به نهضت سواد رسانه ای برای مسئولان نیازمندیم

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، پیشرفت تکنولوژی و عرصه فضای مجازی اتفاقی است که هر روز در جهان با سرعتی شگفت انگیز می افتد. این عرصه اگر چه که در خود منافعی برای کاربرانش فراهم می کند، اما از دیگر نظر عرصه ای برای تهدید فرهنگی جامعه محسوب می شود. شناخت درست فرصت ها و تهدیدهای این عرصه می تواند چراغ هدایت برای کسانی باشد که می خواهد در آن وارد شوند. یکی از مهم ترین کارها در وارد شدن به فضای مجازی داشتن سواد رسانه ای است. این علم به ما کمک می کند که چه نوع مواجهه ای با فضای مجازی داشته باشیم.

خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، برای کسب شناخت بیشتر از این عرصه، به سراغ جناب آقای دکتر  محمد حسین ظریفیان، مدیرکل پژوهشگاه های اسلامی سازمان صدا و سیما و مدیرکل توسعه اثرگذاری نخبگان بنیاد ملی نخبگان و مدرس سواد رسانه ای رفته و پای صحبت های ایشان نشسته است. شما می توانید در ادامه گفت و گوی انجام گرفته با ایشان را بخوانید:

آیا لایو جدیدی که اتفاق افتاد زنگ خطری برای مسؤلان است؟

در خصوص اتفاق اخیر من فکر می کنم مسؤولان به معنای عام کلمه نگران نشده‌اند. متأسفانه بین نظام کارشناسی و نظام مدیریت ما یک گسست وجود دارد و در حوزه فضای مجازی هم مسأله فرافکنی و فرار به جلو متأسفانه سالهاست که در میان مسئولان وجود دارد. خیلی جای سؤال و تأمل دارد که چطور هر چند وقت یکبار این موارد اتفاق می افتد و هیچ صدایی از مسئولین و اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی فضای مجازی نمی‌شنویم. اقدام و تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به تأسیس شورای عالی فضای مجازی و تأکیدهای مکرر ایشان نسبت به مسؤولیت های این شورا برای این افراد جدی گرفته نشده است، البته بنده همه اعضاء درباره کلیت آسیب ها با جدیت وارد می شوند و گزارشی  برای افکار عمومی بدهند. این افراد باید بگویند که برای اینکه این اتفاقات نیفتد و یا به حداقل تبدیل برسد چه کارهایی انجام داده اند.

سؤال اصلی من این است که چرا افراد حقیقی و حقوقی شورای عالی فضای مجازی نمی آیند بگویند که ما برای اینکه این مسائل کم شود و کمتر اتفاق بیفتد چه اقداماتی انجام داده‌ایم. به نظرم این یک جنبه قضیه است که باید مسئولان امر پاسخ بدهد. یک جنبه دیگر این است که آنچکه ما داریم در فضای مجازی می بینیم به نوعی زیر پوست جامعه بوده که خودش را نمایان می کند و در فضای مجازی بروز و ظهور پیدا می کند. نهادهای اجتماعی و جامعه مدنی و مجموعه‌های مردم نهاد، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها در خصوص آسیب های فراگیر فضای مجازی به ویژه در میان جوانان برای خود چه نقش پیشگیرانه و بهبودبخشی قائلند؟

آیا بحث های فرهنگی و اجتماعی شبکه های مجازی را به این سمت کشانده است؟

ببینید وقتی ما کاری را مبنایی پایه ریزی و اجرا نکنیم و بعضی از مدیران فرهنگی و اجتماعی سعی کنند کارهایی را مد نظر داشته باشند که در دوره محدود مسئولیت خودشان ثمر بدهد  و کار عمیقی انجام نشود این اتفاقات می افتد. در اینگونه مدیریت ها این نگاه وجود دارد که نفر بعدی که خواهد آمد، کارهای من را متهم می‌کند و از بین می برد. نتیجه کارهای کوتاه مدت می شود همین وضعیتی که ما الان داریم.

متأسفانه ما کار مبنایی مستمر و ریشه دار کمتر انجام دادیم و به نظام فرهنگی به آن مقدار که باید پرداخته شود نپرداختیم و نتیجه‌اش می‌شود این که در حوزه اجتماعی آسیب تولید می شود این آسیب می‌آید و در فضای مجازی و در شرایط بحرانی تولید پیاده نظام می کند و حتی در کنار جریان‌های برانداز تولید مسأله امنیتی می‌کند. این یک فرایند کاملاً طبیعی است. اینکه پسر ۱۴ ساله می‌آید و این چنین رفتاری را بروز می‌دهد، نشان می‌دهد زیست بوم با نظام ارزشی مطرح حاکمیت و رسانه رسمی چقدر فاصله دارد.اتمسفر ذهن او پر شده از این مطالب و پر شده از این زباله هایی که در فضای مجازی میلیون‌ها مورد را دارد مسموم می‌ کند.

آیا در واقع فضای مجازی به اتفاقاتی که در حوزه فرهنگی جامعه دارد اتفاق می‌افتد ضریب می دهد

بله در واقع شبکه‌های اجتماعی کاری که انجام می‌دهند ضریب دادن و ایجاد مسأله و مسائل جدید است.

آیا داشتن شبکه های قوی و انجام کنترل روی این شبکه ها مفید نیست؟

بله این مطلب کاملاً روشن است که کنترل و ممنوعیت ها و حیطه بندی هایی که انجام می گیرد، نباید زیر سؤال رود. کشورهای به اصطلاح توسعه یافته هم این مسائل را دارند و حالا اینکه روی چه مصادیقی بروند آن حرف دیگری است. چند مسأله در کشور ما به عنوان سوژه انتخابات برای رأی آوردن شده است. از جمله بحث حضور زنان در ورزشگاه ها و فضای مجازی و فیلترینگ آن. تا زمانی که حاکمیت این مسأله را از دست سیاست بازان در نیاورد و تبدیل به یک یکپارچگی در تصمیم و اجرا نکند ما همین وضعیت را خواهیم داشت. این مسائل دائم مطرح و زنده نگه داشته می شود تا انتخاب بعدی و باز دوباره انتخابات بعدی و با همین یک جماعتی را غافل می‌کنند و این جماعت رأی می‌دهند بدون تحقیق، بدون تحلیل و واقع نگری.

واقعیت اینجاست که تا زمانی که این تصمیم گیری کلان که اجرای آن در دست دولت هاست و به خاطر سبد انتخاباتی و آن قشر خاکستری انجام نگیرد اوضاع به همین منوال است. به نظر من تا این موضوعات حیطه بندی نشود تغییری حاصل نمی شود و دود آن به چشم نسل جوان جامعه می رود. هیچ پدر مادر مسؤولیت شناس که وظایف  والد بودن خود را فهم کرده اسک با هر دین و مذهب و سلیقه و ذائقه‌ای نمی توانند در کشور خودشان این دست ویدئوها را ببینند و بعد با خیال راحت بخوابن باید از خانواده‌ها مطالبه کرد. مطالبه از مسئولان جای مطالبه از خانواده ها را نمی گیرد.

یعنی به نظر شما باید خانواده ها دخالت کنند

بله باید تلنگری به خانواده ها زد که هر کسی، در هر جایگاهی، حتی در این ارتباطات خانوادگی مجازی که در دستمان است و گروه‌های خانوادگی داریم، این مباحث و دغدغه‌ها مطرح شود. مواظب کودکان و نوجوانانمان باشیم. قرار نیست همه کارآمدی یا ناکارآمدی دستگاه‌های مسئول در فضای مجازی مسئولیتش بر عهده سیستم حاکمیت باشد. خانواده بگوید که من سپردم و حتما خیالم راحت است دولت حتما یه جاهایی بی عملی یا بد عملی دارد ولی این به معنای این نیست که خانواده خودش را کنار بکشد و مسئولیت را بر گردن دیگران بیندازد، حتما خانواده باید با عمل، غیر منفعل و فعال باشد، برنامه ریزی کند و خودش برای مسأله فکری کند.  مهمترین مسأله بحث سواد رسانه ای برای خانواده هاست.

اگر سواد رسانه ای برای خانواده ها جدی گرفته بشود ما خیلی از مسائل را پیش گیری کرده و حتی می توانیم درمان کنیم. بالاتر از همه اینها من معتقدم که برای بعضی از مسئولین کشور که تصمیم‌گیر فضای مجازی هستند باید دوره‌های سواد رسانه‌ای بگذاریم. بعضی از مسئولان و حتی بعضی از مسئولان حوزه فضای مجازی، نیازمند گذراندن دوره های سواد رسانه‌ای هستند. ما باید برای بی سوادی این عزیزان فکر کنیم.

خیال نکنید کسی که در توییتر یا تو اینستاگرام، پیج و صفحه دارد و یا فالورهای فراوان دارد دیگر سواد رسانه ای اش تامین است. بلکه باید به شما بگویم که این شخص تازه وارد مدرسه مجازی شده وحتی کسی که در مدرسه است امکان دارد که بی سواد بیرون بیاید. بعضاً بعضی از افراد خیلی فعال در فضای مجازی هستند که سواد رسانه ای ندارند./826/