نگاهی نو به احکام اعتکاف

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، دین اسلام مجموعه ای است وحیانی که رسالتش، نمایاندن راه سعادت انسان در زندگی دنیوی و حیات پس از مرگ است. این دین، برنامه های متعدد و جامعی را برای رسیدن به این هدف والا معرفی کرده است؛ بنابراین، احکام در کنار عقاید و اخلاق از بخش های ضروری دین است که بر زندگی فرد و اجتماع اثر اساسی دارد؛ چرا که راهنمای استفاده از استعدادها از منظر دین، در فقه یا احکام تجلی می یابد؛ به همین دلیل، اهتمام به یادگیری احکام شرعی و عمل به آنها در عرصه زندگی فردی و اجتماعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

در طول تاریخ، رجوع مکلفان به مراجع تقلید برای یافتن پاسخ سوالات شرعی خود، به فراهم شدن مجموعه های فتوایی مختلفی انجامیده است. این مجموعه ها با وجود نقش بی بدیل خود در تبیین تکالیف شرعی، با گذشت زمان و پیچیده تر شدن روابط زندگی اجتماعی و حجیم شدن مجموعه های فتوایی و همچنین تعدد مراجع تقلید در عصر واحد، در انجام رسالت خود، دچار کاستی هایی شده اند و افراد عادی، برای دستیابی به پاسخ سؤالات شرعی با دشواری های متعددی روبه رو شده اند. با توجه به این ضرورتها، واحد ابواب فقهی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه السلام هم سو با اهداف تبلیغی، خود برای تأمین محتوای تبلیغ مبلغان دینی، بر آن شد با شناسایی برخی کاستیها در منابع فتوایی موجود و با توجه به تعدد مراجع تقلید، مجموعه هایی از احکام موضوعی را با ویژگی های خاص آماده نشر سازد.

در این میان، کتاب احکام "اعتکاف" با 90 زیر شاخه در قالب 101 سؤال در 112 صفحه برای استفاده مردم عزیز خصوصاً برای جوانان آماده شده است که امیداوریم گامی برای نهادینه کردین این سنت حسنه باشد.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با این کتاب گفت و گویی با حجت الاسلام محمد عزتی بخشایش یکی از نویسندگان این کتاب انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:

لطفا از کارها گروه فقه پژوهشکده باقر العلوم بفرمایید.

باید عرض کنم گروه فقه پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام حدود سال 1388 به همت برخی از اساتید حوزه علمیه قم تأسیس شد و با همکاری محققان گرانقدر اساسنامه و نقشه راه این گروه تدوین شد. این گروه در دو بخش ابواب فقهی و اصناف فعالیت را شروع نمود. شاید بتوان گفت حدود هفتاد درصد از اهداف تعریف شده در مراحل نهایی است. گروه فقه از ابتدای سال 99 روند تازه ای را شروع نمود که هدف از آن پاسخگویی به شبهات فقهی جوانان مؤمن انقلابی در حوزه های جدید است. همچنین گروه فقه به دنبال آماده سازی فضای جامعه خصوصاً فضای حوزه علمیه برای ورود به مسائل جدید با صبغه سیاسی و انقلابی است.

شما چگونه به نویسندگی روی آوردید و اولین تالیف شما چه بود؟

بنده به دعوت یکی از دوستان گروه فقه در سال 91 وارد جمع پژوهشگران این گروه شدم و اولین کتابی که کار شد «کتاب امر به معروف و نهی از منکر» بود.

چرا این سوژه را برای نوشتن انتخاب کردید؟

طبق هدفی و نقشه راهی که برای گروه تدوین شده بود، مقرر شد که تمام یا مُعظم باب های فقهی را با نگاهی جدید که توضیح آن خواهد آمد، کار شود. بیش از 40 جلد کتاب کار شده است که بخشی از آنها مرحله ارزیابی را به پایان رسانده و آماده چاپ است. برخی از آثار نیز چاپ شده است که یکی از این آثار کتاب «احکام اعتکاف» است.

طبق آخرین آمار حدود 800 هزار نفر در کشور معتکف می شوند که هفتاد درصد این افراد را قشر جوان تشکیل می دهند. اما متأسفانه کتاب کامل و جامعی در زمینه احکام اعتکاف در دسترس معتکفین عزیز نبود که این مهم به همت پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام محقق شد. این کتاب طبق نظر 12 تن از مراجع عظام با شیوه پرسش و پاسخ تهیه شده است که به جرأت می توان گفت در موضوع احکام اعتکاف کاملترین کتاب محسوب می شود.

وجه تمایز و مزیت های این کتاب با آثار مشابه آن چیست؟

چنانچه عرض شد کتاب حاضر از نظر جامعیت، کاملترین کتاب در بحث احکام اعتکاف به حساب می-آید. همچنین این کتاب به شیوه پرسش و پاسخ با اتکا به منابع فقهی مراجع عظام به ترتیب اولویت منابع یاد شده تنظیم شده است. به عنوان نمونه حضرت امام رحمة الله علیه چهار منبع فتوایی دارند که عبارت است از تحریر الوسیله، رساله، حاشیه عروه و استفتائات.

برای دستیابی به فتاوای حضرت امام ابتدا به تحریر که در اولویت اول است مراجعه سپس به رساله و در مرحله بعد حاشیه عروه و در نهایت به استفتائات ایشان رجوع می شود. روند کار اینگونه بوده که ابتدا درختواره اجمالی کتاب توسط طراح درختواره طراحی شده، سپس تمامی مسائل مبتلابه کتاب در قالب سؤال توسط طراح سؤال طرح شده است. در مرحله بعد توسط دو تن از پژوهشگران به سؤالات موجود از طریق منابع فتوای مراجع عظام پاسخ داده شده است. برای اتقان کار در مرحله بعد تمامی سؤالات و پاسخ ها مورد ارزیابی دقیق قرار گرفته است. ما در این مرحله به ارزیابی خودمان اکتفا ننموده و دوباره کتاب توسط یکی از اساتید حوزه مورد ارزیابی قرار می گیرد.

علاوه بر اتقان کار که مهمترین شاخصه کتابهای حاضر نیز است، قالب کتاب که به صورت پرسش و پاسخ است اهمیت ویژه ای دارد. چرا که این شیوه درک مطلب را برای مخاطب روان می سازد. وجه تمایز بعدی درختواره کتاب است که در نوع خود واقعاً بی نظیر و برای مخاطب راهگشاست.

به نظر شما چه قشری از کتاب های شما علی الخصوص این اثر، بیشتر استقبال می کنند؟

بالطبع مخاطب اصلی کتاب جوانان عزیز خصوصاً قشر طلاب و دانشجویان محترم هستند که علاوه بر این که خودشان احکام شرعی اعتکاف را با استفاده از کتاب حاضر یاد می¬گیرند، می¬توانند به دیگران نیز بیاموزند که هدف اصلی کار گروه فقه نیز همین است.

به نظر شما برای پیوند عمیق تر نسل جوان با معارف دینی چه کارهای باید انجام شود؟

عبد السلام بن صالح از امام رضا علیه السلام نقل می کند:

«سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا (ع) يَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْيَا أَمْرَنَا فَقُلْتُ لَهُ وَ كَيْفَ يُحْيِي أَمْرَكُمْ قَالَ يَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ يُعَلِّمُهَا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ‏ كَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا؛ از امام رضا علیه السلام شنیدم که فرمودند: خدا بيامرزد كسى را كه امر ما را زنده كند. به امام عرض کردم: چگونه امر شما زنده مى‏شود؟ فرمودند: به آموختن علوم ما و تعليم دادن آن به مردمان، همانا اگر مردم زیبایی های سخنان ما را بداند، حتماً پيرو ما خواهند گشت.»

بیان احکام شرعی که یکی از مصادیق بارز سخنان ائمه اطهار علیهم السلام است، برای مؤمنین بسیار جذاب است که همیشه سؤالات زیادی پیرامون احکام شرعی در ذهن دارند. بنظرم اگر همین احکام را بتوانیم به صورت کامل و به روز برای مردم بیان کنیم، کار بسیار بزرگی را در رساندن سخنان اهل بیت علیهم السلام به مردم انجام داده ایم.

آیا برای سال های آینده هم کتابی خواهید داشت؟

انشاالله کتاب های زیادی آماده چاپ هستند از جمله کتاب «احکام فرزند آوری» که شامل احکام تلقیح مصنوعی، سقط جنین و پیشگیری از بارداری می شود، «احکام مسافر»، «احکام تقلید»، «احکام امر به معروف و نهی از منکر»، «احکام مضاربه»، «احکام بانوان» و کتاب های دیگر که آماده چاپ است. همچنین برخی از کتاب ها در مراحل پایانی است، از جمله «احکام نمایندگان مجلس» و «احکام امر به معروف و نهی از منکر سیاسی».

در پایان از خبرگزاری رسا بابت توجه به نویسندگان حوزوی کمال تشکر را دارم.