نشر بدون تحقیق اخبار، هستی جامعه را بر باد می‌دهد

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه، در ادامه تفسیر سوره حجرات به آیه ششم این سوره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ» اشاره کرد و گفت: در این سوره اولین چیزی که بیان شده، ادب برخورد با پیامبر و امام و رهبر جامعه است؛ مطلب مهمی هم در آیه ششم وجود دارد؛ گویا آیه همین الان نازل شده و برای امروز ما مفید است؛ البته با اینکه خطاب آیه به مؤمنان است، ولی محتوای آن برای همه انسان‌ها مفید است.

وی افزود: فرموده است که اگر فاسقی خبری آورد، جست‌و‌جو کنید و فوراً آن را نپذیرید و براساس آن تصمیم نگیرید، زیرا ممکن است دروغ باشد. اگر کسی از ما بپرسد اگر فاسقی خبر بیاورد چه باید می‌کنید، قبل از فهم این آیه هم  دقیقا مطلب همین آیه را می‌گفتیم، بنابراین ظاهراً فهم آیه آسان است، ولی آیا ما در تمامی مراحل زندگی براساس محتوای آیه رفتار می‌کنیم؟.

آیت‌الله علیدوست تصریح کرد: اکثر مفسران گفته‌اند پیامبر شخصی به نام ولید را برای جمع زکات به سوی قبیله بنی المصطلق فرستادند؛ ولید به سمت این قبیله حرکت کرد و افراد قبیله به استقبال او آمدند، اما او چون با این قوم دشمنی داشت فکر کرد که قصد جان او را دارند، لذا فوراً بازگشت و به پیامبر گفت که اینها زکات نمی‌دهند و از دین مرتد شده‌اند؛ پیامبر فرد دیگری را فرستاد و دید که قوم بنی مصطلق نماز می‌خوانند و دروغ ولید آشکار شد و خداوند در آیه از او به نام فاسق نام برد.

 عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه اضافه کرد: شاید همه بشریت و مخصوصاً ما ایرانی‌ها هیچ زمانی به اندازه امروز مبتلا به این مشکل مطرح شده در آیه نبوده باشیم؛ با توسعه فضای مجازی و اعتیادی که به آن پیدا کرده‌ایم، در موارد زیادی خبرهای کذب را نشر می‌دهیم و گاهی خود من و شما آن را قبول می‌کنیم؛ گاهی چند ساعت در این فضا وقت می‌گذرانیم، در صورتی که شعار اینها آن است که گاهی خبرسازی می‌کنیم و ممکن است یک میلیون نفر آن را ببینند و  اگر فقط یک دهم آنها خبر را قبول کنند و آن را در جامعه نشر دهند، برای سازندگان این خبرهای دروغین بس است.

آیت‌الله علیدوست افزود: برخی اوقات آیاتی را مطرح می‌کنند که اصلاً در قرآن وجود ندارد و با اینکه می‌دانند ممکن است رسوا شوند، ولی می‌گویند ما شبهه‌ای را طرح می‌کنیم و کافی است ۱۰۰ هزار نفر آن را ببیند و نیمی از آنها آن را قبول کند و همین برای ما کافی است؛ هیچ وقت بشر در هیچ دوره‌ای گرفتار امواج ضلال و گمراهی به اندازه امروز نبوده است. اگر کسی چشم برزخی داشته باشد و باطن این مسائل را بفهمد، دقیقاً عین فاضلاب است.

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه بیان کرد: روزانه افراد زیادی سر در فاضلاب فضای مجازی می‌کنند و چیزی که نصیب آنها می‌شود، فاضلابی است که مغز و اعصاب را درگیر کرده و ایمان را می‌سوزاند. البته اگر فیلم حرام و غیبت و تهمت و خبر دروغی باشد. وسیله و ابزار موبایل و فضای مجازی خیلی خوب است؛ قبلاً اگر کسی موبایل داشت، چون تشریفاتی بود، خمس آن را حساب می‌کردیم، اما الان چیزی شبیه ضروری زندگی است که اصل آن را نمی‌توان منکر شد، اما بدانیم که فاسق، فقط ولیدبن عقبه نبود و همین امواج ضلال هم فسق است.

پرهیز از سوء ظن به افراد

آیت‌الله علیدوست تصریح کرد: اسلام واقعاً دین جامع و عجیبی است؛ فرموده است اگر فاسقی خبر آورد، تحقیق کنید و زود نپذیریدً ولی اگر فردی فاسق یا عادل نسبت به خودش خبر خوبی داد، از او قبول کنید؛ امام صادق(ع) فرمودند که اگر ۵۰ نفر در  مورد فردی گفتند که او فلان مطلب را گفته است، ولی خودش گفته من نگفته‌ام، از او قبول کنید و او را متهم به فسق نکنید. این مطالب خیلی کم گفته شده و می‌شود در صورتی که رسانه‌ها و رادیو و تلویزیون و منابر جای بیان این مطالب است.

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه گفت: البته برخی وقت‌ها مباحث امنیتی و منافع جامعه در میان است، باید حواسمان جمع باشد، اما در جایی که این مباحث مطرح نیست؛ مثلاً چند نفر به معلم گفتند که دانش‌آموزی پشت سر شما حرف بدی زده است؛ اگر معلم با او روبرو کرد و دانش‌‌آموز گفت که من نگفته‌ام، روایت می‌گوید بپذیرید؛ ممکن است خبری برای زن و شوهر بیاورند، اما وقتی خود فرد می‌گوید من فلان کار را نکرده‌ام، در اینجا جای تحقیق هم نیست.

وی اضافه کرد: ما گاهی حرف دیگران را قبول که نمی‌کنیم، بلکه عهده‌دار تفسیر کار دیگران هم می‌شویم و قضاوت زودهنگام داریم؛ بعضی از ما در کشور چون چیزی را دوست داریم، حدس می‌زنیم و چون حدس می‌زنیم، آن را رواج می‌دهیم و وقتی چندبار تکرار شد، باورمان می‌شود؛ ولی جامعه اینطور قوام نمی‌گیرد.

آیت‌الله علیدوست بیان کرد: بنده به عنوان کارشناس مذهبی وقتی ایام انتخابات در کشور می‌شود دغدغه دارم و می‌لرزم که چه چیزهایی خواهند گفت و چه خط‌هایی بر سر و صورت هم خواهند کشید، آن هم برای ریاستی که امام علی(ع) آن را از آب دهان بز کمتر دانستند، مگر آنکه حقی گرفته و باطلی نابود شود. اخلاق خیلی مهم است و  بشر در همیشه تاریخ بیشترین احتیاج را بداخلاق دارد و بیشترین ضربه را از بداخلاقی می‌خورد.

نشر بدون تحقیق اخبار، هستی جامعه را بر باد می‌دهد

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه اضافه کرد: گاهی افرادی هستند که حرف و خبری را بدون اینکه تحقیق کنند، آن را شایع و پخش می‌کنند و بعد جا نماز آب کشیده و می‌گویند من در روز قیامت گردن نمی‌گیرم، این طور می‌گویند که فلانی خیانت و اختلاس کرده است؛ پیامبر فرموده که چنین افرادی که بدون تحقیق هر حرفی را رواج می‌دهند، برای دروغگو حساب شدن همین کافی است ولو اینکه بگوید دیگران می‌گویند و من راست و دروغ آن را گردن نمی‌گیرم. امروز به راحتی آبروی همدیگر را در فضای مجازی و حقیقی می‌برند و خیالشان هم نیست، ولی پیامبر آنها را دروغگو می‌شمارد.

وی اضافه کرد: البته در اینجا نظام اسلامی موظف است که آنقدر اخبار و اطلاعات درست را به صورت شفاف نشر دهد که آن فاضلاب ایجاد نشود؛ یکی از کوتاهی‌هایی که شده، این است که گاهی مردم رسانه مورد احترام و اعتبار ندارند؛ جزء وظایف حاکمیت اسلامی ایجاد رسانه مورد اطمینان و ثقه است، در غیر این صورت نشر خبرهای فاسق هستی جامعه را بر باد داده و خانمان‌سوز است.

وی تأکید کرد: از همین امروز تصمیم بگیریم به احترام قرآن و برای خیرخواهی خودمان مطلبی را شنیدیم تحقیق و جست‌و‌جو کنیم و اگر درست بود، ترتیب اثر بدهیم؛ نه اینکه هر چیزی شنیدیم، آن را بپذیریم و رواج دهیم.