از چگونگی جذب در فرقه ها تا مساله محور شدن در حوزه

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، فرقه ها به عنوان یکی از اَشکال زندگی اجتماعی انسان، همواره با پیچیدگی ها و رازآلودگی های خاص همراه هستند. بسته بودن فضای فرقه، عدم شفافیت قلمرو فعالیت، و عقاید موجب می شود تا ناظران بیرونی، هرگز به عمق عقاید و تعالیم یک فرقه پی نبرده، دست کم اطلاعات اولیه از آراء آنان به دست نیاورند. تنها منبع نسبتاً موثق در این باب، گزارش های جداشدگان از فرقه هاست که البته آنها هم گرچه صادقانه اند، اما معمولاً با معجونی حس خشم و نفرتی است که در لایه های مختلف این گزارش ها نهفته است، و معمولاً از بی طرفی و خلوصی که از یک گزارش علمی انتظار می رود، فاصله دارند.

حجت الاسلام حاجی آقازاده از کسانی است که دغدغه ویژه ای به موضوع فرقه ها داشته است. او که به خاطر ورود یکی از دوستانش به فرقه ها به این موضوع گرایش پیدا کرده سعی کرده است در کتاب خود به جای بحث های نظری نگرشی روش شناسانه به فرقه ها داشته باشد.

خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، به مناسبت رونمایی از کتاب نگرشی روش شناسانه به فرقه ها نوشته حجت الاسلام وحید حاجی آقا زاده گفت و گویی با این نویسنده انجام داده  که در ادامه می خوانید:

رسا - ضمن تبریک برای رونمایی از کتاب نگرشی روش شناسانه به فرقه ها لطفاً خودتان را معرفی کنید

بنده وحید حاجی آقازاده متولد ماکو و بزرگ شده خوی هستم. از سال ۷۴ توفیق طلبگی را دارم و در حوزه علمیه قم مشغول درس و بحث هستم.

رسا - چطور شد در مباحث فرقه شناسی ورود پیدا کردید؟

انگیزه وارد شدن بنده در عرصه نقد فرق ادیان با فرقه ای شدن یکی از دوستان در من شکل گرفت. او که از دوستان صمیمی بنده بود درگیر یکی از فرقه‌ها شد و از همان وقت من این دغدغه را داشتیم که چه اتفاقاتی در فرقه ها واقع می شود. وقتی وارد شدم متمرکز در بحث فرقه‌ها شدم و در موسسات مختلفی که انجام وظیفه می کردم این کار را پیگیری می کردم. فعلا هم در مرکز فرق و ادیان به عنوان مدیر گروه نقد عرفان های نوظهور مشغول فعالیت هستم.

ما در بحث فرقه ها متأسفانه بیشتر به طرف بحث‌های محتوایی رفتیم و از ورود به بحث های چگونگی جذب آنان غافل شده ایم. ما ورود به فرقه را مغفول قرار دادیم. چرا همیشه ما برای مبارزه می رویم و با معلول مبارزه می کنیم. چرا باید طلبه پاسخگو تربیت کنم، این خوب است اما باید بخشی را اختصاص بدهیم به اینکه چرا ورود فرقه زیاده و این دغدغه بود که من داشتم. در قشر حاکم این نگاه نبود و بیشتر می‌رفتیم به رد شبهات، ولی این ورود به فرقه ها برای بنده مسئله بود و احساس کردم که چه دلایلی باعث ورود به فرقه می شود و این مطلب را با دوستان بحث کردیم و در آن دیدیم که این دلایل آن چنان دلایل خاصی هم نیست و باید آن را مشخص کنیم. من به عنوان مبلغ دینی اگر یک مقدار جانمایم را درست انجام دهم و این جانمایی را عوض ‌کنم، این فرقه ها نمی توانند موفق باشند.

این مطلب را دقت کنیم ما در  دوران ابتدایی سؤالاتی داشتیم که به جاهای خالی نگاه کنید و آن را با کلمات مناسب پر کنید. فرقه نامناسب ترین کلمه است برای جاهایی که من خالی گذاشتم. اگر آن جانمایی را درست انجام بدم قطعاً این اتفاقات فرقه ها پیش نخواهد آمد. این دغدغه بود که مرا به انتشار این کتاب وادار کرد. مردم در غیرقابل انکار شون اعتقاد به جن دارند مثلا سکوت من در اینجا فرقه زاست. چون این ابهام را با تفکرات انحرافی پر می‌کنند. من به عنوان طلبه باید وارد بشوم، عرض طول این نظام معرفتی را بکشم و بگویم که تا اینجا خیال است و درست آن کدام است. در غیرقابل انکار ها وقتی ما آن را پر نکنیم مردم از هر جایی که بخواهند آن را  پر می کنند و جذب فرقه ها می شوند.

رسا - آیا کم کاری های حوزه باعث شده که این فرقه‌ها پیشرفت کنند؟

بله ما در بحث روشی خیلی کم کار کردیم و فقط به مبارزه با معلول پرداخته ایم.

رسا - ساختار کتاب نگرشی روش شناسانه به فرقه ها چگونه است؟  

در این کتاب اتفاقی که افتاده از اول ما مسئله محور عمل کردیم و نرفتیم که فرقه چیست؟ تعریف فرقه کدام است؟ بلکه رفتیم به این طرف که الان مسأله چیست؟ در حوزه اجنه، چشم زخم و خرافات و خرافاتی که هست چیست و راه های مقابله با آن کدام است. سعی کردیم در این کتاب مسأله محور عمل کنیم. البته این را هم باید بگویم که این کار ما ناظر بر اتفاقات اجتماعی بوده است. اگر ان شالله بتوانم می شود در جلدهای بعدی نسبت به فرقه های دیگه بحث کرد.

رسا - این روند را ادامه می دهید؟

بله حتما، اگر من هم ادامه ندهم باید این روند ادامه پیدا کند. در واقع کار من باعث شروع بحث های فرقه زاست. باز هم تأکید می کنم که مردم این محل های تردید را باید بشناسند و این محل را ما باید نقطه گذاری کنیم و جواب دهیم تا گرایش به فرقه ها انجام نگیرد. اما اگر این محل های تعطیل را پر نکنیم دیگران آن را پیدا کرده و پر می کنند، مثل ماجرای استهلال برای عید فطر در یک عید فطر مراجع اختلاف کردند و چون ما کار نکرده بودیم خیلی معضل شد، غافل از آنکه اگر به این موضوع پرداخته می شد و گفته می شد که هر شخصی می تواند استهلال انجام دهد و این مطلب احتیاج به نظر مرجع ندارد آن مشکلات پیش نمی آمد. ما باید در ابهامات و محل های فرقه‌زا رصد داشته باشیم و آن را تبیین کنیم.

رسا - شما نقش حوزه را در این مسائل چگونه می بینید؟

چه باید بگویم فقط می توانم بگویم که آنچه یافت می نشود، آنم آرزوست، متأسفانه ما در حوزه مسئله محور نیستیم دروس ما حجت الاسلام نمی سازد حجت الفقه می سازد. من باید حجت‌الاسلام اسلام باشم طبیب دوار بطبه باشم. من چرا نمیتوانم در جمع فامیل ورود پیدا کند، چون سوادم متناسب با خواسته و نیازهای فامیل و جامعه نیست.

رسا - برای بازار نشر کتاب کاری کردید؟

نه متاسفانه من در این قضیه باید ورود پیدا کنم چون اینجا بحث شخص نیست بلکه بحث نظام معرفتی است. ولی توفیق پیگیری را نداشتم و پیگیری هم نکردم.

در پایان از خبرگزاری رسا برای توجه به این کتاب و رونمایی از آن کمال تشکر را دارم./826/