ایران جوان (۳۹)؛
راهکارهای نجات از سراشیبی سقوط جمعیت
با وضعیت رشد جمعیتی که امروزه داریم و نرخ رشد جمعیتی که بسیارکمتر از نرخ جانشینی ۲/۱ است، در آینده نه چندان دور، شاهد جمعیتی پیر و از کار افتاده خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، هر چند جمعیت امروز جهان به سرعت رشد کرده است، ولی با سیاست‌های کاهش جمعیت که در جهان اتفاق افتاده، روند رشد جمعیت متوقف و بحران جمعیت در اغلب کشورها خود را نشان داده است.
در ایران، سیاست‌های کاهش جمعیت از سال‌ها قبل از انقلاب آغاز شد، ولی حکومت پهلوی در این راه موفق نبود تا این‌که در سال‌های ابتدایی انقلاب، شاهد افزایش خوب جمعیت بودیم؛ اما متأسفانه با سیاست‌های کاهش جمعیتی که بیشتر از دهه هفتاد به بعد جریان پیدا کرد، روند افزایشی جمعیت به شدت کند شد و ایران در زمره کشورهای برتر در کنترل و کاهش جمعیت ثبت شد.
کاهش نرخ باروری و جمعیتی که قرار بود در بیش از بیست سال رقم بخورد، در حدود پنج سال اتفاق افتاد. ضد ارزش دانستن فرزندآوری و تنبیهات سخت خانواده‌های پرجمعیت باعث شد سیاست‌های دشمنان در کنترل جمعیت، در کمترین زمان به اجرا برسد.
حتی طبق سیاست‌های کنترل جمعیت، قرار بود نرخ باروری کل از 4/6 فرزند در سال 1365 به 4 فرزند در سال 1390 برسد، اما نگاه افراطی و شاید سیاست اشتباه مسئولین و مردم باعث شد نرخ باروری در سال 1371 به این رقم برسد و در سال 1390 به 1/7 رسید.[1]
با وضعیت رشد جمعیتی که امروزه داریم و نرخ رشد جمعیتی که بسیارکمتر از نرخ جانشینی 2/1 است در آینده نه چندان دور، شاهد جمعیتی پیر و از کار افتاده خواهیم بود. با روندی که در جمعیت و فرزندآوری داریم، در صورتی که تدبیر درستی نشود، یک کشور پیر و فرسوده خواهیم داشت.
قانون‌گذاری صحیح و لازم الاجرا
هر چند آب رفته را نمی‌توان به جوی برگرداند، ولی همان گونه که سیاست کاهش جمعیت در بستر قانون‌گذاری‌ها اتفاق افتاد و سرسختانه، سیاستی را که قرار بود نتیجه آن بعد از بیش از بیست و پنج سال رقم بخورد، فقط طی پنج سال به نتیجه رساندند، تغییر آن قوانین و وضع قوانین جدید برای افزایش جمعیت نیز می‌تواند از شیب تند سقوط جمعیت بکاهد.
تلطیف جو روانی جامعه در فرزندآوری
حقیقت تلخی که مردم در سال‌های قبل شاهدش بودند، تحقیر و بی‌ارزش‌انگاری فرزندآوری بوده، به گونه‌ای که کم نیستند بانوانی که به خاطر فرزندآوری تحقیر شده‌اند و احساس خوبی از فرزندآوری ندارند؛ همین مادران زخم زبان خورده، این احساس را به دیگران نیز القاء می‌کنند.
ایجاد سیاست های تشویقی
همان‌گونه که در سیاست کاهش جمعیت از ابزارهای مختلف تشویقی و تنبیهی استفاده می‌شد، در فرایند افزایش و بهبود وضعیت جمعیت نیز باید از قوانین تشویقی و تنبیهی کمک گرفت.
اصلاح وضعیت اقتصادی
شکی نیست که در این روزها بخشی از جامعه به دلیل مشکلات اقتصادی و بالا بودن هزینه‌ها از فرزندآوری شانه خالی می‌کنند. حمایت‌های مالی و تأمین هزینه‌ها می‌تواند مشوق خوبی برای چنین خانواده‌هایی باشد.
اصلاح شعارها
هنوز آثار شعارهایی چون «فرزند کمتر زندگی بهتر!» را می‌توان احساس کرد؛ به‌خصوص بی‌تدبیری‌های دولت‌ها در این سال‌ها مردم را قانع کرده است که کنترل و ساماندهی فرزندان زیاد، کار دشواری است. آن‌ها دغدغه معیشت و اشتغال و ازدواج جوانان امروزی را حاصل تعداد زیاد فرزندان می‌دانند؛ این در حالی است که برنامه‌ریزی‌های کشورهایی مانند چین گواه آن است که جمعیت زیاد نه تنها بد نیست بلکه مهم‌ترین عامل ثروتمندی و قدرتمندی یک کشور است.
ترویج ازدواج آسان و به موقع
متأسفانه در این سال‌ها به دلیل مشکلات فرهنگی و اقتصادی، بخشی از جمعیت جوانان کشور از ازدواج شانه خالی می‌کنند و یا موفق به آن نمی‌شوند و بخشی نیز در سنین بالا ازدواج می‌کنند که عملاً فرزند آوری را کاهش می‌دهد. اصلاح فرهنگ ازدواج می‌تواند عامل مهمی در افزایش جمعیت باشد.
ترویج دوباره فرهنگ دینی در فرزندآوری
رشد جمعیتی سال‌های اول انقلاب نشان می‌دهد مردم ایران به دلیل پایبندی به دین و معارف اهل بیت پای کار هستند و ترویج آموزه‌های دینی در فرزندآوری و توصیه‌های بزرگان دین[2] نیز کمک فراوانی به افزایش جمعیت می‌کند.
وضعیت رشد جمعیتی در ایران به دلیل دشمنی‌ها و سیاست‌های غلط و بی‌تدبیری‌های مسئولان، بحرانی است. اصلاح قوانین و شعارها و اعمال سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت‌ها می‌تواند نقش مهمی در حل این بحران داشته باشند.
مجتبی عظیمی رادفر
[1] فارس نیوز
[2] جامع الأخبار، ج ۱، ص ۱۰۱.
ارسال نظرات