حجت‌الاسلام عندلیب مطرح کرد؛
نقش‌آفرینی آیت‌الله یزدی در تحول فقه قضایی و رسیدگی به پرونده‌های کلان دهه هفتاد
استاد حوزه و دانشگاه، نوآوری فقهی و نقش آیت‌الله یزدی(ره) در ساماندهی قوه قضاییه و رسیدگی قاطع به پرونده‌های کلان دهه هفتاد را برجسته‌ترین دستاوردهای دوره ریاست آن مرحوم دانست.
به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام حسین عندلیب، استاد حوزه و دانشگاه در پیش‌نشست علمی با موضوع نقش آیت‌الله یزدی (ره) در تحولات قوه قضاییه که ششم آذرماه، به‌صورت برخط برگزار شد، به جایگاه حقوق اسلامی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: حقوق ما مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است و یکی از مباحث مهم آن جبران خسارت معنوی است.
وی افزود: در دهه‌های گذشته، در نظام قضایی با عناوین مجرمانه‌ای مواجه بودیم که گستردگی و زیان‌باری فراوانی در سطح جامعه داشتند اما عنوان مشخصی در قوانین برای آن‌ها وجود نداشت؛ مانند اخلال گسترده در نظام اقتصادی یا قاچاق مواد مخدر در حجم‌های کلان.
حجت‌الاسلام عندلیب نوآوری آیت‌الله یزدی در تبیین فقهی تفکیک عنوان محاربه از افساد فی الارض را نقطه عطفی در فقه قضایی دانست و تصریح کرد: مرحوم آیت‌الله یزدی با تحقیقات فقهی دقیق خود، این دو عنوان را از یکدیگر جدا دانستند. این دیدگاه بعدها در قانون مجازات اسلامی نیز تجلی یافت و عنوان مستقل افساد فی الارض به‌عنوان جرمی عام و گسترده که نیازمند تحقق شرایط خاص محاربه نیست، وارد قانون شد.
وی توضیح داد: در محاربه، به‌کارگیری سلاح و ایجاد خوف شرط است، اما افساد فی الارض چنین محدودیتی ندارد و می‌تواند مصادیق گسترده‌ای مانند اخلال اقتصادی یا جرایم سنگین اجتماعی و امنیتی را دربرگیرد؛ ازاین‌رو این نوآوری فقهی موجب رفع بسیاری از بن‌بست‌های قانونی شد.
حجت‌الاسلام عندلیب در بخش دیگری از سخنان خود، به نقش آیت‌الله یزدی در تحول تشکیلاتی قوه قضاییه پس از دوره شورای عالی قضایی اشاره کرد و گفت: پس از سال‌ها اداره شورایی، با انتصاب آیت‌الله یزدی به‌عنوان نخستین رئیسِ تک‌فردِ قوه قضاییه، ساختار این قوه سامان یافت و قوانین ماهوی و شکلی از جمله تعزیرات و آیین‌های دادرسی در این دوره شکل منسجم‌تری پیدا کرد.
وی همچنین به برخی از پرونده‌های بزرگ و حساس دهه هفتاد اشاره کرد و افزود: در دوره ریاست آیت‌الله یزدی، برای نخستین بار پرونده‌های کلان و بی‌سابقه‌ای در کشور مطرح شد؛ از جمله پرونده تخلفات شهرداری تهران، پرونده ۱۳ نفر از فرماندهان نظامی متهم به همکاری با بیگانگان، پرونده مسئول حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی، و نیز پرونده قتل‌های زنجیره‌ای که به دلیل نفوذ عوامل معاند در وزارت اطلاعات، بازتاب گسترده داخلی و خارجی داشت.
حجت‌الاسلام عندلیب با اشاره به فضای فکری و رسانه‌ای دوره دوم خرداد گفت: در آن دوره، موجی از انحرافات عقیدتی و شبهه‌افکنی در اصول اعتقادی دین از سوی جریان‌های فکری و رسانه‌ای پدید آمد. دستگاه قضایی نیز نمی‌توانست در برابر این انحرافات سکوت کند، زیرا اصل عقاید و باورهای دینی جامعه در معرض تهدید قرار گرفته بود.
وی با اشاره به تلاش آیت‌الله یزدی در تقویت بنیان‌های حقوقی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی و توجه به مسائلی نظیر جبران خسارت معنوی گفت: در دوره مدیریت ایشان، عناوینی وارد نظام حقوقی شد که پیش از آن در فقه عنوان مشخصی نداشت.
حجت‌الاسلام عندلیب با اشاره به ضرورت جرم‌انگاری برخی رفتارهای کلان اقتصادی اظهار کرد: در موضوعاتی مانند اخلال در نظام اقتصادی کشور یا قاچاق مواد مخدر با حجم‌های بالا، عنوان شرعی روشنی در متون اولیه وجود نداشت. افساد فی‌الارض به عنوان یک عنوان عام و فراگیر، زمینه برخورد قانونی با این جرائم را فراهم کرد.
ورود قاطع قوه قضاییه به پرونده‌های بی‌سابقه
وی دوران ریاست آیت‌الله یزدی را یکی از دوره‌های پرچالش و سرنوشت‌ساز دانست و گفت: دهه هفتاد شمسی با پرونده‌های حساس و کلان داخلی و بین‌المللی همراه بود. از محاکمه شهردار تهران برای نخستین‌بار تا رسیدگی به پرونده افشای اطلاعات توسط برخی نیروهای نظامی و همچنین پرونده قتل‌های زنجیره‌ای؛ قوه قضاییه با اقتدار و بدون ملاحظه جریان‌های سیاسی وارد این پرونده‌ها شد.
حجت‌الاسلام عندلیب افزود: سال ۱۳۷۸ و وقایع کوی دانشگاه، روزنامه‌های زنجیره‌ای، موج تهاجم فرهنگی و بروز تفکرات انحرافی که اصول اعتقادی را نشانه گرفته بود، فضای پیچیده‌ای ایجاد کرده بود. دستگاه قضا زیر نظر آیت‌الله یزدی موظف بود در برابر این جریان‌های انحرافی بایستد و از مبانی دین و انقلاب دفاع کند.
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: افرادی که در این پرونده‌ها تحت پیگرد قرار گرفتند، غالباً دارای پشتوانه‌های قدرت، ثروت یا نفوذ سیاسی بودند، اما قوه قضاییه بدون واهمه و صرفاً بر اساس قانون و شرع عمل کرد. این موضوع یکی از افتخارات دستگاه قضایی در آن دوران است.
تأکید بر پیشگیری از جرم
وی یکی از اصول مورد تأکید آیت‌الله یزدی را تقدم پیشگیری بر مجازات دانست و گفت: در حکمرانی مطلوب، پیشگیری از وقوع جرم اصل است؛ اما اگر علی‌رغم ابزارهای نظارتی جرم رخ دهد، لازم است محاکمه‌ای عادلانه، قاطع و بازدارنده انجام شود.
حجت‌الاسلام عندلیب ضمن تقدیر از برگزارکنندگان این نشست علمی، یاد و خاطره آیت‌الله یزدی را گرامی داشت و گفت: ایشان یار دیرین امام و رهبری، فقیهی مجاهد و مدیری شجاع بودند که عمر خود را در خدمت به اسلام و انقلاب گذراندند و هیچ اندوخته مادی برای خود باقی نگذاشتند. امیدواریم این جلسات موجب تبیین خدمات مجاهدان انقلاب برای نسل امروز باشد.
ارسال نظرات