حاشیه نگاری رسا از آیین آغاز سال تحصیلی حوزه های علمیه

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، پس از دو سال کامل تحصیلی متأثر از کرونا، سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه در قد و قامت سابق خود فرا رسید و از روز گذشته پنجم شهریورماه به طور رسمی زنگ آغاز سال تحصیلی حوزه‌ها در دارالشفا نواخته شد تا بار دیگر طراوت و رونق علمی به حوزه ها باز گردد.

هم طلاب هم اساتید می‌دانند آیین آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه در سال جاری پیش از شروع پرقدرت دروس برگزار شده و هنوز خبر چندانی از رونق درس‌های آزاد حوزه نیست؛ فرایند پذیرش مؤسسات تخصصی و سطوح بالای حوزه علمیه تقریبا تمام شده و جلسات ابتدایی طلاب جدید الورود را برگزار کردند، اما چون در آستانه ایام اربعین و دهه آخر صفر هستیم به نظر می‌رسد آغاز دروس به بعد از ماه صفر موکول شود.

با این پیش زمینه‌ها پیش از ساعت رسمی آغاز مراسم، به محل برگزاری یعنی سالن همایش‌های دارالشفا رفتم و از همان درب اول وارد سالن تقریبا خالی شدم. ساعت ۱۰ هنوز نشده بود که تعداد کمی از اساتید و طلاب بر روی صندلی‌های قرمز محل برگزاری مراسم نشسته بودند و منتظر آغاز آن.

ساعت که ۱۰ شد در فاصله خیلی کوتاهی اساتید کم کم وارد شدند حجج اسلام والمسلمین فرخ فال، عالم زاده نوری، حاج ابوالقاسم دولابی، احتشام، جوادی آملی و همچنین آیات خاتمی، فقیه یزدی، کعبی و عزیزان دیگری که شاید از نظر و قلم نگارنده دور ماندند، در سالن حاضر شدند.

جمعیت همچنان در حال ورود به سالن بودند که قاری قرآن بدون اعلام مجری در جایگاه قرار گرفت؛ قاری معمم مراسم آیاتی از قرآن را به زیبایی تلاوت کرد و چند باری حاضرین را به شیوه مرسوم تشویق جلسات قرآن، در پی داشت.

پس از قرائت قرآن سرود ملی نیز باز هم بدون اعلام مجری به همراه پخش یک فیلم پخش شد؛ فیلم پخش شده از مراسم ویژه ۱۹ بهمن نیروی هوایی ارتش در حضور مقام معظم رهبری تصاویری داشت که همافران به زیبایی سرود ملی را می‌خوانند و همین سرود هم در سالن همایش‌های دارالشفا پخش شد.

با پایان سرود ملی مجری وارد جایگاه می‌شود و پخش زنده هم از این لحظه شروع می‌شود؛ روحانی مجری متفاوت از دیگر مجریان مراسمات مشابه حوزه ظاهر می‌شود و با گرامی داشتن یاد و خاطره علما به خصوص آیت الله ناصری به شهدا عرض ارادت می‌کند و سپس با شعری آغاز برنامه را اعلام می‌کند:

قسمت مبادبه فتوای نان و نام

مشغول آب و دانه بگردد کبوترم‌ای آسمانیان که زمین جایتان نبود

مانده است خاطرات شما لای دفترم

باشد حرام شیر حلالی که خورده ام

روزی اگر ز خون شما ساده بگذرم

پس از این شعر زیبا در حالی که هیچکدام از سه سخنران اصلی مراسم یعنی آیات نوری همدانی، اعرافی و حسینی بوشهری وارد سالن نشده بودند و با گذشت حدود نیم ساعت از وقت جلسه با اعلام مجری روحانی از مداحان اهل بیت وارد جایگاه شد و به مرثیه سرایی و ذکر مصیبت آل الله پرداخت و فضای سالن را همانند فضای شهر محرمی و امام حسینی کرد؛ مداح در اقدامی جالب در هنگام عرض ارادت خود نام تازه درگذشتگانی مانند آیت الله ناصری و شهیدانی مانند باهنر، رجایی و سلیمانی را به زبان آورد تا حضار آن‌ها را در اشک‌های خود یاد کنند.

پس از آن نیز حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد معاون آموزش حوزه‌های علمیه برای خیر مقدم به حاضرین و ارائه گزارش وارد جایگاه شد؛ گزارشات معاون آموزش و دبیر شورای عالی از آینده پیشروی تحصیلی حوزه‌های علمیه، مراسم را از حالت تشریفاتی خارج می‌کند و به یک رویداد پرخبر تبدیل می‌کند.

چندی پیش اصلاحیه‌ای از دروس سطح دو و سه توسط آیت الله شب‌زنده‌دار ارائه شد که طلاب می‌توانند با اختیار خود در درس جدید شرکت کنند و کتب جدیدی مانند حلقات شهید صدر و کتاب «الشخص الاعتباری» را بخوانند. با اعلام معاون آموزش حوزه‌های علمیه این طرح آزمایشی و کاملا اختیاری خواهد بود، اما استاد و شاگردی که کتاب انتخاب شده را به طور کامل بخوانند مورد تشویق قرار خواهند گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد صحبت‌های خود را به پایان رساند و «والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته» را نیز گفت، اما بلافاصله گفت که یک مطلب را فراموش کرده است؛ گوش‌ها تیز شد تا بدانند چه شده که فراموش شدنش معاون آموزش را مجبور کرده که برای سخنانش پاورقی اضافه کند؛ وی گفت که آیت الله اعرافی نتوانستند در مراسم حضور پیدا کنند و از همه حاضرین عذر خواستند.

پس از سخنان معاون آموزش حوزه‌های علمیه نماهنگی از صحبت‌های رهبر معظم انقلاب پخش شد؛ همان سخنان معروفی که رهبری می‌فرماید: «بنده عرض میکنم اگر بخواهیم نظام اسلامی -همین نظامی که الان تشکیلاتی دارد، قوای سه‌گانه‌ای دارد، نیرو‌های مسلّحی دارد، دستگاه‌ها و سازمان‌های گوناگونی دارد- انقلابی بماند، اسلامی بماند، حوزه‌ی قم باید انقلابی بماند؛ اگر حوزه‌ی قم انقلابی نمانَد، حوزه‌های علمیّه اگر انقلابی نماندند، نظام در خطر انحراف از انقلاب قرار خواهد گرفت. من این را به شما عرض کنم: حوزه‌ی قم پشتوانه است. حرف من این است که میگویم حوزه‌ی علمیّه‌ی قم بایستی به‌عنوان یک حوزه‌ی انقلابی، به‌عنوان مهد انقلاب، به‌عنوان آن کوره‌ی آتشفشانی که همین‌طور دارد انرژی انقلابی را صادر میکند از خودش، حضور داشته باشد و ظهور داشته باشد.»

پس از پخش این فرمایشات با اعلام مجری آیت الله حسینی بوشهری سخنان خود را آغاز کرد و با اشاره به صحبت‌های پخش شده تأکید کرد که این مسأله واقعیتی انکار ناپذیر است و اگر حوزه انقلابی نباشد نظام دچار مشکل می‌شود. آیت الله حسینی بوشهری با تعبیر «برادر عزیزمان» از آیت الله اعرافی یاد کرد که به علت کسالت مختصر در این مراسم حضور ندارد؛ آیت الله اعرافی یکی از سخنرانان این مراسم تعیین شده بود.

آیت الله حسینی بوشهری برگشتی به سخنان معاون آموزش زد و از اجرای آزمایشی طرح اصلاح متون درسی به مدت یک سال خبر داد؛ وی همچنین از همه اساتید خواست نظرات خود را به شورای عالی در خصوص این طرح ارائه دهند و در پایان حتما طرح قبل از اجرای عمومی برای مراجع عرضه می‌شود.

دبیر شورای عالی از قامت مسؤولیت خود در شورا به حاضرین اطمینان داد که پذیرای انتقادات و پیشنهادات حوزویان در خصوص مفاد درسی خواهد بود؛ در همین راستا وی تأکید کرد: «کسانی که کار از دستشان بر می‌آید به حساب اینکه شورای عالی وجود دارد دست از کار نکشند بلکه شورا برای کمک به حوزه، به حوزیان و هم افزایی با آن‌ها احتیاج دارد»

آیت الله حسینی بوشهری از قامت ریاست جامعه مدرسین حوزه با تأکید بر انقلابی ماندن حوزه‌های علمیه و حضور در صحنه‌های مورد نیاز نظام گفت: اینکه همه مشغول درس باشیم و فقط به نقد بدون راه حل بسنده کنیم این نظام دچار مشکل خواهد شد و مجموعه روحانیت باید به صحنه بیایند که قرن‌ها است در صحنه هستند.

وی همچنین تأکید ویژه‌ای بر روی انگیزه طلاب داشت که اساتید برای ایجاد انگیزه و تقویت آن در طلاب تلاش کنند؛ از همین رو دبیر شورای عالی گریزی به معیشت طلاب زد و اشاره کرد با اینکه اساتید خود دارای مشکلاتی هستند، اما برای طلبه دل می‌سوزانند و گزارشش را به ما می‌دهند.

آیت الله حسینی بوشهری پس از سخنان خود گفت: به عنوان مجری می‌خواهم از حضرت آیت الله نوری همدانی دعوت کنم به جایگاه بیایند و صحبت‌های خود را آغاز کنند.

حضرت آیت الله نوری همدانی خطبه اول نهج البلاغه را به عنوان مطلب مورد اشاره خود آغاز کرد و عباراتی از آن را قرائت کرد؛ وی خصائص مورد اشاره در کلام امیرمؤمنان را یک به یک تشریح کرد و در تأکید نسبت به آن گفت: باید حوزه‌های علمیه به این سطح برسند.

این مرجع تقلید با توصیه به خواندن کتاب صحیفه نور امام خمینی و تلاش حوزویان در راستای شناخت دشمن و استکبار گفت: استکبار را امام خمینی به ما شناساند.

وی با اشاره به تلاش علما در راستای احیای اصول و فقه در تقابل با اخباری گری بعد از دوره صفویه گفت: برای متون در دو سه قرن اخیر تلاش‌هایی صورت گرفته و ما به این متون پایبند می‌مانیم.

برخلاف انتظارات سالن پر شده بود و استقبال اساتید و طلاب از این مراسم پس از دو سال کرونا نوید یک سال تحصیلی پرشور را می‌داد؛ با اینکه بعضا صندلی خالی پیدا می‌شد، اما به علت به هم پیوستگی ردیفه‌های صندلی سالن دارالشفا برخی روی پله‌های نشستند و از مراسم استفاده می‌کردند.

با اتمام بیانات حضرت آیت الله نوری مراسم نیز به پایان رسید و فاصله یک ساعتی تا اذان نیز حکایت از نبود یکی از سخنرانان اصلی یعنی آیت الله اعرافی داشت.