محرم 57 به روایت اسناد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب محرم 57 به ورایت اسناد با توجه به‌ این پیش‌فرض نوشته شده که ماه محرم 57 و حوادث آن نقشی کلیدی و حیاتی در به شکست کشاندن رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب بازی کرده است چنان‌که حوادث روزهای نخستین‌ این ماه عملاً هیمنه‌ حکومت نظامی‌ای را که رژیم برای بقای خود به آن امید داشت شکست و تظاهرات باشکوه روزهای تاسوعا و عاشورا و قطعنامه‌ پایانی‌ این دو تظاهرات آخرین میخی بود که بر تابوت رژیم کوبیده شد. زیرا در آن صراحتاً بر سرنگونی رژیم، تشکیل حکومت اسلامی تأکید شده بود. بعد از‌ این حوادث شاه درصدد انتخاب یک دولت ائتلافی و خروج از کشور افتاد و خود بهتر از هر کسی می‌دانست که احتمال بازگشت مجدد او به کشور، چقدر ضعیف و حتی نامحتمل است.

کتاب حاضر دارای دو بخش می‌باشد؛ بخش اول مدخل پژوهشی‌ است که خود از سه فصل تشکیل شده است. در فصل اول که نگاهی اجمالی به عزاداری محرم درطول تاریخ و تأثیر آن بر تحولات سیاسی نام دارد، به بررسی سیر اجمالی برگزاری عزاداری سیدالشهدا از آغاز تا سال 1357 می‌پردازد و خود از دو قسمت تشکیل شده است؛
الف) عزاداری برای امام‌حسین از آغاز تا شروع نهضت امام‌خمینی که درپی آن تأثیر واقعه‌ی عاشورا را بر نهضت‌های شیعی چون توابین، مختار، زیدبن علی و پسرش یحیی، قیام نفس زکیه و... به‌طور کاملاً اجمالی بررسی کرده و سپس به مخالفت خلفای اموی و خصوصاً عباسی با برگزاری عزاداری امام‌حسین و ویرانی مرقد‌ ایشان توسط برخی از آنها اشاره شده است. در ادامه‌ی‌ این قسمت به اوضاع شیعیان در دوران آل‌بویه، سلجوقیان و‌ ایلخانان پرداخته و سپس اوضاع آنها پس از به قدرت رسیدن دولت شیعی صفویه به طور اجمالی بررسی می‌شود.
در ادامه اشاراتی نیز به استفاده‌ انقلابیون عصر مشروطه از ماه محرم و نقش اجتماعات عزاداران‌ این ماه در پیروزی‌ این انقلاب شده است. پس از آن به مخالفت رضا شاه با برگزاری عزاداری امام‌حسین و ممنوع شدن آن در نیمه‌ دوم حکومت وی پرداخته می‌شود.

ب) در قسمت دوم‌ این فصل به بررسی و تأثیر قیام امام‌حسین بر نهضت امام‌‌خمینی خصوصاً قیام پانزده خرداد ـ که در دهه‌ دوم محرم سال 1382ق رخ داد ـ پرداخته شده و نقش هیئت‌های عزاداری امام‌حسین در به ‌وجود آمدن قیام پانزده خرداد، به‌خصوص در سطح بازار تهران و شهر ورامین، مورد اشاره قرار می‌گیرد.

در فصل دوم به بررسی روزانه‌ تحولات، درگیری‌ها و اتفاقات ماه محرم 1357 از ابتدا تا انتها به‌خصوص دو تظاهرات تعیین‌کننده‌ روزهای تاسوعا و عاشورا در سرتاسر کشور پرداخته و سعی شده با ارائه‌ جزئیات برای خوانندگان، اهمیت حوادث‌ این ماه در سرنگونی رژیم و پیروزی انقلاب ترسیم شود. از آنجایی که روز اربعین را باید به‌طور طبیعی دنباله‌ حوادث ماه محرم محسوب نمود در انتهای فصل، به تظاهرات‌ این روز در تهران و دیگر نقاط کشور پرداخته شده است.

در فصل سوم که فصل پایانی بخش اول‌ این پژوهش محسوب می‌گـردد، به پیامدهای ماه محرم در حوادث انقلاب پرداخته و تأثیر آن را در حوادثی چون شکست دولت نظامی ارتشبد ازهاری، فرار شاه از ‌ایران، قطع امید حامیان خارجی رژیم از آن و سرانجام بازگشت امام و پیروزی انقلاب اسلامی بررسی کرده‌ایم.

بخش دوم‌ این کتاب بخش اسنادی است که در آن منتخبی از اسناد محرم و اربعین 1357 شامل اعلامیه‌های امام‌‌خمینی درباره‌‌ این ماه و حوادث آن، تعدادی اعلامیه از اشخاص و جماعتی دیگر، گزارش‌های ساواک از تظاهرات مردم و... آورده شده است. در پایان کتاب نیز تعدادی عکس و ضمایم دیگر درج شده است.

کتاب محرم 57 به روایت اسناد به قلم منصور خلیلی در 268 صفحه برای دومین بار در سال جاری از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی در دوهزار نسخه منتشر شده است. /916/ن601/ع