ایجاد نوآوری در حوزه تماس فرهنگی و خَلق حوزه امنیت فرهنگ
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حسام‌الدین آشنا، بنیانگذار رشته ارتباطات و سیاستگذاری فرهنگی در دانشگاه امام صادق(ع)، امروز 29 دی‌ماه در نشست تخصصی فرهنگ و امنیت ملی از سلسله نشست‌های تخصصی فقه امنیت که از سوی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، بر ایجاد نوآوری در حوزه تماس فرهنگی تأکید کرد.
وی که به بررسی نسبت فرهنگ و امنیت ملی برگرفته از پژوهش «بازنگری شاخص‌های فرهنگی ایران»، می‌پرداخت، با بیان این‌که بازنگری شاخص‌های فرهنگی کشور بخشی از یک پروژه اجرا شده به سفارش پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال 88 تا 90 است، نتایج پژوهش را در سه حوزه اصلی سیاستگذاری فرهنگی تبیین کرد.
حوزه‌های اصلی سیاستگذاری فرهنگی کشور
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، هویت فرهنگی، مردم‌سالاری دینی و امنیت فرهنگی را از حوزه‌های اصلی سیاستگذاری فرهنگی کشور برشمرد و افزود: مفاهیم و روش‌شناسی، بررسی و نقد شاخص‌های فرهنگی، بومی‌سازی شاخص‌های فرهنگی سه بخش طرح پژوهشی بازنگری شاخص‌های فرهنگی ایران است.
وی همچنین اضافه کرد: هویت فرهنگی با دو مفهوم همبستگی فرهنگی و تنوع فرهنگی، مردم‌سالاری دینی با دو مفهوم عدالت فرهنگی و رونق فرهنگی و امنیت فرهنگی به عنوان سیاست کلان این بحث در دو طیف ثبات فرهنگی و تحول فرهنگی در این پژوهش بررسی شده است.
وی با بیان این‌که دویست شاخص برای وضعیت فرهنگی کشور طراحی شده است به تعریف مسأله عدالت فرهنگی پرداخت و اظهار داشت: عدالت فرهنگی دسترسی متناسب همگان به امکانات تولید و امکانات مصرف فرهنگ از یک طرف و از طرف دیگر رونق فرهنگی است که این رونق در زمان سیاستگذاری اشتباه از دست می‌رود.
عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به این‌که دو بحث همبستگی و تنوع در بحث هویت فرهنگی وجود دارد، تصریح کرد: اگر همبستگی فرهنگی در هویت فرهنگی وجود نداشته باشد، تنوع از دست می‌رود؛ نباید تأکید بر ثبات سبب نادیده گرفتن تحولات و تکیه بر تحولات، سبب از دست رفتن ثابتات شود.
تماس فرهنگی از مهم‌ترین عوامل تحول فرهنگی
وی تماس فرهنگی را از مهم‌ترین عوامل تحول فرهنگی برشمرد و ابراز داشت: وقتی فرهنگ‌ها در تماس فرهنگی قرار می‌گیرند بر روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند که این امر سبب واکنش هر فرهنگ می‌شود و برای این‌که بخواهد وضعیت خود را در شرایط جدید به ثبات برساند به تغییر در روابط میان اجزای خود اقدام می‌کند.
این محقق حوزه و دانشگاه یادآور شد: امنیت فرهنگی موضوعی بین ثبات فرهنگی و تغییر فرهنگی است و باید به گونه‌ای سیاستگذاری شود که اصالت هویتی تغییر نکند و همچنین در ظواهر فرهنگی و بخش‌هایی که می‌تواند با تغییر مواجه شود آنقدر مقاومت نکنیم که ثابتات بشکند.
وی حوزه‌های مفهومی، مؤلفه‌های اصلی و سطح عملکرد امنیت فرهنگی را مورد بررسی قرار داد و گفت: تغییرات فرهنگی حاصل از فرهنگ‌پذیری یا تماس جوامع با فرهنگ‌های گوناگون، نتایجی را به دنبال دارد که همگون‌سازی فرهنگی و امتزاج یا همجوشی فرهنگی، از آن جمله است.
این استاد دانشگاه مطرح شدن امنیت انسانی را در فرهنگ غرب مورد نظر قرار داد و بیان داشت: آزادی وجدان، آزادی بیان، آزادی عقیده و آزادی روابط جنسی در فرهنگ غرب، ذیل امنیت انسانی مطرح می‌شود که براساس آن، انسان‌ها می‌توانند برخلاف خواسته دولت‌ها و جمعیت‌های بزرگ‌تر، امنیت داشته و به حفظ فرهنگ خودساخته خود، اصالت دهند.
فرهنگ ملی به عنوان یکی از مؤلفه‌های امنیت ملی
وی با بیان این‌که فرقه‌های شیطانی، عرفان‌های نوظهور و جنبش‌های جدید در ذیل امنیت انسانی به وجود می‌آیند و امنیت انسانی در دوران جهانی شدن اتفاق می‌افتد که براساس آن سلطه مرکزی از بین می‌رود و آزادسازی در همه زمینه‌ها به وجود می‌آید، تصریح کرد: وقتی فرهنگ ملی به عنوان یکی از مؤلفه‌های امنیت ملی تلقی شود بسیار آسیب‌پذیر است.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به گسترش‌های سایت‌های اینترنتی اشاره کرد و با بیان این‌که از گسترش این سایت‌ها به لوازم امنیت اجتماعی و انسانی یاد می‌شود، اظهار داشت: فضای سایبر یعنی تداوم حیات در فضای مجازی که این حیات با گفت‌وگوی هویت مجازی و هویت واقعی در این فضا شکل می‌گیرد و سبب دو پاره شدن آن می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: مسأله امنیت انسانی در محیط مجازی پررنگ‌تر شده و هر چقدر دسترسی‌ها برای فضای سایبر بیشتر می‌شود، درخواست امنیت انسانی نیز بیشتر می‌شود؛ در حالی که فرد در محیط مجازی به هیچ عنوان امنیت ندارد، چراکه همواره فعالیت‌هایش در حال رصد شدن است.
حوزه امنیت انسانی حوزه سیاست‌زدایی نه سیاستگذاری
وی با بررسی روش‌های خَلق حوزه امنیت فرهنگی، حوزه امنیت انسانی را حوزه سیاست‌زدایی دانست نه حوزه سیاستگذاری و گفت: وقتی در حوزه امنیت انسانی سیاست گذاشته می‌شود برای کاهش کنترل است و از آنجا که وظیفه دولت و حاکمیت حفظ حریم خصوصی است، بیشتر سیاست‌ها هم به آزادسازی فرهنگی در حوزه امنیت انسانی توجه دارد.
حسام‌الدین آشنا امنیت فرهنگی را در دو سطح داخلی و خارجی مورد بررسی قرار داد و با بیان این‌که کسی امنیت دارد که کمترین تغییر ناخواسته را در فرهنگ خودی متحمل شود و بیشترین تغییر خواسته را در حوزه طرف انجام دهد، یعنی بیشترین تغییر مطلق در فرهنگ‌های در تماس حاصل و کمترین فرهنگ نامطلوب پذیرفته شود، حوزه تماس فرهنگی را نیازمند نوآوری دانست. /920/پ201/ع