ماجرای واقعه ۷ دی ۱۳۵۷ در قزوین چه بود؟

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در شهرهای مختلف کشور قیام‌های متعددی علیه رژیم شاهنشاهی به وقوع پیوست؛ قیام‌هایی که بعضا به کشتار خونین انجامیده و خون بسیاری از مردم این مرز و بوم بی‌گناه به زمین ریخته شد.

از جمله این قیام‌ها می‌توان به قیام 15 خرداد سال 43، قیام 17 شهریور سال 57، قیام 19 دی ماه مردم شهر مقدس قم در سال 56، قیام مردم تبریز در 29 بهمن سال 56 و قیام مردم قزوین در هفتم دی ماه سال 57 و قیام‌های دیگر اشاره کرد.

واقعه 7 دی ماه سال 57، یادآور حماسه‌آفرینی مردم انقلابی قزوین است که در برابر تاریکی و استبداد رژیم به پا خاستند و با حرکت خود علیه رژیم منحوس پهلوی، روزنه امید را به همراه دیگر مردم در سطح کشور روشن ساختند.

شاهد صحنه‌های دلخراشی از مردم در خیابان‌ها بودم

عباس نیکویه از فعالین سیاسی استان قزوین می باشد که در سال ۷۳ فرماندار قزوین و در سال ۸۶ معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار قزوین بوده است.

وی که یکی از شاهدان عینی در واقعه هفتم دی ماه سال ۵۷ قزوین و آن زمان دانشجو بوده است، در گفتگو با خبرنگار فارس در قزوین می گوید: دی ماه سال ۵۷ در سراسر کشور شرایط خاصی حاکم بود و کسی فکرش را نمی کرد به زودی پیروزی انقلاب اسلامی اتفاق بیفتد.

اعتصاب ها، درگیری ها، فرار سربازان از پادگان ها و.... و اشتباهات رژیم منحوس پهلوی و شرایط جلادی که به کار می برد سبب شد در هر استانی اتفاق خاصی رقم بخورد که هفتم دی ماه سال ۵۷ یکی از روزهای خاص استان قزوین محسوب می شود.

وی می افزاید: به دلیل برقراری حکومت نظامی، شرایط خاصی در استان قزوین ایجاد شده بود و هر صبح و شب ارتش رژیم پهلوی با تانک ها در خیابان ها حضور داشت و غروب هر روز یک تیم از ارتش با تانک ها خارج می شد، ماشین ها را خرد و در بین مردم رعب و وحشت ایجاد می کردند.

در خیابان پادگان مردم در صف نفت ایستاده بودند که ارتشی ها با نفربر وارد صف شدند و چند نفر را به شهادت رساندند.

صحنه بسیار دلخراشی بود دمپایی‌ بعضی افراد جا مانده و خون زیادی در پیاده رو ریخته شده بود که این جنایات خونین، زمینه را برای حضور خشمگین تر مردم در شهر فراهم کرد. در میدان شهدا(چهار راه میدان شهدای فعلی)، سبزه میدان و بخشی از ولیعصر درگیری ها خیلی سنگین بود.

نیکویه اذعان می کند: در هفتم دی ماه سال ۵۷ در سبزه میدان و خیابان امام بودم که دیدم با سلاح دوشکا به سمت مردم شلیک می شد، خیلی وحشیانه عمل می کردند و مردم زیادی را به شهادت می رساندند.

وی می افزاید: در شب هفتم دی ماه سال ۵۷ که تیم ها از لشکر ارتش به سمت شهر می آمدند به همراه دوستان به خیابان تبریز رفتیم تا از ورود آنها جلوگیری کنیم، دیر رسیده بودیم و به دلیل حکومت نظامی حاکم در شهر نمی‌توانستیم تردد کنیم، به همین دلیل با عبور از کوچه پس کوچه ها خود را به داخل شهر رساندیم. هنگام بازگشت به خانه های تیمی، در نزدیک بازار قزوین شرایط خاصی ایجاد شد و نیروهای امنیتی ساواک در بازار کمین کرده بودند که در همان لحظه زیر پای یکی از دوستان حلبی به صدا درآمد و نیروهای ساواک به سمت ما آمدند و من همان شب، مسلح دستگیر شدم و به زندان رفتم.

دی57، قزوین در خون و آتش بود و شرایط خیلی سخت و بدی ایجاد شده بود. از پله های سرای سعدالسلطنه به پشت بام رفته بودیم یکی از شهدای قزوین به نام علیخانی که در پشت بام سرای سعدالسلطنه خوابیده بود مورد هدف تیر مستقیم نیروهای ساواک قرار گرفت.

در خیابان عبید زاکان شاید ده ها نفر بر اثر اصابت گلوله های تانک مجروح و شهید می‌شدند، دوباره مردم به وسط خیابان می رفتند و نیروهای ارتش به سمت آنها شلیک می‌کردند و در این بین مجروحان و شهدا نیز به داخل خیابان عبید زاکان منتقل می‌ شدند.

در واقعه هفتم دی ماه، خیلی از مردم شهید و مجروح شدند. در تظاهرات معمولاً همه از زن و مرد، کودک و جوان، پیرمرد و پیرزن شرکت می کردند و تیری که شلیک می شد کوچک و بزرگ نمی شناخت و همه را مورد هدف قرار می داد چرا که تیراندازی کور صورت می گرفت و همه مورد اصابت قرار می گرفتند و به شهادت می رسیدند.

به گفته نیکویه، در هر شهرستان یا استانی اگر حادثه یا واقعه ای رخ می داد سریعا اطلاعات و اخبار آن در کشور می پیچید و به امام خمینی(ره) در خارج از کشور منتقل می‌شد که ایشان هم پیام تبریک و تسلیت خود را در زمان حوادث مختلف اعلام می کردند.

این فعال سیاسی معتقد است، هفتم دی ماه سال ۵۷ استان قزوین نقطه عطفی در انقلاب اسلامی است. قزوین از قدیم الایام شهر سیاسی بوده و بزرگان خاصی داشته و در بحبوحه انقلاب و چند سال قبل از آن هم نقش آفرینی کرده است.

نیکویه همچنین به مطلب جالبی اشاره و بیان می کند: عضو گروه سیاسی و نظامی حزب الله بودم که این گروه استان های اطراف قزوین را نیز تحت پوشش اعلامیه های امام قرار می داد. همچنین اعلامیه های خیلی از دانشگاه های تهران از قزوین و توسط ما تغذیه می شدند از این رو از تهران نیروها را به شهرهای مختلف ارسال می کردند و اعلامیه ها پخش می شد.

وی می افزاید: در حال حاضر در موزه انقلاب و شهدای امامزاده حسین علیه السلام قزوین برخی از دستگاه های تکثیر و وسایلی که در دوران انقلاب از آنها استفاده می کردیم به این موزه تقدیم شده و نگهداری می شود.

چندین بچه در صف نفت شهید شدند

حسین یزدان پناه یکی از انقلابیون استان قزوین که در دی ماه سال ۵۷، ۱۷ ساله بود، در گفتگو با خبرنگار فارس در قزوین اظهار می کند: واقعه ای که در هفتم دی ماه سال ۵۷ در قزوین رخ داد در راستای مبارزاتی بود که امام امام خمینی آغاز کرده بود. مبارزاتی که از سال ۵۶ شکل علنی پیدا کرد و ادامه یافته بود.

وی می افزاید: در هفتم دی ماه در خیابان پادگان شعبه نفتی وجود داشت که عده ای خانم و آقا و بعضا بانوان با شرایط خاص و کودکان خردسال در صف ایستاده بودند. یکی از ماشین های نفربر ارتش وارد صف نفت شد و عده ای از مردان را به شهادت رساند. عده ای از بانوان هم که باردار و پا به ماه بودند، زیر دست و پا ماندند و از ترس بچه های خود را سقط کردند.

تا آنجا که یادم می آید ۶ یا ۷ بچه سقط شده بودند که طبق رسومات مذهبی، بچه ها را که ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر بودند کفن کردند و در صحن امامزاده حسین علیه السلام به خاک سپردند و حتی سنگ قبر هم برای آنان در نظر نگرفتند که این صحنه در ذهنم ماندگار شده است.

وی می افزاید: مردم از جنازه های کوچکی که در دست ها بود، بسیار ناراحت و عصبانی بودند و خواستار انتقام از عوامل این جنایت شدند که اتفافا راننده و فرمانده حکومت نظامی وقت اعدام هم شدند.

این فعال سیاسی ادامه می دهد: در خیابان شهید انصاری یکی از مبارزین آن زمان به نام کریم قفلی و عباس بالو و همچنین گروسی از مردم انقلابی و طرفدار انقلاب با شلیک مستقیم گلوله به شهادت رسیدند.

یزدان پناه اضافه می کند: در مراسمات مداحی می کردم و متناسب با جو و فضای موجود شعارها را می خواندم.

وی معتقد است یکی از دلایلی که نهضت امام خاموش نشد و همچنان شعله ور مانده اتفاقاتی بود این بود که در هر شهر و استانی رخ می داد و مردم به شهادت می رسیدند در شهر دیگر مراسم بزرگداشت سوم، هفتم و حتی چهلم برگزار می شد و سبب می شد آتش نهضت امام نخوابد. مردم باید جنایت های رژیم شاهنشاهی را بدانند و آگاه باشند که در آستانه پیروزی انقلاب چه بلایی بر سر مردم آورد. از سویی باید بدانند که خون های بسیاری برای به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی ریخته شده و باید قدرشناس باشیم.

دو ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن و در ایام مشخصی، یک شخصیت برجسته روحانی از تهران یا شهر مقدس قم به قزوین اعزام می شد و در اجتماع مردم قزوین سخنرانی می کرد و مسائل انقلاب را برای مردم تشریح می کرد که ۱٠ روز آخر آیت الله گرامی که هم اکنون در قید حیات هستند از شهر مقدس قم به قزوین آمدند و به سخنرانی پرداختند اما در هفتم دی ماه مرحوم آیت الله فاکر از روحانیون بسیار مبارز که عضو جامعه مدرسین قم بود، در هفتم دی ماه سال 57 در مسجد النبی قزوین سخنرانی کرد.

جمعیت زیادی در خانه یکی از همسایه‌ها اتراق کردند

سیداحمد نصری فعال سیاسی و از استانداران پیشین استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قزوین به سخنرانی مرحوم آیت الله عبدالله فاکر از روحانیون برجسته در هفتم دی ماه سال ۵۷ در مسجد النبی شهر قزوین اشاره و اذعان می کند و می گوید: آیت الله فاکر در حین سخنرانی بود که فردی به ایشان اطلاع داد تانک های لشکر ارتش به سمت شهر در حال حرکت هستند، ایشان پس از مطلع شدن بلافاصله به مردم اعلام کرد که مسجد را ترک کنند و به خانه هایشان بروند عده از درب غربی، عده ای از درب شرقی و تعدادی هم از درب شمالی مسجد النبی پس از چند دقیقه مسجد را ترک کردند.

وی به خروج خود از درب غربی مسجدالنبی و ترک بازار به سمت خیابان مولوی اشاره و می افزاید: دو راه بیشتر نداشتیم؛ یا باید داخل بازار می شدیم و یا باید دل به دریا می زدیم و عرض خیابان مولوی را طی می کردیم و وارد کوچه ها می شدیم چرا که کوچه ها تنگ بود و تانک ها قادر به ورود به کوچه ها نبودند.

این فعال سیاسی ادامه می‌دهد: به همراه عده ای موفق شدیم عرض خیابان مولوی را طی کنیم و وارد کوچه بیمک (بیمه قدیم) شویم به دلیل اینکه خودم متولد همان کوچه بودم برخی از همسایه ها را می شناختم و سبب شد برخی افراد درب خانه های شان را باز کنند تا مردم وارد خانه های شان شوند.

نصری اضافه می کند: همراه جمعیتی وارد یکی از خانه‌ها شدیم و به همراه 40 تا 50 نفر در این خانه ماندیم، همسایه ها کمک کردند و پتو آوردند و پذیرایی می‌کردند. تلفن هم در اختیار ما گذاشته می‌شد که تا به خانواده‌های مان اطلاع دهیم. هرکس هم تلفن نداشت به همسایه ها زنگ می زد تا به خانواده های خود اعلام کنند که در جای امنی هستند. صبح روز بعد که از خانه بیرون آمدیم و به خیابان رسیدیم با چشم خود دیدم که به مغازه‌ها و اموال مردم صدمه بسیاری وارد کرده بودند. به یکی از بیمارستان های قزوین هم سر زدیم و از مجروحان بستری عیادت کردیم. با محسن میرزایی که در آن زمان دانش آموز بود و من هم دانشجو بودم و ارتباط و آشنایی داشتم که در هفتم دی ماه ۵۷ به شهادت رسید.

وی خاطر نشان می‌کند: واقعه هفتم دی ماه سال ۵۷ نقطه عطفی برای مبارزات مردم قزوین بود که انعکاس خبری بسیار زیادی داشت ابوالقاسم سرحدی‌زاده از مبارزین قبل از انقلاب اسلامی که به حبس ابد محکوم شده بود و ۱۴ سال از محبوس شدنش گذشته بود و با من در زندان هم بند بود تماس گرفت و مقدار زیادی نان و آذوقه تهران به قزوین ارسال کرد. در واقع زمانی که مبارزین تهران متوجه حادثه شده بودند تلاش می کردند که به مردم قزوین کمک کنند.

طبق نظر نصری، آنقدر مردم قزوین در صحنه انقلاب حضورشان پر رنگ و فعال بودند که پس از حادثه ۱۷ شهریور، قزوین یکی از ۱۱ شهری بود که حکومت نظامی در آن برقرار شد، در واقع باید گفت مردم استان حضور ایشان در صحنه انقلاب خیلی بیشتر از شهرهای دیگر کشور بود.

به گفته وی، هفتم دی ماه سال ۵۷ برای قزوین روز تاریخی شد شهدای واقعه شهرستان امامزاده حسین علیه السلام دفن شدند. از این حادثه به تهران رفتم و فعالیت هایم را به همراه دوستانی که از زندان آزاد شده بودند، در تهران ادامه دادم.