معرفی کتاب ‏‏«آداب الصلوة‏‏» امام خمینی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب ‏‏«آداب الصلوة‏‏» که تاریخ ختم نگارش آن در تاریخ شنبه دوم‏‎ ‎‏ربیع الثانی 1361 ه.ق مقارن با 30 فروردین 1321 ه.ش و در باب بیان‏‎ ‎‏تفصیلی آداب قلبی و اسرار معنوی نماز است. سه سال پیش از تألیف این‏‎ ‎‏کتاب، در یکی از تصانیف گرانقدر حضرت امام به نام ‏‏«سرّ الصّلوة‏‏» همین‏‎ ‎‏معانی به طور موجز و به زبان خواص اهل عرفان به نگارش در آمده بود.

کتاب دارای دو مقدمه است که امام خمینی در سال 1363 ه.ش‏‎ ‎‏نگاشته‌اند و در آنها این اثر را به فرزند گرامی‌شان حاج سید احمد خمینی و خانم فاطمۀ طباطبایی همسر‎ ‎‏حاج سید احمد اهداء فرموده‌اند.

این کتاب از یک مقدمه، سه مقاله و یک خاتمه تشکیل شده و نویسنده در مقدمۀ کتاب به بیان صورت باطنی و معنوی نماز پرداخته و مقاله اول را با موضوع آداب ضروری نماز و عبادات، مقاله دوم را با موضوع مقدمات نماز و بعضی آداب قلبیه آن به رشته تحریر درآورده و در مقاله سوم مقارنات نماز را مورد بررسی قرار داده است.

در مقدمه، این اصل کلی بیان می‌شود که برای نماز و سایر عبادات، غیر از صورت، معنایی و غیر از ظاهر، باطنی است و چنان که ظاهر را آدابی است که مراعات نکردن آن، یا موجب بطلان نماز یا نقصان آن است، از برای باطن نیز آداب قلبیه باطنیه‌ای است که با مراعات نکردن آنها، نماز معنوی را بطلان یا نقصان دست دهد و با مراعات آنها، نماز، دارای روح ملکوتی شود و اکتفا کردن به صورت نماز و قشر آن و محروم ماندن از برکات و کمالات باطنیه آن از اعلی مراتب خسران و زیان‌کاری است و در آن دنیا موجب حسرت فراوان است.

مقالۀ اول، دربارۀ آداب ضروری نماز و عبادات است که دارای دوازده فصل و یک تتمه است و برخی از فصل‌های آن شامل در توجه به ربوبیت و عبودیت و هجرت معنوی، در بیان مقامات چهارگانه اهل سلوک، در بیان حقیقت و آثار خشوع، در بیان آداب قلبیه عبادات، در بیان محافظت عبادت از تصرف شیطان. اما مقالۀ دوم دربارۀ مقدمات نماز و بعضی آداب قلبیه آن است که در پنج مقصد به شرح زیر بیان می‌شود: مقصد اول: در طهارت است که طی هفت فصل به شرح ذیل ارائه می‌شود: فصل اول: در بیان اجمالی طهور، فصل دوم: در بیان مراتب طهور معنوی؛ فصل سوم: در آداب قلبیه سالک هنگام توجه به آب؛ فصل چهارم: در طهور با آب و خاک؛ فصل پنجم: درباره آداب وضو به حسب باطن و قلب؛ فصل ششم: در غسل و آداب قلبیه آن؛ فصل هفتم: در آداب باطنیه ازاله نجاست و تطهیر از اخباث.

مقصد دوم: در شمه‌ای از آداب لباس است که طی دو مقام به شرح زیر بیان می‌شود:

مقام اول: در آداب مطلق لباس است؛ مقام دوم: در پاره‌ای از آداب لباس مصلی می‌باشد که در دو باب مطرح می‌شود:
باب اول: در سر طهارت لباس؛ باب دوم: در اعتبارات قلبیه ستر عورت.

مقصد سوم: در آداب قلبیه مکان مصلی است که در دو فصل به شرح زیر آمده است:
فصل اول: در معرفت مکان؛ فصل دوم: در بعضی آداب اباحه مکان.

مقصد چهارم: در آداب قلبیه وقت است که در دو فصل به شرح زیر آمده است:
فصل اول: در مراقبت از اوقات صلاة؛ فصل دوم: در طریقه حصول آن است.

مقصد پنجم: در بعضی آداب استقبال است که در دو فصل به شرح زیر آمده است:
فصل اول: در سر اجمالی استقبال؛ فصل دوم: در بعضی آداب قلبیه استقبال.