پژوهش باید به یک فرهنگ در حوزه تبدیل شود

پژوهش، محور تحول علمی در حوزه‌های علمیه است و می‌تواند بستری مؤثر برای پاسخگویی به نیازهای فکری و اجتماعی جامعه اسلامی فراهم کند. در همین راستا، حوزه علمیه صادقیه تبریز با تمرکز ویژه بر ارتقاء کیفی پژوهش و ایجاد زیرساخت‌های علمی، گام‌هایی قابل توجه برداشته است. از همین رو خبرنگار خبرگزاری رسا در آذربایجان شرقی، برای بررسی این اقدامات، با حجت‌الاسلام عادل بایرامی، معاون پژوهش این حوزه علمیه، به گفت‌وگو نشسته است.

رسا: در آغاز بفرمایید که پژوهش چه جایگاهی در حوزه علمیه دارد؟

پژوهش در حوزه علمیه ستون فقرات رشد علمی و پاسخگویی به نیازهای فکری و اجتماعی جامعه است. طلاب از طریق پژوهش، هم به عمق‌بخشی علمی در علوم اسلامی دست پیدا می‌کنند و هم در مسیر تولید علم و نظریه‌پردازی قرار می‌گیرند. همچنین پژوهش ابزاری مهم برای شناسایی مشکلات اجتماعی و ارائه راه‌حل‌های دینی و بومی برای آن‌هاست. ما بر این باوریم که پژوهش باید به عنوان یک مهارت کلیدی در فرآیند تربیت طلبه نهادینه شود.

رسا: معاونت پژوهش در سال گذشته چه اقداماتی را در این راستا انجام داده است؟

ما در سال گذشته گام‌هایی جدی برداشتیم؛ نگارش تقویم اجرایی پژوهش، تصویب «یکشنبه‌های پژوهشی»، ایجاد اتاق رایانه، تشکیل پرونده‌های پژوهشی طلاب مستعد و همچنین برگزاری اعتکاف علمی برای آمادگی المپیادها، از جمله این اقدامات بوده است.

همچنین، هفت نشست و کارگاه علمی و پژوهشی را برگزار کردیم که در پایان آن‌ها، ۴۱۰ گواهینامه معتبر صادر شد. این نشست‌ها نقش مهمی در ارتقاء سطح علمی و مهارتی طلاب داشت.

رسا: در حوزه ساختارهای علمی، چه نهادهایی درون حوزه فعال شده‌اند؟

ما کانون‌های علمی مطالعاتی را در چند زمینه فعال کرده‌ایم؛ از جمله کانون انقلاب اسلامی، کانون ادبیات عرب و کانون فقه و اصول. این کانون‌ها به طلاب کمک می‌کنند تا فعالیت علمی خود را متمرکز، هدفمند و گروه‌محور دنبال کنند. در کنار این‌ها، تلاش کرده‌ایم در تعامل با معاونت آموزش، فضای پژوهش را در برنامه‌ درسی طلاب تقویت کنیم.

رسا: مهم‌ترین چالش‌هایی که در مسیر پژوهش در حوزه با آن روبه‌رو هستید، چیست؟

یکی از چالش‌های جدی، کمبود منابع و فضای مناسب پژوهشی است. بسیاری از طلاب به منابع به‌روز دسترسی ندارند. چالش دیگر، ناآشنایی برخی طلاب با روش‌های نوین تحقیق است که ما برای حل آن، کارگاه‌هایی تخصصی برگزار کردیم.

همچنین فشار زمانی ناشی از کلاس‌های آموزشی نیز باعث می‌شود فرصت کمتری برای پژوهش باقی بماند. ما در تلاشیم با زمان‌بندی منظم و انعطاف‌پذیر، این فشار را کاهش دهیم.

رسا: چه راهکارهایی برای عبور از این چالش‌ها در نظر گرفته‌اید؟

اولاً تقویت زیرساخت‌ها را در اولویت قرار داده‌ایم؛ تجهیز اتاق پژوهش، گسترش منابع کتابخانه‌ای و فضای رایانه‌ای از جمله این اقدامات است.

ثانیاً آموزش مهارت‌های پژوهشی با دوره‌های تخصصی مانند آموزش نگارش علمی، روش تحقیق و آشنایی با نرم‌افزارهای پژوهشی دنبال می‌شود.

همچنین درصدد هستیم فضایی آرام، جدی و انگیزه‌بخش برای پژوهش طلاب فراهم کنیم؛ جایی که احساس کنند کارشان دیده می‌شود و مورد حمایت قرار دارد.

رسا: برای آینده چه برنامه‌هایی در نظر دارید؟

ما چشم‌انداز آینده پژوهش در حوزه را بسیار روشن می‌بینیم. از جمله برنامه‌های ما:

• توسعه پژوهش‌های بین‌رشته‌ای با همکاری مراکز علمی خارج از حوزه؛
• تشکیل گروه‌های پژوهشی طلاب برای انجام پروژه‌های جمعی؛
• برگزاری همایش‌های علمی و پژوهشی با رویکرد کاربردی؛
• فراهم‌ کردن زیرساخت آموزش‌های آنلاین و دسترسی گسترده به منابع دیجیتال؛
• شبکه‌سازی علمی میان طلاب و پژوهشگران سایر حوزه‌ها و دانشگاه‌ها.

رسا: اگر نکته‌ای باقی مانده، بفرمایید.

من معتقدم پژوهش باید در حوزه علمیه به یک فرهنگ تبدیل شود. اگر طلاب از ابتدا با ذوق و مهارت پژوهش تربیت شوند، هم تولید علم شتاب می‌گیرد و هم حوزه می‌تواند نقش تمدن‌ساز خود را ایفا کند. معاونت پژوهش حوزه صادقیه تمام تلاش خود را برای تحقق این هدف به کار بسته و امیدواریم با همکاری سایر بخش‌های حوزه، آینده‌ای روشن برای پژوهش دینی رقم بزنیم.