبارت از ماه مبارک رجب است؛ که اگر کسی در این ماه از خداوند درخواست کند، هیچ رد نمی‏شود. ماه رجب از ماه‏هایی است که مربوط به اسلام هم نیست، در زمان جاهلیّت عرب که از اسلام خبری نبود، نه پیغمبری، نه دینی؛ همان موقع مردم انتظار می کشیدند که ماه رجب بیاید که حاجت‏هایشان را بگیرند، لذا خیلی بد است که یک مسلمان از مردم جاهلیّت بدتر باشد، لذا اگر دعاهای ماه رجب را کمّی دقت کنید، می ‏بینید که غالباً در آن مسأله حاجت و روا شدن حاجت مطرح است، «یَا مَنْ أَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یَا مَنْ یُعْطِی الْکَثِیرَ بِالْقَلِیلِ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً»؛ «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ».

در متن همه دعاها مسأله درخواست و حاجت در ماه رجب مطرح است. لذا از این فرصتی که به‏دست آمده، باید بهترین استفاده را کرد. در روایت دیگری امام صادق(ع) از پیغمبر‏اکرم(ص) نقل می‏فرماید که حضرت فرمود: رجب را اصبّ می‏گویند؛ جهتش این است که رحمت خدا در این ماه بسیار بر امّت من ریزش می‏کند. لذا اوّلین چیزی که سفارش کرده‏اند این است که در این ماه زیاد استغفار کنید، بگذارید پاکیزه و تمیز شوید، زیاد بگوئید «استغفر الله و اسئله التوبۀ»./958/د102/ص