ترور در فقه و حقوق بین الملل مورد بررسی قرار گرفت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست تروریسم از دیدگاه اسلام و اسناد بین الملل از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و با همکاری دانشگاه مفید و کمیسیون حقوق بشر اسلامی صبح امروز در دانشگاه مفید قم برگزار شد.

ترور یک جرم سیاسی نیست

 در این نشست دکتر ناصر قربان نیا، نویسنده کتاب های حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، عدالت حقوقی و بازپژوهی حقوق زن، به بیان دیدگاه های مختلف پیرامون تعریف ترور پرداخت و تفاوت ترور، بغی و محاربه را بیان داشت.

وی با اشاره به تعریف شریف بسیونی، به بیان زمینه های پیدایش ترور پرداخت و به وظایف دولت ها در مقابله با تروریست اشاره کرد.

این استاد دانشگاه گفت: در تعریف تروریسم، سیاست ورود جدی داشته است اما ترور به هیچ وجه یک جرم سیاسی نیست.

وی بیان داشت: اصلی در جرایم سیاسی وجود دارد که مجرمین سیاسی از استرداد معاف هستند که مجرمین جرم تروریسم از این استثنا، مستثنی هستند و دولت ها در کنوانسیون های گوناگون ملتزم به استرداد و یا محاکمه افراد تروریست شده اند.

این استاد حقوق دانشگاه مفید اذعان داشت: کشور ما یکی از قربانیان تروریسم محسوب می‌شود اما با این حال تروریسم در قوانین موضوعه ما تعریف نشده است.

توجه به عوامل پیدایش و رشد تروریسم برای مبارزه با آن ضروری است

این استاد دانشگاه مفید، با اشاره به آیه سی و سوم سوره مائده بیان داشت: باید روشن کنیم که آیا افساد در مفهوم محاربه قید می شود و یا اینکه افساد عنوانی جداگانه است.

وی بیان داشت: اگر افساد را یک مفهوم عام و البته جدای از محاربه بدانیم، ترور از مصادیق افساد فی الارض است.

این استاد دانشگاه مفید گفت: در قطعنامه های سازمان ملل، نهضت های آزادی بخشی که با اشغال و استعمار مبارزه می کنند از بحث ترور استثنا شده اند.

این نویسنده کتب حقوقی اظهار داشت: آنچه در موضوع تروریست باید مورد توجه قرار گیرد، پیشگیری از وقوع آن است.

وی با اشاره به سخنی از کوفی عنان گفت: وقتی مردم مستاصل می شوند به راحتی جذب گروه‌های تروریستی می شوند.

این محقق حوزوی گفت: بی توجهی به دموکراسی، حق تعیین سرنوشت مردم، عدالت و آزادی زمینه ساز جنبش های نامشروع می‌شود و تروریسم را سامان می دهد.

وی بیان داشت: برخورد ایالات متحده با جریان تروریست در قبل و بعد از یازدهم سپتامبر دارای یک پارادیم جدی است و این سوال را ایجاد می‌کند که چرا این کشور بعد از یازدهم سپتامبر به اقدامات نظامی دست زد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید بیان داشت: اصل قانونی بودن جرم و مجازات بر طبق رای دادگاه لالس و ماده دوازده میثاق حقوق مدنی در حق مجرمین جرایم تروریستی نیز حکمفرما است.

افساد را نمی توان عنوان یک جرم مستقل در نظر گرفت

حجت الاسلام سید حسین هاشمی، پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه دیگر سخنران این نشست علمی بود که به بیان تفاوت های دو حکم بغی و محاربه پرداخت و بیان داشت: بغی در قوانین موضوعه ایران وارد نشده است و به همین دلیل قضات دادگاه نمی‌توانند به این جرم و مجازات حکم دهند و ناچار هستند که حکم محارب را صادر کنند.

وی بیان داشت: در حقوق ایران، افساد فی الارض در لایحه جدید مجازات اسلامی وارد شده است اما افساد فی الارض با این عنوان کلی و شمول موضوعات گوناگون همچون فساد اقتصادی، فساد فرهنگی و ... در فقه و حقوق بین الملل بی سابقه است.

این محقق حقوق جزا اظهار داشت: به نظر می رسد ما نمی توانیم عنوان افساد را در قوانین خود وارد کنیم، زیرا در آثار فقهای گذشته پیرامون این مطلب، تقسیم و تبویب های لازم صورت نگرفته است و گویا فقها این بحث را متروک گذاشته اند.

ارائه تعریف و قانونی جامع از تروریسم ضروری است 

دکتر ضیائی فر، دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی و نویسنده منتخبی از حقوق بشر در متون مقدس ادیان الهی و فلسطین و حقوق بشر، دیگر سخنران این نشست علمی بود که به بیان قوانین و مقررات بین المللی پیرامون ترور پرداخت.

این استاد حقوق اذعان داشت: برخی دولت های خارجی به دلیل حمایت ایران از جنبش های آزادی خواه فلسطین و لبنان، به ایران فشار آوردند و ایران هم به صورت متقابل قوانینی وضع کرد که می توان به قانون صلاحیت دادگستری ایران علیه کشورهای خارجی در سال 1378 اشاره کرد.

وی با بیان اینکه هم اکنون لایحه مبارزه با تامین مالی تروریسم در مجلس با یک فوریت به تصویب رسیده است و در حال بررسی در کمسیون های تخصصی است، بیان داشت: مشکل اصلی این قوانین نداشتن ضمانت اجرا است، در حالی که ایالات متحده با اتکاء به سرمایه های هنگفت مالی خود می تواند احکام دادگاه های خود را علیه سایر کشورها اجرا کند.

وی با انتقاد از نداشتن قانونی واحد و جامع پیرامون تروریسم بیان داشت: ما ترور را از باب محاربه که دارای عنوانی جامع و مجازاتی کافی است، توجیه می کنیم اما این با اصل قانونی بودن جرم و مجازات همخوانی لازم ندارد.

این استاد حقوق بیان داشت: ما نباید قوانین جزایی را به صورت شناور بگذاریم بلکه باید در موضوع مهمی همچون تروریسم که بازتاب جهانی دارد و هزینه های متعددی برای کشور دارد، روش واحدی اتخاذ کنیم و شریعت و ابعاد فراملی را در آن لحاظ کنیم.

وی با بیان اینکه تعلل در قانون گذاری ضد تروریسم، کوتاهی در حق قربانیان ترور است، ادامه داد: نمی توانیم در موضوع مهمی مثل ترور، دست قاضی را در رجوع به فقه باز بگذاریم و فتواهای گوناگون را در اجرای احکام به نظاره بنشینیم.

دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی گفت: تروریسم در حقوق داخلی ایران جرم انگاری نشده است اما برخی مصادیق آن تبیین شده است.
‌
وی بیان داشت: از سیزده کنواسیون ضد تروریسم، هفت مورد در دست بررسی است و تا به حال به شش کنواسیون هم ملحق شده ایم.

آمریکا و بدعت های قانونی درمبارزه با تروریسم

این استاد دانشگاه بیان داشت: اتفاقات بعد از یازدهم سپتامبر باعث شد تا در معادلات جهانی تغییراتی حاصل شود و ایالات متحده اعلام کند که نظام بین المللی حقوق بشر درباره جنگ حاکم نیست و ما الزامی برای پاسخ به گزارشگران حقوق بشر نداریم.

وی بیان داشت: ایالات متحده بعد از حادثه یازدهم سپتامبر اعلام کردند که فقط نظام حقوق بشر دوستانه را حاکم می‌دانند و البته در آن هم دست برد و در تعاریف تغییر ایجاد کردند.

وی بیان داشت: نتیجه این رویکرد بازداشت مخفیانه افراد زیادی از کشورهای گوناگون و شکنجه افراد در زندانهای مخوف بود.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: در این دوره زمانی رئیس جمهور امریکا به صورت رسمی دستور شکنجه در زندان ها را صادر می کند و قوانین خاصی همچون دادگاه های مخصوص، محدود شدن و عدم ارتباط با بیرون زندان و حضور وکلای خاص که نظامی هستند را مشاهده می کنیم.

این استاد دانشگاه گفت: اقدامات کشورهایی همچون آمریکا موجب شد تا کشورهای در حال توسعه نیز به سمت امنیتی کردن فضای جامعه پیش روند و با مخالفان، برخورد سرکوبی داشته باشند.

وی گفت: در این سالها فعالان صلح طلب فعال شدند و اعتراضات جهانی بر علیه این نوع اقدامات صورت گرفت که موجب شد شورای امنیت در سال 2008 در قطعنامه صادره، بر رعایت حقوق بشر در مبارزه با تروریسم تاکید کند.

دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلام، وضعیت فعلی تولید فکر و اندیشه را در این موضوع مناسب ارزیابی کرد و بیان داشت: در چند سال پیش که می خواستم پیرامون تروریسم تحقیقی تهیه کنم به کتابخانه های مختلف کشور مراجعه نمودم اما تنها یک پایان نامه فارسی پیدا کردم، اما امروز اساتید فراوانی از دانشگاه و حوزه به این مساله ورود پیدا کرده اند.

در پایان این نشست علمی جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد. /909/ز502/ع