ایمان حضرت ابوطالب، عامل بقای اسلام

حضرت ابوطالب(علیه السلام)، عموی پیامبر اسلام (صلوات الله علیه)، یکی از شخصیت‌های برجسته و تأثیرگذار در تاریخ صدر اسلام است. او نه‌تنها به‌عنوان حامی و سرپرست پیامبر، بلکه به‌عنوان شخصیتی استراتژیک در قبایل مکه، نقشی محوری در توسعه اسلام و تثبیت جایگاه پیامبر ایفا کرد. این یادداشت به بررسی ابعادی از زندگی و مجاهدت‌های او در راستای حمایت از پیامبر (صلوات الله علیه) و تلاش وی در گسترش اسلام، می‌پردازد.

 

پس از وفات عبدالمطلب، حضرت ابوطالب سرپرستی پیامبر را بر عهده گرفت. او در دوران کودکی و نوجوانی پیامبر، همواره همراه و حامی ایشان بود. عشق و محبت ابوطالب به نبی مکرم اسلام چنان بود که او را از فرزندان خود نیز بیشتر دوست داشت. این حمایت‌های اولیه، پایه‌های شخصیتی پیامبر را برای انجام رسالت بزرگش مستحکم کرد.

 

 اگرچه برخی مورخان تلاش کرده‌اند ایمان حضرت ابوطالب را زیر سؤال ببرند، شواهد تاریخی و اشعار او نشان‌دهنده ایمان عمیقش به پیامبر و رسالت اوست. او بارها در اشعار خود به توحید و نبوت پیامبر اشاره کرده و اعلام کرده بود که پیامبر اکرم برگزیده خداوند است. درباره ‏ی پیامبر، جناب ابی‏طالب شعری دارد که می‏گوید:
و ابیض یستسقی الغمام بوجهه‏
ثمال الیتامی عصمة للارامل (1)

 

در گزارشات مربوط به ایمان ابوطالب صرف‌نظر از وجود ضعف در اسناد و دلالات آنها، قرینه‏ خارجی‌ وجود دارد که ایشان از ابتدای «یوم الإنذار» و دعوت از بستگان به اسلام، به پیامبر(ص) ایمان آورده بوده‌اند و به جهت حفاظت از جان پیامبر(ص) از ابراز آن تقیه کرده بودند تا بتوانند پشتیبانی خود را بهتر انجام دهند و ایمان خود را کتمان می‌کردند تا بهانه‌‏ای به دست قریش با طوائف و گروه‌های مختلف ندهند.

 

 

زمانی که پیامبر (ص) رسالت خود را آغاز کرد، با مخالفت‌های شدید مشرکان مکه مواجه شد. حضرت ابوطالب به‌عنوان رئیس قبیله بنی‌هاشم، جایگاه قدرتمندی در میان قریش داشت. او با بهره‌گیری از نفوذ اجتماعی و خانوادگی خود، مانع از توطئه‌های دشمنان علیه پیامبر شد. در این شرایط، حضرت ابوطالب سپر بلای پیامبر بود و با استفاده از جایگاه اجتماعی خود، از آسیب رسیدن به ایشان جلوگیری می‌کرد. او در برابر قریش، با قاطعیت اعلام کرد که تا زمانی که زنده است، هیچ‌کس اجازه ندارد به پیامبر آسیب برساند.

 

محاصره اقتصادی قریش علیه بنی‌هاشم یکی از سخت‌ترین آزمون‌های مسلمانان اولیه بود. حضرت ابوطالب در این دوران، با شجاعت و تدبیر، شرایط را مدیریت کرد و از پیامبر و خانواده‌اش حمایت کرد. او حتی شب‌ها جای خواب پیامبر را تغییر می‌داد تا جان ایشان از خطر ترور محفوظ بماند.

 

ایمان حضرت ابوطالب به رسالت پیامبر (ص) نه‌تنها در سخنان و اشعار او منعکس شده، بلکه در اقدامات عملی‌اش نیز آشکار است. او هرگز حمایت خود را از پیامبر متوقف نکرد و با ایستادگی در برابر فشارهای قریش، ثابت کرد که ایمانش به رسالت محمد (ص) چیزی فراتر از روابط خانوادگی است. این ایمان قلبی، انگیزه‌ای برای دیگر اعضای بنی‌هاشم بود تا در کنار پیامبر باقی بمانند.

 

یکی از جنبه‌های مهم مجاهدت‌های حضرت ابوطالب، نقش او در مدیریت سیاسی و دیپلماتیک بود. او با میانجیگری و سخنوری در مجامع قریش، تلاش کرد که فضای امنیتی لازم برای دعوت پیامبر به اسلام را فراهم کند. همچنین او با استفاده از اشعار و نامه‌های خود، پیام اسلام را به دیگر قبایل عرب منتقل کرد، که این امر به تضعیف روحیه مخالفان و تقویت جایگاه پیامبر انجامید.

 

حمایت‌های همه‌جانبه ابوطالب از پیامبر، این امکان را فراهم کرد که پیامبر بتواند در شرایط دشوار مکه، به تبلیغ اسلام بپردازد. او با ایجاد سپری محافظ برای پیامبر، مسیر دعوت را هموار کرد و مسلمانان اولیه را از فشار دشمنان نجات داد. بدون حضور حضرت ابوطالب، روند گسترش اسلام در آن سال‌های نخستین به‌شدت دشوار می‌شد.

 

حضرت ابوطالب با فداکاری، تدبیر و ایمان خود، نقش بی‌بدیلی در توسعه و تثبیت اسلام ایفا کرد. او نه‌تنها حامی پیامبر، بلکه الگویی از وفاداری و شجاعت برای مسلمانان بود. تاریخ اسلام نشان می‌دهد که حمایت‌های ابوطالب، پایه‌ای برای گسترش اسلام در سال‌های بعدی بود. اگرچه او پیش از هجرت پیامبر به مدینه از دنیا رفت، اما میراث او همچنان در تاریخ اسلام باقی مانده است و مسلمانان هرگز نقش حیاتی او را در حفظ پیامبر و رسالت او فراموش نخواهند کرد.

 

(1)  بحارالانوار، ج ۲۰، ص ۳۰۰