هشدار دکتر ولایتی نسبت به توسعه معماری بی هویت در کشور

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، دکتر علی اکبر ولایتی، مشاور عالی مقام معظم رهبری، صبح امروز در نخستین همایش جایگاه عنصار دینی در توسعه شهری که تالار همایش های دانشگاه آزاد اسلامی مشهد مقدس برگزار شد، گفت: هر انسانی دارای هویت است و با آن هویت شناخته می شود، در حقیقت شناسنامه هر فرد همراه او است و این نشان می دهد که این انسان اهل کجا و متعلق به چه حوزه جغرافیایی و فرهنگی است؛ همچنین هر بخشی از زمین کشور، شهر و منطقه دارای هویت خاص خود می باشد. برای همین باید بدانیم که شناسنامه شهرهای ایران چیست و آیا شهرسازی که داریم نشان دهنده هویت اسلامی ایرانی ما هست یا خیر؟

وی ادامه داد: ما در ایران به هر ساختمانی قدیمی که برسیم، اگر یک مقداری شناخت داشته باشیم می توانیم تشخیص دهیم که این معماری مربوط به کدام عصر است و این بدین جهت است که معماری های گوناگون متناسب با دیدگاه های افراد در قرون مختلف بوده است.

دکتر ولایتی در بخش دیگری از این همایش عنوان داشت: بسیاری از علوم باید در یک کشور، به مرحله ای از تکامل برسد تا در در معماری آن کشور لحاظ شود، به همین دلیل در معماری تاریخ تمدن اسلامی اوج معماری قرن‌9 تا دوازده است در حالی که علم ریاضی قرن های سوم و چهارم، علوم تجربی قرن‌های چهار، پنج و شش و ادبیات قرن‌های پنج، شش و هفت و عرفان عملی در قرون سه و چهار است.

وی ادامه داد: هنر و مجموعه های هنری در مجموعه اجزای فرهنگ و تمدن اسلامی دیررس تر است و دارای توجیه منطقی است.

وی نیز بیان کرد: معماری در بین اجزای تمدن اسلامی جزو دیررس‌ترین اجزای تمدنی به لحاظ سیرتکاملی است.

مشاورعالی مقام معظم رهبری تأکید کرد: باید در جمهوری اسلامی شهرهای را آسیب شناسی کنیم؛ می توان به جرأت گفت که شهرهای ما به خصوص شهر تهران در بخش های جدیدی که ساخته شده، هیئت نظارت اسلامی ایرانی ندارد، در حالی که اگر ما به پاریس برویم هر خیابانی یک شناسنامه دارد و هر فردی اگر می خواهد ساختمانی بسازد باید حتما طبق آن شناسنامه عمل کند؛ ولی شهرهای ایران اینگونه نیست اگر به داد شهرهای کشور نرسیم آن وقت عصر ما بی هویت ترین معماری در تاریخ ایران می شود، یعنی اگر به خیابان های شهرهایی که تازه ساخته شده مراجعه کنیم هیچ نشانی از هیچ منطقه ای حتی از شهرهای اروپایی هم ندارد، و یک مجموعه در هم ریخته و در هم تنیده نتیجه معماری امروز ما شده است.

وی با بیان این که علم با اسلام مغایر نیست اما نوع دیدگاه وجهان بینی متفاوت است، بدین معنا که آیا انسان اشرف مخلوقات است یا یک باکتری تکامل یافته، تشریح کرد: این نوع نگاه به انسان نشان می دهد که اسلام با تمدن ها و فرهنگ ها برخورد مسالمت آمیز داشته و ما امروز دارای تمدن اسلامی هستیم و این یعنی اسلام جهان شمول است و با جامعیت می نگرد، بدین دلیل این عوامل باعث پویایی و حرکت اسلام شده است.

وی افزود: این جزو ویژگی های اسلام است که معماری های ما در مساجد، مدارس و مقابر می تواند متبلور شود.

ولایتی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به برخی از ویژگی های میدان نقش جهان اصفهان، گفت: در ساخت میدان نقش جهان به مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و دینی توجه شده است؛ به عنوان مثال ارتفاع مناره‌ها و گنبد در مسجد اما از ارتفاع ساختمان عالی قاپو بیشتر است و یا این که عالی قاپو و بازار پنجاه درصد و مسجد اختصاصی و عمومی پنجاه درصد دیگر میدان امام(ره) را تشکیل می دهند و همچنین مسجد عمومی بزرگتر و بلندتر از مرکز سیاست است.

وی نیز خاطرنشان کرد: یکی از جهانگردان که در عصر صفویه به اصفهان سفر کرده بود در سفرنامه خود می نویسد « ما در اروپا می گوییم که فلان میدان زیباترین است اما من میدان نقش جهان را که دیدم می گویم این میدان نقش جهان از آن چیزی که ما در ونیز داریم زیباتر است».

مشاورعالی مقام معظم رهبری در مثالی دیگر بیان کرد: درب مسجد شیخ لطف الله به سمت مشرق است و هنگامی که انسان می خواهد وارد مسجد شود و در مقابل قبله بایستد باید نزدیک به 130 درجه بچرخد، اما معماران آن زمان مسجد را به گونه‌ای ساخته اند که انسان متوجه این چرخش نمی شود و تا وارد می شود خود را مقابل قبله می بیند؛ همچنین نور پردازی آن به گونه ای است که منافذ گنبد از بیرون نا معلوم است در حالی که فضای مسجد از طلوع فجر تا غروب آفتاب با وجود آن منافذ نیاز به نور ندارد.

وی در پایان اظهار داشت: ساختن اصفهان جدید در زمان صفویه در کنار اصفهان قدیم باعث خراب شدن شهر قدیم اصفهان نشده است، بلکه به گونه ای در کنار آن ساخته شده که تفاوتی محسوسی دیده نمی شود و این شهرسازی مسنجم در تاریخ شهرسازی جهان وجود ندارد؛ این شهرسازی هم هویت اسلامی، ایرانی و و هم شکل کمال یافته است. شکل پیشرفته معماری اسلامی ایرانی پس از تکامل یافتن حوزه های علمی و هنری است./968/پ202/ع