دانشگاه باقرالعلوم، تسهیل‌گر حضور پررنگ تشیع در عرصه‌های بین‌المللی

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، سید هادی ساجدی در اوّلین گردهمایی طلاب زبان‌‌دان دفتر تبلیغات که به میزبانی مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) برگزار شد با اشاره به مباحث مربوط به جامعه‌شناسی توسعه در جهان و فرایندهای پیرامون آن اظهار داشت: در مسیر توسعه جهانی، چهار دوران سپری شده است. دوره‌ی اول توسعه در حوزه نوسازی و مدرنیته بود و تحت نفوذ اندیشه‌های پارسونز شروع شد.

وی در تبیین شرایط اولین دوران توسعه گفت: کشورهای استعمارگر با مدیریت آمریکا، اقدام به نفوذ در فرهنگ و اندیشه‌های کشور‌های ضعیف و مستعمره کردند تا افکار و عقاید این کشورها را با اندیشه‌های خود متناسب کنند. اوج این جریان در سال‌ها‌ی ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ رواج یافت که مصادف با سلطنت پهلوی در کشور ما بود و در همین راستا پروژه‌هایی در ایران نیز انجام می شد.

رئیس اداره امور بین الملل و دانشجویان غیر ایرانی دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفت: در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی، جریان دیگری در مقابله با جریان اول توسعه از آمریکای لاتین به راه افتاد. چنانچه بیان شد در دوره اول توسعه، ایده اصلی اندیشه‌های نوسازی بر این مبنا استوار بود که اگر بقیه کشورهای جهان تمایل به رشد و پیشرفت دارند، باید از اندیشه‌ها و مدل‌های کشورهای توسعه یافته پیروی و تقلید کنند.

وی در ادامه به ظهور جریان مکتب وابستگی اشاره کرد و اظهار داشت: جریان نوظهور آمریکای لاتین با عنوان مکتب وابستگی، شروع به مقابله با تفکرات کشورهای توسعه‌یافته کرد. این جریان معتقد بود منشأ تمام عقب‌افتادگی و مشکلات کشورهای مستعمره، حضور و دخالت کشورهای استعمارگر می‌باشد و قطعاً بین یک کشور ضعیف و قوی ارتباط عادلانه و برابر برقرار نخواهد شد، لذا ایده‌های قطع یا کم‌رنگ شدن ارتباط با کشورهای استعمارگر و تکیه بر خودسازی درونی، سال‌ها بر اندیشه‌ها حاکم شد.

ساجدی با اشاره به دوره توسعه بعدی که با ظهور والرشتاین و نظریه نظام جهانی پای گرفت بیان کرد: او معتقد بود که ارتباطات بین کشورها باید به‌گونه‌ای باشد که نه، کشور استعمارگر وجود داشته باشد و نه، کشور مقاومت کننده، بلکه باید اندیشه نظام جهانی در کل دنیا حاکم شود‌. چرا که همه ما در یک نظام واحد جهانی زندگی می‌کنیم. تبعات این نظریه، سبب پیدایش تحولات گسترده‌ای در حوزه‌های اقتصاد، فرهنگ ارتباطات و... شد. مثلاً در حوزه اقتصاد شرکت‌های چندملیتی شکل گرفت و ارتباطات جدید به‌صورت فزاینده‌ای گسترش یافت.

وی از حرکت جامعه جهانی به سمت نزدیکی بیش از پیش خبر داد و گفت: بعد از نظریه والرشتاین، نظریه جهانی‌‌سازی گلوبالیزیشن مطرح شد و همه جهان را به‌مثابه دهکده‌ای قلمداد کرد که تمام جهانیان در آن کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. بررسی سیر نظریه‌های بیان‌شده حاکی از حرکت جهان به سمت نزدیکی هر‌چه بیشتر اندیشه‌ها، تفکرات و دیگر ابعاد زیست بشری است که با ایجاد بستر فضای مجازی سرعت این روند به‌ شدت افزایش یافته است. اگر فضای متاورس، بلاک چین و هوش مصنوعی که هم‌اکنون در برخی از کشورها به شکل پایلوت اجرا شده است، فراگیر شود، زندگی بشر کاملاً دگرگون خواهد شد.

این پژوهشگر حوزه بین‌الملل در تشریح اندیشه و اثرات بلاک چین اظهار داشت: مبنای اندیشه بلاک‌چین که در حال فراگیر شدن است، مقابله با قدرت دولتها است. قدرت دولت‌ها در اِعمال حاکمیت بر نظام ها‌ی مختلفی‌ همچون ثبت اسناد و املاک، ازدواج، قراردادهای مالی و صدور مدرک و گواهی‌نامه‌هایی در حوزه ها‌ی آموزش، رانندگی و... است که این نظام‌ها سبب ایجاد اقتدار دولت‌ها می‌شود. ایده اصلی بلاک چین، تمرکز زدایی از دولت‌ها است. به‌طور مثال بلاک چین در حوزه آموزش معتقد است که دیگر نیاز به صدور مدرک تحصیلی از سوی دولت نیست، بلکه باید نظام جدیدی را تعریف نمود که در آن، خود افراد همدیگر را تأیید کرده و مدرک معتبر صادر کنند. در حوزه اقتصاد نیز ظهور ارزهای دیجیتال، سبب کاهش نفوذ دولت‌ها در سیستم‌های مالی می‌شوند.

ویی با بیان اینکه جهان به شدت به سمت بین‌المللی شدن پیش می‌رود تاکید کرد: فضای مجازی و گسترش ارتباطات باعث شده که جهانیان، احساس کنند که همه در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. مثلاً اگر در کشوری حادثه‌ای رخ دهد، بلافاصله، تمام مردم دنیا، اخبار مربوط به آن را دریافت خواهند کرد. این نحوه ارتباط، نشان می‌دهد که ورود به عرصه‌های بین‌المل دیگر یک انتخاب نبوده، بلکه ضرورتی قطعی است.

ساجدی دسترسی همه افراد به تولید محتوا و ایجاد رقابت در این ساختار را نکته ای امیدوارکننده‌ در این تحولات عنوان کرد و گفت: در ساختارهای ارتباطی جدید که همه افراد امکان دسترسی به تولید محتوا دارند، کسانی که توان تولید محتوای فاخر و ارزشمند را داشته باشند، موفق‌تر و تأثیرگذارتر هستند که البته مکتب تشیع، توان پیشرو بودن در این ساختار ارتباطی را به‌لحاظ برخورداری از معارف غنی، منابع ارزشمند علمی و میراث گرانقدر اهل‌بیت (س) دارد.

وی به‌عنوان مثال به وقایع سفر اخیر دانشجویان مقطع دکتری رشته وهابیت شناسی به هندوستان اشاره کرد و افزود: اندیشه‌های فرقه وهابیت از تفکرات فرقه‌ای به نام دیوبندیه که حدود ۱۵۰ سال پیش در شهری به‌همین نام در هندوستان به وجود آمد، نشأت گرفته است. دانشجویان جهت ورود به مباحث کلامی این فرقه، با بزرگان  دیوبندیه در هندوستان ملاقاتی انجام دادند که موجب شگفتی رهبران فکری آن جریان از تسلط و قدرت فکری طلاب شیعه گردید.

رئیس اداره امور بین الملل دانشگاه باقرالعلوم(ع) ساختار قدرتمند و منطقی نظام ذهنی و اندیشه‌ای تشیع را به‌عنوان برگ برنده و نقطه قوت این مذهب برشمرد و ضعف در به‌کارگیری ابزار قدرتمند، برای نشر این معارف را، نقطه ضعف این مکتب دانست.

وی در بخش دوم سخنرانی خود به معرفی دانشگاه باقرالعلوم(ع) پرداخت و گفت: دفتر تبلیغات اسلامی دارای سه بال آموزشی، پژوهشی و تبلیغی است که دانشگاه باقرالعلوم(ع) و دیگر مؤسسات آموزش عالی همچون مؤسسه آموزشی امام رضا(ع)، علامه مجلسی(ره) و مدرسه حضرت معصومه(س) بال آموزشی دفتر تبلیغات را تشکیل می‌دهند که دانشگاه باقرالعلوم(ع)از برجسته‌ترین مراکز آموزشی این دفتر محسوب می‌شود. معاونت فضای مجازی نیز به مدیریت معینی پور، مدیر سابق شبکه چهار سیما، باعث ایجاد تحولات موثر و شایان توجهی شده که برگزاری جشنواره فیلم دینی اشراق، نمونه موفقی از فعالیت‌های این معاونت است.

ساجدی در ادامه به دستاوردهای جدید دانشگاه باقرالعلوم(ع) اشاره کرد و افزود: کسب مجوز بین‌المللی برای این دانشگاه در اواخر سال ۱۳۹۹ صورت گرفت و بلافاصله پس‌از آن، جذب دانشجویان بین‌المللی از کشورهای آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا، کنیا، آفریقای جنوبی، پاکستان، هند و افغانستان شروع شد. در این دانشگاه دانشجویان اهل تسنن و تشیع در کنار یکدیگر مشغول به تحصیل هستند. دستاورد دیگر این دانشگاه، کسب مجوز بورس از وزارت علوم بوده و بدین صورت، جذب دانشجویان بین‌الملل برای تحصیل و پرداخت هزینه تحصیل آن‌ها توسط وزارت علوم میسر شد.

رئیس اداره امور بین الملل دانشگاه باقرالعلوم(ع)در بخش دیگری از این نشست گفت: دانشگاه باقرالعلوم(ع) در استان قم به‌عنوان دانشگاه مادر جهت پذیرش هیئت‌های دانشگاهی دیگر کشور‌ها معرفی شده است. این دانشگاه برای تنظیم برنامه‌های سفر هر هیئت علمی دانشگاهی که از سراسر دنیا قصد سفر به قم و دیدار با علما و شخصیت‌های علمی و آثار آنها را داشته باشند، وظیفه ویژه‌ای دارد. دراین‌راستا پذیرش هیئت‌هایی از کشورهای مالزی، نیجریه و هندوستان که در روزهای آینده قصد سفر به قم را دارند، به این دانشگاه محول شده‌ که این امر نشان از وجود ادبیات و فهم بین‌المللی در فضای این دانشگاه است.

 وی در ادامه راه‌اندازی گروه مطالعات منطقه و جهان در دانشگاه باقرالعلوم(ع) را یکی دیگر از دستاوردهای مهم این دانشگاه دانست و افزود: رشته مطالعات جهان بر مطالعات بخش‌های جغرافیایی خاصی از جهان تمرکز کرده و فضای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و... آن مناطق را کاملاً شناسایی می‌کند. دانشگاه باقرالعلوم(ع) تاکنون چندین دوره دانشجویی کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا برگزار کرده‌است.

 وی در بخش پایانی سخنان خود به بیان فعالیت‌های اداره بین‌الملل دفتر تبلیغات پرداخت و اظهار کرد: بخش آموزش زبان، یکی از حوزه‌هایی است که وظیفه آموزش مدیران و شخصیت‌های علمی این مرکز را به‌عهده داشته است که بحمدالله مرکز زبان‌آموزی شعبه اصفهان، توانسته با بهره‌مندی از برنامه‌های ابتکاری فعال‌تر و پرانرژی‌تر، از دیگر شعب سبقت گیرد.

رئیس اداره امور بین الملل دانشگاه باقرالعلوم(ع) نسبت به قوانین دست و پاگیر اقامت در ایران انتقاد کرد و افزود: سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی به‌ خصوص بعد از پیروزی‌های محور مقاومت، تغییر یافته و گشایشی در این حوزه به‌وجودآمده است. کشور ما همواره به‌ لحاظ امنیتی، هدف تمام سرویس‌های جاسوسی دنیا بوده و از همین رو مجبور به ایجاد فضای بین‌المللی بسته بود، اما در تغییرات سیاستی جدید و با ایجاد فضای بازتر، اموری همچون رفت‌وآمد اساتید، دانشمندان و دانشجویان خارجی، اقامت و دعوت از آن‌ ها تسهیل شده‌است. اما هنوز اخذ اقامت در ایران با قوانین دست‌وپاگیری مواجه است. این در حالی است که در کشورهای دیگر به‌ ازای نخبه بودن یا پنج سال تحصیل یا سرمایه‌گذاری اقتصادی، مجوز اقامت در آن کشور صادر می‌شود.

این مسئول دانشگاه باقرالعلوم(ع) یکی از دستاوردهای اداره بین‌الملل را برگزاری دوره‌هایی در اروپای مرکزی، آسیای دور، آفریقا و نیجریه به صورت آنلاین و به زبان عربی و انگلیسی برای اساتید و دانشجویان شیعه آنجا ذکر کرد و گفت: سفرهای علمی بین‌الملل یکی دیگر از فعالیت‌های این دانشگاه است که هر گروه علمی با انجام سفر و قرار گرفتن در میدان به‌ صورت عملی دانش خویش را تقویت می‌کند.

رئیس اداره امور بین الملل دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ادامه تبیین فعالیت های مرکز بین الملل اظهار داشت: تولید محتواهای بین‌المللی و بازنمایی فعالیت‌های دفتر تبلیغات در جهان‌ عرب را دو فعالیت دیگر دانشگاه باقرالعلوم است. بدیهی است که دفتر تبلیغات قابلیت‌هایی نظیر تولید حدود محتواهای علمی فاخر،  فیلم فاخر و کسب عناوین برتری همچون کتاب برگزیده سال، کتاب برگزیده حوزه و... را داراست. لذا نشان‌دادن این قابلیت‌ها به مخاطبان عرب زبان در اولویت اول و مخاطبانی انگلیسی‌زبان در اولویت بعدی، از برنامه‌های مهم ماست.