گزارشی از فعالیت کارگروه‌های تخصصی فقهی خراسان رضوی
خبرگزاری رسا ـ دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی حجت الاسلام قاسمی در خصوص تاثیر فعالیت کارگروه های تخصصی در جهت دهی دروس خارج به سمت مباحث میان رشته ای اظهار داشت: ایجاد چنین حرکتی نیازمند تربیت نیرو است که در فضایی همچون حلقه افق و کارگروه های تخصصی صورت می‌گیرد.
حجت الاسلام مهدی قاسمی، دبیر حلقه علمی افق معاونت آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد گفت: در پی تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر نوآوری و تحول در علوم انسانی، کارگروه های تخصصی فقهی در موضوعات علمی میان رشته ای از آبان ماه سال 88 در این مرکز آغاز به کار کرده است.
وی، جذب نخبگان حوزوی و تربیت طلاب ورزیده و نوپرداز جهت انجام رسالت های علمی ـ پژوهشی در عرصه فقه و علوم وابسته را از مهمترین اهداف تشکیل کارگروه های تخصصی میان رشته ای عنوان و تصریح کرد: این کارگروه ها در هفت موضوع بین رشته ای علمی شامل «فقه و اصول و فلسفه فقه»، «فقه اقتصادی»، «فقه سیاسی»، «فقه فرهنگ و ارتباطات»، «فقه و قرآن»، «فقه و حدیث»، «فقه قانون» در قالب حلقه علمی افق فعالیت می کنند.
حجت الاسلام قاسمی افزود: هر حلقه از دو بخش تشکیل شده است؛ نقد مقالات که صاحب مقاله از یک هفته قبل، مقاله را به گروه داده و پس از ویرایش و مطالعه از سوی گروه با حضور یک کارشناس مسلط به موضوع در جلسه نهایی نقد می‌شود و قسمت دوم نشست‌های علمی است.
وی با بیان اینکه اعضای حلقه افق در موضوعاتی که حوزه هنوز کار جدی نکرده است صاحب نظر می شوند اظهار داشت: در این حلقه تلاش می شود طلاب و دانش پژوهان حوزه به عناوین به روز و مورد نیاز جامعه بپردازند و ضمن آموزشی که در دوره‌های علمی دفتر می‌بینند به کارهای پژوهشی نیز وارد شوند. در عین حال در پی موج افکنی نیز هستیم یعنی اعضای این حلقه ذهنیت طلاب و مدرسین را به سمت موضوعات بایسته پیش برند و این‌‌گونه نباشد که آموزش صرف در میان باشد.
حجت الاسلام قاسمی در خصوص نقش این کارگروه ها در اصلاح مبانی علوم انسانی ابراز داشت: همه این ها مقدمه ای است برای رسیدن به این افق؛ اگر طلاب هم در اموزش و هم در دروس پایه حوزه مسلط شوند و در کنار آن پاسخ به نیازهای روز و جامعه را در حلقه ها فرابگیرند نهایتا وقتی به یک موضع علمی بالاتر رسیدند چون به صورت پژوهش محور، آموزش دیده اند در آینده در رشته خودشان ثمربخش و صاحب نظر و به صورت علمی و کاربردی راهگشا خواهند بود.
دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی تصریح کرد: موج نواندیشی در همه کارگروه ها ایجاد شده اما در کارگروه سیاسی با توجه به دیدگاه های موجود در حوزه علمیه مشهد این حرکت محتاطانه پیش می رود البته نسبت به آغاز کار، استقبال از کارگروه سیاسی از سوی طلاب بهتر شده اما با توجه به اینکه فضای جدیدی را در سیاست ایجاد کرده و اصول فقه سیاسی معاصر همچون اصل ولایت فقیه را پیگیری می کنیم مقاومت هایی در سطوح بالا وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه ما هنوز در حوزه خروجی مناسب در زمینه نظام سیاسی اسلام نداریم یادآور شد: این ماده درسی باید از سوی مسوولان و برنامه ریزان در نظام درسی گنجانده شود.
وی با اشاره به این سخن امام خمینی(ره) که فرمود «فقه اسلامی از تولد تا مرگ انسان برنامه دارد» یادآور شد: فقه در زمینه های مختلف علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قابلیت توسعه داردو صرفا عهده دار احکام و احوالات رایج و مشخص نیست. امیدواریم با تشکیل این کارگروه ها بتوانیم توسعه مدنظر انقلاب را در این قالب ها در عرصه فقهی ارائه و عملیاتی کنیم و آن را از حالت احکام فردی و شخصی به ظرفیت های بالاتر برسانیم.
حجت الاسلام قاسمی با بیان اینکه در سال جاری نیز در ادامه روند گذشته در صدد شناسایی افراد علاقمند و مستعد و آموزش آن ها هستیم اظهار داشت: هنوز نمی توان وارد مرحله جدید شد اما افزون بر تشکیل نشست های علمی در موضوعات تعیین شده، ارائه مقالات پیرامون موضوعات را (که در حلقه افق ارائه می شود) به شکل جدی تر پیگیری می کنیم.
دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی گفت: در سال گذشته شماره های یک و دو مجله جستار در خصوص روابط فقهی منتشر شد که امسال نیز شماره سوم جستار ویژه اصول فقه منتشر خواهد شد.
وی با بیان اینکه آیین نامه گفت و گوهای طرفینی نشست ها در حال تدوین است اظهار داشت: در رشته های مختلف تا حدامکان از اساتید دانشگاه برای داوری مقالات یا مشاوره بهره گرفته و بعضا مناظراتی بین اساتید حوزه و دانشگاه داشته ایم، باید به این سمت برویم که بحث های علمی با حضور متخصص آن باشد نه به صورت یک طرفه.
وی در خصوص نظام مند شدن نتایج علمی کارگروه ها برای استفاده در متون آموزشی حوزه و دانشگاه گفت: حلقه ها باید بیشتر به برگزاری مناظرات موظف شوند و به گفت و گوهای یک طرفه بین استاد مدعو و اعضا منحصر نباشند تا از دل این مناظرات هم مستمع بهره ببرد و هم یک گام به سمت علمی شدن مباحث حوزوی و اسلامی شدن علوم انسانی پیش برویم.
دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در نشست های این حلقه، نظریات اصولی با مشورت اساتید حوزه علمیه قم نقد و بررسی می شود افزود: در کارگروه اصول قصد داریم نقاط ضعف و قوت ثمرات اصولی گذشته را که صاحب سبک بودند و کتابی هم نوشته اند پیدا کرده و به گوش مخاطبان برسانیم .
حجت الاسلام قاسمی بیان داشت: پس از آموزش، گام بعدی ما در این کارگروه ها افزون بر پژوهش و مقاله نویسی نقد و نظریه پردازی است، خصوصا در کارگروه اصول که تاکنون دستاوردهای بسیار خوبی نیز داشته است. همچنین در حاشیه نشست های کارگروه های تخصصی، کتاب شناسی مفیدی در قالب بروشور و کتاب به دانش پژوهان ارائه می شود که جهت آغاز مقاله نویسی برایشان راهگشا است.
وی تأکید کرد: دانش پژوهان باید ابتدا به چالش کشیده شوند تا برایشان سوال ایجاد شود و به تحقیق بپردازند و خروجی داشته باشند. ورود دانش پژوهان به عرصه مقاله نویسی در قالب حلقه افق، مقدمه ای برای ارائه پایان نامه های تخصصی در سطوح بالاتر خواهد بود. در واقع حضور آنان در این کارگروه ها منجر به تقویت انگیزه برای پیگیری موضوع در سطوح پژوهشی بالاتر می شود.
دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه اعضای حلقه در حال حاضر اغلب از طلاب درس خارج هستند، یادآور شد: در تحصیلات درس خارج به بالا هنوز نتوانسته‌ایم اعضای فعال داشته باشیم چرا که شرط حضور در حلقه اصطلاحا دست به قلم بودن است در حالی که آموزش هایی که طلاب می بینند صرفا آموزش محور بوده و پاسخگوی سیستم حلقه نیست.
حجت الاسلام قاسمی در خصوص تاثیر فعالیت کارگروه های تخصصی در جهت دهی دروس خارج به سمت مباحث میان رشته ای اظهار داشت: ایجاد چنین حرکتی نیازمند تربیت نیرو است که در چنین فضاهایی(حلقه افق و کارگروه های تخصصی) انجام می شود؛
حضور طلاب در این کارگروه ها ناخودآگاه توجه شان را به سمت رشته های تخصصی و میان رشته ای و انتخاب موضوعات به روز معطوف کرده و زمینه ساز آموزش اساتیدی است که در این زمینه ها مطالعات داشته اند. این ها در آینده و هنگام تدریس با توجه به تجربیاتی که در این کارگروه ها داشته اند در تدریس پیش رو بوده و در عرصه تبلیغ نیز بهتر می توانند با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و معضلات اجتماعی روز را پاسخگو باشند.
دبیر حلقه علمی افق دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، ضعف پژوهش محوری در نظام آموزشی حوزه، عدم حضور طلاب دارای تحصیلات بالاتر از درس خارح، محافظه کاری و عدم همکاری اساتید برای حضور در برخی کارگروه ها و کمبود مناظرات و گفت و های علمی طرفینی را از مهمترین موانع پیش روی کارگروه های تخصصی فقهی دفتر تبلیغات اسلامی در موضوعات میان رشته ای ذکر کرد.
وی گفت: «نیازمندی به علم رجال در استنباط فقه» با حضور آیت الله خلخالی، «فهم حدیث و سبک شناسی رجالی آیت الله بروجردی»، «تقطیع روایات و تاثیر آن در فقه » و دیدار علمی با آیت الله سبحانی در کارگروه فقه وحدیث، «منبع شناسی پژوهش در فقه و قرآن»، «ساختار هندسی سور قرآن و تأثیر آن در استنباطات فقهی» با حضور استاد خامه گر، «اعتبار و کارکرد روایات در تفسیر آیات الاحکام» با حضور دکتر دیاری و ارائه خروجی آن در نشر الکترونیک ویژه نامه های فقه نوروز، فقه شورای نگهبان و... در کارگروه فقه و قرآن، «حوزه های ممکن نقش آفرینی فقه در رسانه» با حضور دکتر صابری، «فقه ومناسبت های ملی» با حضور استاد جلالی، «مهارت های تماشای فیلم» با حضور استاد مرکبی در کارگروه فقه و ارتباطات، «مباحثی پیرامون اصل ولایت فقیه» با حضور آیت الله خلخالی، «هندسه معرفتی فقه سیاسی» با حضور استاد سیدعباس صالحی و تولید مجلات الکترونیکی در سایت اجتهاد در کارگروه فقه سیاسی، «نقد و بررسی حق الطاعة» با حضور استاد رضا اسلامی، « فقه مستحدثات» با حضور آیت الله اشرفی شاهرودی در کارگروه اصول و فلسفه فقه، از برنامه ها و نشست های سال گذشته کارگروه های تخصصی به شمار می رود. در کارگروه فقه اقتصادی نیز در حال رایزنی با اساتید هستیم و بسته آموزشی کارگروه فقه قانون نیز تهیه شده است.
وی با اشاره به حضور بیش از 40 نفر عضو ثابت در این حلقه علمی، خاطرنشان کرد: سایر پژوهشگران علاقمند نیز می توانند با معرفی یکی از اعضای ثابت در این کارگروه ها حضور یابند.
حجت الاسلام قاسمی در پایان با اشاره به اینکه لوح فشرده نشست های حلقه افق قابل ارائه به علاقمندان و پژوهشگران در سایر مجموعه ها است، اعلام آمادگی کرد: در صورت تمایل مدارس علمیه، نشست های حلقه افق به صورت مشترک با نشست هایی که خود مدارس در زمینه های مرتبط با موضوعات کارگروه ها دارند برگزار شود.
وی با بیان اینکه تاکنون دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرسه علمیه نواب خصوصا در کارگروه حقوق همکاری خوب و حضور فعال داشته اند ادامه داد: از آنجا که نشست های کارگروه های تخصصی میان رشته ای تحت نظر حلقه علمی افق برگزار می شود می بایست در دفتر تبلیغات برگزار شود لذا امکان تشکیل این نشست ها در سایر نهادها همچون دانشگاه در حال حاضر وجود ندارد.
گفتنی است کارگروه های تخصصی فقهی در موضوعات میان رشته ای علمی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی پنجشنبه هر هفته ساعت 18 در محل این دفتر برگزار می شود./930/ز502/س
ارسال نظرات