چطور بفهمیم «غلظت خون» داریم؟

به گزارش خبرگزاری رسا، آرش انوشیروانی،فوق تخصص خون و سرطان بالغین و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در برنامه ضربان شبکه سلامت در پاسخ به این سوال که «معیار سنجش غلظت خون چیست؟»، گفت:خون از مواد مختلفی تشکیل شده است؛ از جمله گلبول سفید که در دفاع بدن نقش دارد؛ پلاکتها، نقش در انعقاد خون دارند و همچنین گلبول های قرمز که جزء بسیار مهمی از خون را تشکیل می‌دهند و وظیفه مهم انتقال اکسیژن به ارگانهای مختلف بدن را به عهده دارند. این گلبولها برای رساندن اکسیژن باید از رگ‌های بدن عبور کنند.

وی ادامه داد:‌این رگ‌ها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند، رگ‌های کوچک مویرگ نام دارند که نقش مهمی در رساندن عناصر داخلی بدن ایفا می‌کنند.در این میان بخش اعظم خون رسانی به سلول‌های مغز، توسط مویرگها انجام می‌شود، البته خون رسانی به ریه و کلیه‌ها نیز از طریق مویرگ‌ها انجام می‌گیرد.

این استاد سرطان گفت: اندازه، شکل، تعداد و کیفیت کار گلبول‌های قرمز باید نرمال و استاندارد باشد تا بتواند وظیفه خود که انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن است را به خوبی انجام دهد.

انوشیروانی یادآور شد:‌اگر تعداد گلبول‌های قرمز کاهش پیدا کند، فرد مبتلا به کم خونی می‌شود و اگر مقدار گلبول‌های قرمز از میزان استاندارد بیشتر شود، این فرد دچار غلظت خون و یا به اصطلاح پرخونی شده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران علائم غلظت خون را شامل سردرد، سرگیجه و عدم تمرکز دانست و گفت: تنگی نفس به دلیل خون رسانی نامناسب به ریه‌ها و همچنین خارش پوست پس از استحمام، از دیگر علائم غلظت خون محسوب می‌شوند.

وی گفت: تشخیص غلظت خون شامل شرح حال و معاینه، همراه با درخواست آزمایشات کامل است. اگر میزان هموگلوبین در بانوان بیشتر از ۱۶ میلی گرم در دسی لیتر و در آقایان بیشتر از ۱۸ میلی گرم در دسی لیتر باشد و همچنین به تناسب آن میزان هماتوکریت افزایش پیدا کند، این فکر که ممکن است فرد دچار غلظت خون باشد را در ذهن ایجاد می‌کند.برای اطمینان از صحت آزمایش، یک بار دیگر آزمایش را تکرار می‌کنیم؛ در صورت بالا بودن هموگلوبین، میزان اکسیژن خون را اندازه گیری می‌کنیم.

انوشیروانی تصریح کرد:‌در صورتی که اکسیژن خون کم شده باشد، هموگلوبین به صورت جبرانی، افزایش پیدا کرده است که این کم خونی را با علت ثانویه می‌نامیم، سپس سونوگرافی و اکوی قلبی و در مواردی سی تی اسکن درخواست می‌شود؛ در صورتی که علت ثانویه کمتر مطرح شود، ممکن است به سمت آزمایشات ژنتیکی هم برویم.

وی گفت: آزمایشات ژنتیکی به ما نشان می‌دهد که منشاء اولیه کم خونی مغز استخوان است یا خیر. به بیماران توصیه می‌کنیم دخانیات را ترک کنند، اگر در ارتفاعات زندگی می‌کنند، محل زندگی خود را تغییر دهند و اگر بیماری‌هایی به طور ثانویه عامل باعث غلظت خون شده‌ است، به دنبال درمان این بیماری‌ها باشند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: اگر کم خونی علل اولیه داشته باشد، باید وضعیت مغز استخوان و دیگر اعضای بدن، مانند کبد و طحال را بررسی کنیم.

وی گفت: در بیمارانی که غلظت خون باعث عوارضی چون ایجاد لخته، گیجی، منگی و کاهش سطح هوشیاری شده باشد، فصد خون با نظر پزشک انجام می‌شود.مصرف آسپرین تنها باید با نظر پزشک انجام گیرد تا منافع و معایب آن برای بیمار سنجیده شود.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که «آیا داروهای رقیق کننده برای پیشگیری از غلظت خون توصیه می‌شوند؟»، گفت: به جهت پیشگیری از غلظت خون رقیق کننده‌ها توصیه نمی‌شوند، بسیاری از اوقات بیمار مبتلا به غلظت خون، به مصرف آسپرین با دز پایین توصیه می‌شود که تا حد امکان از عوارض غلظت خون جلوگیری کند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مصرف قرص زیاد آهن ممکن است فرد را به غلظت خون مبتلا کند؟،گفت: مصرف قرص آهن قاعده دارد و توصیه می‌شود مصرف آهن تنها با توصیه پزشک انجام شود.

کارشناس برنامه پاسخ به این سوال که «آیا اهدای خون هم می‌تواند باعث کاهش غلظت خون شود؟»، گفت: اهدای خون در خانم ها سه بار در سال و در آقایان ۴ بار در سال مجاز است؛ مگر اینکه فرد مبتلا به کم خونی یا فشار خون باشد که در این صورت برای فرد ایجاد محدودیت می‌کند.

وی گفت: خون دادن تا حدی به کاهش غلظت خون کمک می‌کند اما به کسانی که غلظت خون جدی و شدید دارند، فصد خون البته با نظر پزشک توصیه می‌شود.

انوشیروانی گفت: در افرادی که به مدت طولانی کم‌آبی و ناشتایی را تجربه می‌کنند و یا افرادی که دچار اختلالات عصبی هستند، میزان آب میان بافتی تغییر می‌کند و به طور کاذب میزان هموگلوبین خون در آزمایش بالا نشان داده می‌شود.

کارشناس برنامه گفت: افرادی که دخانیات استفاده می‌کنند، در خونشان، میزان اکسیژن کم و دی اکسید کربن بالا دارند.

وی  به افرادی که غلظت خون دارند، توصیه کرد: از مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآورده‌های آن پرهیز کنند و به جای آن از ترکیبات پروتئینی سفید، مانند گوشت مرغ و ماهی استفاده کنند؛همچنین مصرف سبزیجات را در غذای روزانه فراموش نکنند.