وبینار "نقد کتاب مدرسه ای رو به قبله" برگزار شد

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، وبینار "نقد کتاب نقد کتاب مدرسه ای رو به قبله" با حضور ناقدین حجت الاسلام حیدری پور و اسدالهی با حضور دکتر نیک داد نویسنده این کتاب شنبه 4 دی ماه 1400 برگزار گردید.

در ابتدای این وبینار دکتر نیک داد به تشریح برخی از دلایل نگارش این کتاب پرداخت و گفت: آموزش و پرورش در هر جامعه ای نقش مهمی در نهادینه کردن فرهنگ، علم و شخصیت پروری دارد؛ از این رو توجه و اهمیت به آن بسیار مهم وضروری است.

با بررسی شواهد تاریخی می توان فهمید که ایران از عهد باستان، همواره مرکز فرهنگ و تمدن بوده است و با ورود اسلام و پذیرش آن توسط مسلمانان، علاوه بر اعتقاد و باورهای آنها نسبت به آموزش، بر آموختن علم به عنوان ارزش و محور رشد و تکامل بسیار تأکید شده است.

در قرآن کریم نیز به تحصیل علم و دانش بسیار توصیه شده است که گویای ترغیب مسلمانان به فراگیری علم و آموختن دانش است؛ بنابراین امر تعلیم و تربیت به عنوان فعالیتی اجتماعی در جوامع گوناگون متناسب با سطح فرهنگ آن شکل گرفت و مکان هایی مانند دار المعلم ها، مدرسه ها، خانقاه ها و مکتب خانه ها و امثال آن به این منظور بنا شد که با نظام آموزشی هر دوره مطابقت داشت کشور ما سابقه طولانی دارد.

مدرسه پیش از این به عنوان نهادی برای حوزه علمیه به کار می رفت. مکانی ضمیمه شده به مسجد که در آن علوم اسلامی، حدیث و... بود، ولی علاوه بر علوم اسلامی، آموزش علوم دیگر نیز رایج شد. در واقع عملکرد مدارس در هر دوره با توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی تعیین می شد. در دوره جدید مدارس در شکل و قالب جدید به وجود آمدند و از مکتب خانه ها به ساختمان های ویژه ای نقل مکان کردند و با قرار گرفتن در زیر نظر یک نظام آموزشی متمرکز دولتی با عناوین مدارس دولتی، غیرانتفاعی وغيره، به کار خود ادامه دادند؛ اما چند سالی است که دوباره طرح راه اندازی تعلیم و تربیت در مساجد از سر گرفته شده است.

عده ای که غالبا از طلاب دانش آموختگان حوزه علمیه هستند، مدارسی را با عنوان مدارس مسجد محور و با الگوی آموزشی- تربیتی خاص خود راه اندازی کرده اند، متولیان این مدارس هدف اصلی خود را مقابله با تعلیم و تربیت غربی و نهادینه کردن تعلیم و تربیت اسلامی بیان می کنند؛ این مدارس با برنامه ریزی های آموزشی تربیتی خاص خود و با داشتن حداقل امکانات، توانسته اند عده ای از خانواده ها را برای ثبت نام فرزندان خود با این طرح همراه سازند و اعتماد آنها را به خود جلب نمایند.

در ادامه این وبینار حجت الاسلام حیدری پور به بیان دیدگاههای خود در مورد این کتاب، پرداخت و گفت:
زحمت جناب آقای نیکداد در تنظیم تحقیق تجربه نگارانه مدرسه ای رو به قبله از این جهت قابل تقدیر است که ایشان به مصاحبه با کنشگران مرتبط با آن محیط اکتفا نکرده است بلکه در محل حاضر شده است و نوع مشاهده مشارکتی به یک معنا داشته‌اند و این مستلزم صرف وقت و تجربه نزدیک است.

البته به نظر می‌رسد برخی توصیفات ایشان از محیط و حتی برخی کنشگران می‌توانست عمیق تر شود و شاید تداخل زمان پروژه با ایام آغازین کرونا مانع از چنین تعمیقی شده باشد. مانند اخذ مصاحبه‌های بیشتر از خود دانش آموزان مخاطب این نوع مدرسه. البته در برخی تقسیمات هم برخی خلل‌ها دیده شد ولی در مجموع کار پرداخت خوبی دارد.

وی خاطر نشان کرد: نکته مهم‌تر از اصل، تمرکزی است که روی تجربه‌نگاری مدارس خاص انجام شده است. ما در کشور شاهد شکل‌گیری برخی ایده‌های متفاوت جهت پیشبرد جریان آموزش و پرورش هستیم که گاهی تفاوت های جدی و گاهی اندکی با آموزش و پرورشِ معهود دارد. به نظر می رسد که خود آموزش و پرورش هم باید به این ایده ها عنایت کند و بستری فراهم شود که ضمن آزمودن این ایده ها امکان ارتقاء و بهبود و الهام گیری وجود داشته باشد.

در انتهای این وبینار، دکتر اسدالهی نظرات خود در مورد کتاب " مدرسه ای رو به قبله" را اینگونه ابراز داشت: محقق محترم زحمت خوبی کشیده اند اما قالب بندی خروجی در قالب مدل سوات(SWOT ) این سؤال را ایجاد می کند که آیا این مدل برای تحلیل تجربه نگاری کارآمد است یا باعث می شود که خود تجربه نگاری دچار محدودیت شود.

وی افزود: در تجربه نگاری توصیف واقع و محیط بسیار مهم است و باید در قالب مصاحبه ها و سپس استخراج کدهایی از دل این مصاحبه ها و پس از آن صورت بندی این کدها، کار انجام گیرد اما در این کار تمرکزی که بر مدل از پیش تعیین شده رخ داده است تا حدی زیادی بر جنبه تجربه نگارانه کار سایه انداخته است.