گزارشی از چهارمین نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم»

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم از نهاد روحانیت» از سلسله نشست های علمی هویت طلبگی عصر امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد.

این نشست چهارمین برنامه از سلسله نشست های تخصصی هویت طلبگی است که با مشارکت مراکز و مجموعه هایی همچون خبرگزاری رسا، شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مرکز مطالعات سنجش دینداری و پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت برگزار می شود.

حجت‌الاسلام سید محمدحسین هاشمیان عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این نشست اظهار داشت: اگر جامعه را مانند بازاری تصور کنیم که افراد کالاهای خود را عرضه می‌کنند، لازم است ابتدا درک کنیم که چه چیزی عرضه می‌شود و سپس نیازهای مردم را بررسی کنیم، اگر نتوانیم عرضه و تقاضا را از یکدیگر تفکیک کنیم در این مسیر موفق نخواهیم بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: امروز ذائقه‌ها تغییر کرده‌اند و برخی از این تغییرات منفی هستند وقتی کسی ارتباط قلبی با ذکر خدا پیدا نمی‌کند بدین معناست که دچار نوعی بیماری روحی شده است، مسئله مهم این است که چه مکانیزمی باعث تغییر ذائقه می‌شود، به‌طور کلی بخش اساسی این موضوع به روانشناسی اجتماعی مربوط می‌شود.

حجت‌الاسلام سید قوام صفوی دبیر علمی این نشست، اظهار کرد: پاسخ به این پرسش که آیا جامعه همچنان به حضور و نقش‌آفرینی روحانیت نیاز دارد یا خیر، از اهمیت بالایی برخوردار است، روحانیت همواره نقش راهنما را در جامعه بر عهده داشته است و مردم در بزنگاه‌های مهم به فقیهان رجوع می‌کردند.

حجت الاسلام صفوی تاکید کرد: از روحانیت انتظار می‌رود که همواره یادآور پیامبر اسلام(ص) باشد و مسیر هدایت الهی را برای مردم روشن سازد، بااین‌حال توجه به واقعیت‌ها و تنوع اجتماعی امری ضروری است؛ چراکه هر جامعه‌ای براساس ویژگی‌ها و تکثرات خاص خود به برنامه‌ریزی منحصربه‌فرد نیاز دارد.

دبیر علمی نشست «بررسی تلقی روحانیت از انتظارات مردم از نهاد روحانیت» در ادامه افزود: فضای اجتماعی و فرهنگی که روحانیون در آن رشد می‌کنند نباید نادیده گرفته شود و گرایش‌های سیاسی، شرایط اجتماعی و محیط فرهنگی‌ که یک روحانی در آن تربیت یافته نقش مهمی در تأثیرگذاری او دارد. 

حجت‌الاسلام سید صابر رضائی پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی در ادامه این نشست عنوان کرد: محور اصلی بحث‌ها حول انتظارات گروه‌های مختلف از روحانیت می‌چرخد و بررسی‌های انجام‌شده و مصاحبه با مردم نشان می‌دهد که گاهی میان تصورات و انتظارات عمومی در حوزه سیاست‌گذاری شکاف‌هایی وجود دارد که می‌تواند به تضادهای اجتماعی منجر شود، نمونه‌ای از این مسأله را می‌توان در اعتراضات مربوط به بنزین مشاهده کرد که انعکاسی از این تضادها بود.

این پژوهشگر حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی تصریح کرد: هدف از این تحقیقات ایده‌آل‌سازی نقش روحانیت نیست، بلکه این است که بر اساس تجارب زیست روحانیون انتظارهایی که مردم احساس و تجربه کرده‌اند شناسایی شود.

حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی مدیرعامل خبرگزاری رسا در ادامه این نشست بیان داشت: هر چه جامعه تخصصی‌تر شود، نقش‌های بیشتری در آن شکل می‌گیرد و با توجه به اینکه مردم روحانیت را در رأس جامعه می‌بینند قطبی شدن جامعه منجر به شکل‌گیری نقش‌ها و انتظارات بسیاری از روحانیت شده که نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی است و سیاست‌گذاری درباره این انتظارات متراکم از روحانیت باید صورت گیرد.

مدیرعامل خبرگزاری رسا افزود: رسانه‌هایی که توانایی ایجاد ادراک خالص برای مخاطبان دارند مورد استقبال قرار می‌گیرند، اما رسانه‌های معاند با ایجاد ادراک مشوش فضای تحریف را گسترش داده‌اند و این چالش رسانه‌ای باعث رقابتی نابرابر شده است، چراکه رسانه‌های معاند با در اختیار داشتن بودجه‌های کلان و امکانات گسترده فرصت بیشتری برای تاثیرگذاری دارند و در چنین شرایطی رسیدن به ادراک ناب کمتر محقق شده است.

خانم آقایی‌زاده کارشناس راهبری حوزه علمیه خواهران در ادامه این نشست بیان کرد: دین به معنای فراهم کردن یک زندگی درست و صحیح است، این زندگی تنها محدود به احکام و اخلاق نمی‌شود بلکه تمامی جنبه‌های زندگی انسان را شامل می‌شود و با توجه به اینکه همه انسان‌ها خواهان یک زندگی مطلوب و اصولی هستند به دنبال مرجعی هستند که بتواند این مفهوم را به‌خوبی تعریف و ارائه کند.

کارشناس راهبری حوزه علمیه خواهران تصریح کرد: انسان‌ها با توجه به نقش علماء در جامعه برای داشتن چنین زندگی‌ای به آن‌ها رجوع می‌کنند، این ارتباط به پشتوانه اعتباری است که علما در طول زمان ایجاد کرده‌اند و مردم انتظار دارند روحانیون در تمام زمینه‌های زندگی پاسخگو باشند.

خانم سیفی از فعالان حوزه فرهنگ و رسانه در ادامه این نشست بیان داشت: روحانیت به‌عنوان یک نهاد انتظارات پیچیده‌ای از سوی مردم ندارد و تعامل نزدیک با مردم، به‌روز بودن، ایجاد همدلی و تعاون و ترویج سبک زندگی اسلامی از انتظارات اساسی مردم از روحانیت است.

این فعال حوزه فرهنگ و رسانه افزود: یکی از وظایف اساسی نهاد روحانیت فرهنگ‌سازی است، اما به نظر می‌رسد این نهاد در برخی موارد کوتاهی کرده است، برنامه‌ریزی فرهنگی و معنوی برای هدایت جامعه آن هم با روش‌های نوین، ضروری است و نقش حمایتی روحانیت در مسائل اجتماعی نیز باید پررنگ‌تر شود، البته در برخی حوادث افراد دغدغه‌مند حضور فعالی داشته‌اند اما این کافی نیست.

خانم ناطق مدرس حوزه و مشاور خانواده در ادامه این نشست با بیان اینکه انتظارات مردم از روحانیت در چند بُعد مطرح می‌شود، گفت: مردم انتظار دارند روحانیون نه تنها به احکام دینی عمل کنند بلکه به عنوان مرجع پاسخگویی به پرسش‌های دینی و اجتماعی در دسترس باشند.

این مدرس حوزه و مشاور خانواده افزود: همچنین انتظار می‌رود خانواده‌های روحانی نیز به الزامات شرعی پایبند باشند، این مطالبات از بازخوردهای عمومی دریافت شده است و نشان‌دهنده توقعات جامعه است.

ناطق با اشاره به اینکه مردم ترجیح می‌دهند روحانیون رویکردی مردمی داشته باشند، گفت: در گذشته روحانیون تنها مرجع مراجعه مردم بودند اما امروزه با ورود رسانه‌ها و ایجاد رقبا بسیاری از مردم به رسانه‌ها رجوع می‌کنند و این تغییر باعث شده که ارتباط نزدیک میان مردم و روحانیت کاهش یابد.

خانم صمصامی پژوهشگر و محقق حوزه علمیه در ادامه این نشست بیان کرد: انتظارات جامعه نخبگانی و عامه مردم باید مورد توجه قرار گیرد، نخبگان اگرچه گاهی مسئولیتی در ساختار حکومتی ندارند اما نقشی کلیدی در جامعه ایفا می‌کنند، انتظارات عمومی نیز ریشه‌ای تاریخی دارند اما جایگاه روحانیت به‌عنوان ملجأ و پناه مردم تا حدی آسیب دیده است، هرچند حضور روحانیون در عرصه‌های مختلف ازجمله سیاست و جامعه کماکان وجود دارد اما این حضور گاه نمایان نیست.

صمصامی با بیان اینکه اگر تغییرات نسلی درک نشود برقراری ارتباط مؤثر با نسل جدید میسر نخواهد بود، اظهار کرد: برخی مسائل از طریق فقه اجتماعی قابل حل است، زندگی‌هایی که عملاً در فضای مجازی جریان دارند نیازمند ورود تخصصی فقهی هستند؛ چراکه تنها دخالت پلیس فتا برای مدیریت این فضا کافی نیست، درک جامع و عمیقی از این محیط و مسائل متنوع آن هنوز شکل نگرفته است و در این میان بانوان پژوهشگر در حوزه دین می‌توانند پاسخگوی بسیاری از این چالش‌ها باشند.

خانم نکوییان فعال عرصه فرهنگ و رسانه در حوزه و دانشگاه در ادامه این نشست، اظهار کرد: در سطح نخبگانی انتظاراتی که از طلاب می رود در مراحله قانونگذاری نهاد روحانیت ورود داشته باشند، انتظارات مردم از روحانیت بالا است، اجتماعی شدن امر تبلیغ اهمیت دارد، مردم دنبال از بین رفتن فقر و عدالت اجتماعی است و روحانیت در امر اجتماعی قویتر است و مطالبه مردم از روحانیت نیز اینگونه است.

مردم فقط مسئول دین مردم نیستند و این جفا کردن به مردم و روحانیت است، مددکاری اجتماعی و امداد فردی نقش مهمی برای روحانیت است اگر اتصال به این منطقه صورت نگیرد اسلام به خطر می افتد، حمایت های مردمی باید اتفاق می افتد.

خانم یاوری معاون تهذیب و امور فرهنگی مدرسه معصومیه در ادامه این نشست بیان کرد: حتی کوچک‌ترین خطا از سوی طلبه‌ها یا خانواده‌های آنان در جامعه با دید بسیار منفی مواجه می‌شود، توجه به رسالت اصلی طلبگی و اخلاق‌مداری طلاب باید در اولویت قرار گیرد.

معاون تهذیب و امور فرهنگی مدرسه معصومیه با بیان اینکه مهارت‌های ارتباطی طلبه‌ها باید با توجه به انتظارات موجود سطح‌بندی شود، گفت: درک انتظارات عصر حاضر و تسلط بر موضوعات جدید و نوآوری‌ها نیز از جمله خواسته‌های مردم از روحانیت است.