عرفان حلقه مصداق انحراف فکری و آسیب اجتماعی است

در سال های اخیر، جریان موسوم به «عرفان حلقه» با طرح ادعا هایی همچون درمان معنوی، ارتباط با شعور کیهانی و تسلیم مطلق در برابر استاد، موجب انحراف عقیدتی و آسیب های اجتماعی در میان بخشی از جامعه شده است.
در پی دعوت اخیر سرکرده این جریان به ناآرامی و اغتشاش، پرسش های فقهی و حقوقی درباره ماهیت این فرقه و مصداق یابی جرم «افساد فیالارض» در رفتار های آن، اهمیت بیشتری یافته است، در همین زمینه، خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، با حجت الاسلام والمسلمین میرعلی سیدرسولی، کارشناس سیاسی و پژوهشگر حوزوی، گفتوگویی تفصیلی انجام داده است که مشروح آن در ادامه میآید.
رسا ـ ابتدا بفرمایید عرفان حلقه چیست و چه تفاوتی با عرفان اسلامی دارد؟
حجت الاسلام رسولی- عرفان حلقه مجموعهای از آموزه های التقاطی است که توسط شخصی به نام محمدعلی طاهری بنیانگذاری شد، او با استفاده از اصطلاحات شبه عرفانی و تلفیق عقاید شرک آمیز، جریانی را پدید آورد که هیچ ارتباطی با عرفان ناب اسلامی و سیر و سلوک اهل بیت(ع) ندارد، این جریان نه مبنای قرآنی دارد و نه پیوندی با سنت های اصیل عرفان شیعی. از همین رو، علما آن را مصداق «ضلالت فکری» و خروج از مسیر توحید میدانند.
رسا ـ مهمترین محور های انحرافی این جریان از نگاه فقهی و کلامی چیست؟
حجت الاسلام رسولی- نخست، ادعای ارتباط با «شبکه شعور کیهانی» و دریافت وحیگونه بدون واسطهٔ نبوت، که نوعی بدعت آشکار است دوم، نفی مرجعیت قرآن و اهل بیت(ع) در دریافت معارف و جایگزینی تجربهٔ شخصی به جای وحی سوم، ترویج «درمان معنوی» بدون مجوز و مبنای علمی که در موارد متعدد موجب آسیب جسمی و روانی مریدان شده است و چهارم، ادعای «تسلیم مطلق به استاد» که در تعارض آشکار با اصل توحید عبادی و ولایت مداری قرار دارد.
رسا ـ از منظر اجتماعی چه آسیب هایی از فعالیت های این فرقه مشاهده شده است؟
حجت الاسلام رسولی- آسیب ها هم عقیدتی و هم عینی است، برخی پیروان پس از پیوستن به این کلاس ها، دچار بحران هویت، فروپاشی خانوادگی و حتی بیماری های روانی شدند، در بُعد اقتصادی، وجوه کلانی از مردم گرفته شده و عدهای متضرر گشتهاند همچنین، وقتی رهبر فرقه هوادارانش را به تجمع و اغتشاش دعوت میکند، این عمل از حوزهی عقیده خارج و به حوزهی جرم امنیتی وارد میشود.
رسا ـ از نظر فقهی، مفهوم «افساد فیالارض» دقیقاً به چه معناست؟
حجت الاسلام رسولی- افساد فی الارض یعنی ایجاد تباهی گسترده در دین، امنیت، اقتصاد یا اخلاق جامعه قرآن کریم در آیهٔ ۳۳ سورهٔ مائده، محاربه و افساد را هم ردیف با برهم زدن نظم عمومی دانسته است، از دید فقها، هر اقدام سازمان یافتهای که موجب سست شدن ایمان مردم، ناامنی عمومی یا گمراهی جمعی شود، میتواند در دایرهٔ افساد فیالارض قرار گیرد، البته تشخیص نهایی با محاکم صالحه و بر پایهی دلایل عینی است.
رسا ـ آیا صرف تبلیغ عقاید انحرافی برای تحقق عنوان افساد کافی است؟
حجت الاسلام رسولی- خیر؛ در فقه اسلامی، صرف اختلاف فکری موجب صدور حکم افساد نیست، اما اگر تبلیغ عقاید ضاله به رفتار های خطرناک، تحریک مردم، تخریب اعتقادات یا اخلال در نظم اجتماعی بینجامد، آن گاه میتواند مصداق افساد باشد، ملاک، تأثیر عملی بر ایمان و امنیت جامعه است، نه صرف بیان یک نظر.
رسا ـ وظیفه دستگاه قضایی در برابر چنین جریاناتی چیست؟
حجت الاسلام رسولی- قوه قضائیه باید با قاطعیت انقلابی و در عین حال با عدالت اسلامی وارد میدان شود، امروز وقت مماشات و تسامح نیست؛ باید با این جریانات انحرافی که با فریب معنویت جویان به جان و ایمان مردم دست درازی کردهاند، برخوردی عبرت آموز و قاطعانه صورت گیرد، دستگاه قضا باید بر پایه مستندات علمی و کارشناسی، ماهیت این ادعا های فریبنده را آشکار کند و پس از اثبات جرم، بدون کوچک ترین مسامحه، حکم قانونی را اجرا نماید تا هیچ کس جرأت سوء استفاده از احساسات دینی مردم را نداشته باشد، حفظ امنیت فکری و ایمان جامعه، خط قرمز نظام اسلامی است و دستگاه قضایی باید همچون خاری در چشم منحرفان و مدعیان دروغین عرفان بایستد.
رسا ـ آیا در فقه اسلامی مجازات افساد فیالارض همواره اعدام است؟
حجت الاسلام رسولی- خیر، مجازات افساد متناسب با شدت جرم تعیین میشود، قرآن مجازات را در چهار مرتبه بیان کرده است: قتل، به دار آویختن، تبعید یا قطع دست و پا از دو طرف اما فقها تصریح کردهاند که قاضی باید متناسب با شرایط، میزان خطر و مصلحت جامعه تصمیم بگیرد، در پرونده هایی که جنبهی فرهنگی و فکری دارد، گاه اقدامات اصلاحی و باز پرورانه نیز میتواند در کنار مجازات اعمال شود.
رسا ـ در پرونده های مربوط به عرفان های درمانی، نظر کارشناسان پزشکی چه جایگاهی دارد؟
حجت الاسلام رسولی- بسیار حیاتی است وقتی شخصی مدعی درمان بیماری ها از طریق «اتصال به شعور کیهانی» میشود، باید وزارت بهداشت و پزشکی قانونی نظر دهند که آیا چنین روش هایی معتبر است یا خیر اگر بی پایه و زیان بار باشد، طبق قانون مجازات اسلامی، تبلیغ و اجرای آن کلاهبرداری و تضییع حقوق مردم محسوب میشود قاضی باید بر پایهی نظر متخصص حکم دهد، نه صرفاً ادعا های شخصی یا احساسات مذهبی.
رسا ـ برخی میگویند اینگونه جریانها زیر پوشش آزادی عقیده فعالیت میکنند؛ پاسخ شما چیست؟
حجت الاسلام رسولی- آزادی در اسلام بهمعنای رهایی از بند نفس است، نه آزادی برای گمراهی مردم. نظام اسلامی هیچگاه اندیشهی علمی و تحقیق آزاد را محدود نمیکند، اما اگر کسی با شعار آزادی، به جنگ با ایمان مردم برود و جامعه را آلوده سازد، دیگر مصداق آزادی نیست بلکه سوءاستفاده از آن است. هیچ نظام حقوقی اجازه نمیدهد امنیت و عقیدهی مردم بازیچهی انحرافات شود.
رسا ـ وظیفه حوزه های علمیه در مقابله با اینگونه انحرافات چیست؟
حجت الاسلام رسولی- حوزه باید در خط مقدم جهاد تبیین باشد، اگر مردم از معارف اصیل قرآن و اهل بیت(ع) آگاه باشند، هیچ فرقهای نمیتواند آنان را فریب دهد باید آموزش عمومی عرفان ناب اسلامی تقویت شود، پاسخ های علمی به شبهات داده شود، و نهاد های فرهنگی از سکوت پرهیز کنند، مبارزه با انحرافات فکری، تنها با برخورد امنیتی حل نمیشود؛ نیازمند روشنگری معرفتی است.
رسا ـ با توجه به دعوت اخیر رهبر این جریان به اغتشاش، وظیفه نهاد های امنیتی و قضایی چیست؟
حجت الاسلام رسولی- دعوت به اغتشاش، اقدام مستقیم علیه امنیت ملی است و در صورت تحقق، عنوان «محاربه» و «افساد فیالارض» دارد، باید با قاطعیت و در چارچوب قانون برخورد شود تا عبرتی برای دیگر مدعیان دروغین باشد، هیچکس حق ندارد با لباس عرفان، بذر فتنه در جامعه اسلامی بکارد.
رسا ـ جمعبندی نهایی شما برای مردم و مسئولان چیست؟
حجت الاسلام رسولی- مردم باید هوشیار باشند و فریب شعار های معنوی بدون پشتوانه را نخورند، هرکس ادعایی کرد، باید آن را با قرآن، سنت و عقل بیازمایند مسئولان نیز باید در اجرای عدالت کوتاهی نکنند و در عین حال، با کار فرهنگی مستمر، زمینهی نفوذ فرقه های انحرافی را از بین ببرند امروز دفاع از ایمان مردم، جهاد مقدس است و هر کس در این راه گام بردارد، مجاهد فی سبیل الله است.
جمعبندی پایانی خبرنگار:
پایان- جریان عرفان حلقه، از منظر کارشناسان دینی و فقهی، نمونهای از انحراف نرم در عرصهی معنویت است که با ظاهر فریبنده، ایمان بخشی از جامعه را هدف گرفته است، مقابلهی علمی و قضایی با چنین پدیده هایی، نه تنها برخورد با یک شخص، بلکه دفاع از هویت دینی و فرهنگی ملت ایران است.