بیست و هشتمین دوره هفته کتاب با پیام قالیباف آغاز شد

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مراسم بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و روز گرامیداشت «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» با شعار «دانایی، مانایی» امروز شنبه ۲۴ آبان به صورت مجازی برگزار شد.

مختارپور: کتابداران فصل جدیدی از خدمات فرهنگی را رقم زدند

علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در این مراسم با گرامیداشت یاد علامه طباطبایی طی سخنانی گفت: کتابداران و کارکنان و همکاران عزیز کتابخانه‌های عمومی کشور با بزرگداشت نام و یاد مفسر کبیر قرآن، حضرت علامه طباطبایی بیست و چهارم آبان روز کتاب کتابخوانی و کتابدار را به شما عزیزان تبریک می‌گویم. اگر سال کتابخانه‌های عمومی را از ۲۴ آبان ماه سال قبل تا ۲۴ آبان ماه سال جاری در نظر بگیریم سال گذشته از جهاتی سال ناگواری برای این کشور بوده است. مهم‌ترین جنبه ناگوار بودن سال گذشته، بیماری و درگذشت جمعی از مردم شریف کشورمان، اهالی فرهنگ و ادب و از جمله خانواده تعدادی از کتابداران و همکاران کتابخانه‌ها و نیز برخی از اعضای کتابخانه‌های عمومی در اثر بیماری جدید و عالم‌گیر کرونا بوده است. هم اینک که مراسم روز کتابدار را با این شرایط برگزار می‌کنیم تعداد زیادی از اعضای خانواده‌های همکاران ما همچون بسیاری از مردم شریف میهن‌مان با این بیماری خانمانسوز دست و پنجه نرم می‌کنند که از خدای متعال شفای همه بیماران در سطح کشور و جهان و دفع این بیماری را مسألت دارم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: تلخی دیگر سالی که گذشت، تعطیلی و کاهش فعالیت‌های حضوری فرهنگی و خدمات کتابخانه‌ای در مدت مدیدی از این سال به دلیل همان بیماری بوده است. اشتیاق و دلتنگی اعضای کتابخانه‌های عمومی و اغلب کتابداران برای حضور در کتابخانه‌ها از سویی و ضوابط لازم الاجرا برای جلوگیری از گسترش این بیماری، باعث تعطیلی یا کاهش بخش وسیعی از فعالیت‌های فرهنگی و از جمله کتابخانه‌های عمومی شد.

وی یادآور شد: البته و علی‌رغم این وضعیت، بسیاری از کتابداران و همکاران با ابتکار و خلاقیت به فعالیت‌های متنوع و متعدد در فضای حقیقی یا مجازی پرداختند که فصل جدیدی از خدمات ارزشمند این عزیزان را برای جامعه فرهنگی ایران نمایان کرد. از مشارکت در تولید ماسک در ماه‌های اول در برخی کتابخانه‌ها، ارسال کتاب به منزل اعضا تا کمک به ضدعفونی کردن معابر عمومی و مسابقات و جلسات و محافل در فضای مجازی و معرفی کتاب و انواع پویش‌ها و فعالیت‌ها، از جمله مشارکت در مواسات و همدلی اجتماعی که موجب افتخار نهاد است.

مختارپور در ادامه به فعالیت‌های کتابداران در فضای مجازی طی حدود یک سال گذشته اشاره کرد و گفت: این حس فعالیت و خلاقیت و ابتکار موجب شد تا بر خی از فعالیت‌های نهاد که احتمال متوقف بودن آنها به دلیل وضع بیماری در کشور بسیار زیاد بود به صورت مجازی و بدون کمترین آسیبی انجام شود و حتی در مواردی با رشد و ارتقاء سطح کیفی و کمی مواجه شود. پویش‌های «هر خانه یک کتابخانه»، برگزاری دوره «مشاوره کتابدار»، برگزاری «جشنواره کتابخوانی رضوی» و «پویش اقتراح ماسک» و بسیاری از فعالیت‌های کتابخانه‌ای، نمونه‌هایی از این برنامه‌ها بوده‌اند. اجرای همین برنامه بزرگداشت «روز کتاب کتابخوانی و کتابدار» که در سراسر کشور از طریق فضای مجازی صورت می‌گیرد نیز مصداقی از تلاش مجدانه همکاران ستادی و استانی است که جا دارد از زحمات تمامی آنان و نیز همکارانی که در برنامه ریزی و انجام امور انتخاب کتابخانه‌ها و کتابداران برگزیده سال جاری کشیدند، تشکر کنم.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه با اشاره به مسائل پیش روی نهاد در حوزه تأمین بودجه در سال جاری یادآور شد: اما نهاد کتابخانه‌های عمومی با یک تلخی دیگر هم روبرو بود؛ یعنی عدم همراهی برخی دستگاه‌های مسئول در تامین بودجه لازم برای بهره مندی کارکنان و کتابداران این نهاد از افزایش حقوق و مزایای کارکنان دستگاه‌های دیگر. اگرچه بنا به اطلاعات دقیق و مستند افزایش در برخی از دستگاه‌های دیگر نیز به طور کامل اجرا نشده یا صرفاً به صورت تغییر موادی در احکام صورت گرفته، لیکن به دلیل اینکه بخشنامه مربوط در آخرین ماه‌های سال و پس از تصویب بودجه سال ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی صورت گرفت و علی رغم تلاش‌های بسیاری که از سوی نهاد و اعضای حقیقی هیئت امنا صورت گرفت، امکان تحقق کامل این افزایش تا به حال حاضر نشده و تنها بخشی از آن عملی شد. اما همچنان تلاش خدمتگزاران شما عزیزان در نهاد برای تحقق این موضوع ادامه دارد.

وی درباره اقدامات در دست نهاد در موضوع تأمین بودجه توضیح داد: البته با همکاری و تلاش مدیران ستادی و استانی نهاد اغلب نمایندگان محترم مجلس جدید قول مساعدت در جبران این مسئله را در بودجه سال ۱۴۰۰ داده‌اند. همچنین تصمیم گرفته شد برای جبران بخشی از این کاهش و نیز با توجه به رشد گرانی‌ها از طریق دیگری که نمونه آن به مناسبت روز کتاب کتابخوانی و کتابدار صورت گرفت، تا پایان سال اقدامات مشابهی صورت گیرد. در پایان از تمام تلاش‌ها فعالیت‌ها همکاری‌ها و صبوری‌های شما کتابداران و همکاران عزیز و گرامی تشکر می‌کنم و برای شما و خانواده‌های عزیزتان سلامتی و سعادت را از درگاه خداوند متعال مسألت دارم.

ثبت برگ زرینی در ترویج کتابخوانی از سوی کتابداران

مهدی رمضانی با اشاره به فعالیت‌های یک سال گذشته کتابداران سراسر کشور گفت: همکاران پرتلاشمان با پایبندی به وجدان کاری و اهتمام در انجام وظایف، در شرایط ویژه حاکم بر کشور خدمت‌رسانی را متوقف نکرده و برگ زرین و افتخار دیگری در ارائه خدمات خلاقانه و خودجوش در ترویج فرهنگ کتابخوانی رقم زدند.

مهدی رمضانی در این مراسم ضمن تبریک به مناسبت فرارسیدن ایام ماه ربیع الاول و آغاز بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران طی سخنانی گفت: هفته کتاب امسال را که به شعار پرمفهوم «دانایی، مانایی» مزیّن است و همچنین روز پراهمیت «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» را به همه جهادگران عرصه فرهنگ، کتابداران، کتابخوانان و کتاب‌دوستان تبریک عرض می‌کنم؛ رویدادی که بی‌شک برای اهالی کتاب، مهم‌ترین اتفاق فرهنگی قلمداد می‌شود.

وی افزود: کتاب، با فرهنگ ایرانی و اسلامی ما عجین است و به همان اندازه که اندیشه و خرد دارای حرمت است، کتاب و نویسنده، ناشر، خواننده و کتابدار و خدمت‌گزاران این عرصه نیز اهمیت می‌یابند. اهمیت کتاب و کتابخوانی آنچنان بالاست که مقام معظم رهبری که خود از اهالی اندیشه و از شیفتگان کتاب و کتابخوانی هستند، همواره در این خصوص دغدغه داشته و آن را در سخنان خویش ابراز کرده‌اند.

معاون توسعه کتابخاه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد تأکید کرد: بی‌شک، تبدیل کتابخوانی به فرهنگ عمومی و تبیین آن به عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر، صرفاً از طریق توجه رسانه‌ای و اجرای برنامه‌هایی نمادین در این هفته، فراگیر نخواهد شد و نیاز به فرهنگ‌سازی، همکاری همه جانبه متولیان این امر، برنامه‌ریزی بلندمدت و کار فرهنگی مؤثر و مفید دارد.

رمضانی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری گفت: ایشان می‌فرمایند “عرصه فرهنگی، عرصه جهاد است“، لذا در شرایط کنونی و شبیخون و جنگ فرهنگی، تلاش در این عرصه اهمیت صدچندان می‌یابد و بار مسئولیتی برای همگان، از جمله آحاد مردم در کنار مسئولین ایجاد می‌کند، که خداوند به نیّات ماه آگاه است و به فضل خود راه را هموار و مسیر صحیح طی خواهد شد، ان شاءالله.

وی با اشاره به برگزاری مراسم هفته کتاب امسال ازطریق فضای مجازی گفت: امروز در مراسمی گردهم آمده‌ایم که به گواه هرساله، بزرگترین اجتماع اهالی حوزه کتابخانه‌های عمومی بوده است، اما امسال به دلیل شرایط اجتماعی رخ داده ناشی از شیوع ویروس کرونا، حال و هوای متفاوتی را به خود گرفته و محروم از وجود کتابداران پرتلاش عزیز از سراسر کشور، برگزیدگان حوزه کتابخانه‌های عمومی و مهمانان محترم ملی و استانی بصورت حضوری بوده و به جهت رعایت مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا و سلامت عزیزان، از طریق پخش زنده و فضای مجازی میزبانشان هستیم.

معاون توسعه کتابخاه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد ادامه داد: طبیعتاٌ، این شرایط در نحوه ارائه خدمات کتابخانه‌های عمومی نیز اثرگذار بوده است و همانگونه که انتشار هزاران محتوای ترویجی تولید شده در فضای مجازی، ‌ مویّد این مطلب است که همکاران پرتلاشمان با پایبندی به وجدان کاری و اهتمام در انجام وظایف، خدمت‌رسانی را متوقف نکرده و برای غنی‌سازی اوقات فراغت، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و تامین نیازهای اطلاعاتی خدمت‌گیران، پیوسته و مستمر به تولید محتوا و انتشار آن در فضای مجازی پرداختند و برگ زرین و افتخار دیگری را در ارائه خدمات خلاقانه و خودجوش در ترویج فرهنگ کتابخوانی رقم زدند.

رمضانی تأکید کرد: کتابداران محترم بدانند این وضعیت اضطراری احتمالاٌ تا زمان نامعلوم همچنان ادامه خواهد داشت. این امر دو نکته را به همه اهالی نهاد تذکر می‌دهد؛ اول استفاده از این فرصت فراغت برای انس افزون‌تر با کتاب، دانستن و مهارت افزایی و دوم توجه به برنامه‌ریزی و تهیه اجراهای مناسب و تناسب برای روزهای پیش رو به منظور حفظ اعضاء.

وی در ادامه درباره تغییرات صورت گرفته در شاخص‌های انتخاب برترین‌های حوزه کتابخانه‌های عمومی متأثر از شرایط حاکم بر کشور گفت: در این دوره استفاده از فضای مجازی در ارائه خدمات، تولید محتوای جدید و سودمند، ارتقا و روزآمدسازی سطح دانش و مهارت‌های کاری، خلاقیت در ارائه محتوا، جذب مخاطب و ایجاد شبکه‌های تعاملی، مشارکت با همکاران در تولید محتوای اثربخش، تلاش برای حفظ و ارتقاء جایگاه کتابخانه از طریق انتشار سودمند محتوا در فضای مجازی و ... از جمله شاخص‌های انتخاب کتابداران برگزیده بوده است.

رمضانی افزود: برخلاف ادوار قبل، نفرات برترِ ۵ سال گذشته از روند انتخاب برگزیدگان مستثنی نشده و فعالیت همه کتابداران در فضای مجازی مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به محور بودن «فرد» در تولید محتوا و تعطیلی دوره‌ای کتابخانه‌های عمومی حسب ضوابط تعیین شده ستاد، «کتابخانه» از سرفصل‌های انتخاب نبوده است. همچنین به جهت نزدیک‌تر شدن به اجرای اصل عدالت در انتخاب، آن هم در زمانی که بستر ارائه فضای مجازی بوده و هر فرد با اهتمام فردی به تولید محتوا پرداخته است، «درجه کتابخانه» در دسته‌بندی و ارزیابی گزینه‌های حائز شرایط انتخاب نبوده است.

معاون توسعه کتابخاه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد درباره دسته‌بندی‌های معرفی و انتخاب برترین‌ها در این مراسم گفت: «کتابدار نمونه وشایسته تقدیر با رویکرد فرهنگی و ترویجی»، «کتابدار نمونه و شایسته تقدیر در فضای مجازی، خدمتگزار برتر، پیشکسوت برتر، کتابخوان برتر، خیرین کتابخانه‌ساز و اهداکننده کتاب، انجمن‌های برتر استانی و شهرستانی، فهرست نویس برتر و فعالیت‌های شاخص» از جمله دسته‌بندی‌های معرفی و انتخاب برترین‌ها در سال جاری هستند.

وی با اشاره به شرایط ویژه فعالیت کتابداران در یک سال گذشته تأکید کرد: زحمات و خدمات دلسوزانه کارکنان و کتابداران نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در این ایام ستودنی و درخور تقدیر است. تک‌تک عزیزانی که با وجود محدودیت‌ها در این عرصه تلاش کرده‌اند، نمونه بارزی از مسئولیت‌پذیری و دغدغه‌مندی را به منصه ظهور رساندند.

رمضانی گفت: از همه کتابداران محترم درخواست می‌کنم در توسعه فعالیت‌های فرهنگی، ترویجی، آموزشی و اطلاع‌رسانی در فضای مجازی و نیز ایجاد شبکه‌های استانی و کتابخانه‌ای برای ترویج مطالعه، معرفی کتاب‌های خوب، ارائه محتوای اثربخش و تعامل مؤثر و مطلوب با کاربران استمرار ورزند و به اهمیت فعالیت‌شان در تبیین ضرورت وجودی کتابخانه، ‌تبیین جایگاه کتابخانه به پایگاه فعال اجتماعی و نقش آن در ارتقای کتابخوانی، بویژه در شرایط فعلی توجه ویژه نمایند.

معاون توسعه کتابخاه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد در پایان از خیّرین، اهداکنندگان کتاب، گروه‌های مروج کتابخوانی، موسسات فرهنگی، جامعه دانشگاهی، صاحب‌نظران، پژوهشگران و سایر دستگاه‌های متولی امر کتابخوانی درخواست کرد که در طی مسیر مقدس کتاب و کتابخوانی، یاری‌گر نهاد باشند و ضمن تقدیر از حمایت‌های دبیرکل نهاد و اعضای محترم کمیته انتخاب و واحدهای مختلف نهاد که زمینه برگزاری و اجرای مطلوب این برنامه را فراهم کرده‌اند، تشکر کرد.

پیام تصویری وزیر ارشاد/ توسعه زمان‌ ارائه خدمات در کتابخانه‌ها از زمان‌های اداری به غیر اداری

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی تصویری که به مناسبت هفته کتاب و روز گرامیداشت «کتاب، کتابخوانی و کتابدار» به این مراسم ارسال کرده بود گفت: هفته کتاب را به همه کسانی که در حوزه فرهنگ مکتوب تلاش‌های وافری داشته و دارند تبریک عرض می‌کنم؛ همچنین به طور خاص روز کتابدار را به کتابداران عزیز تبریک می‌گویم. امسال هفته کتاب و روز کتابدار را در شرایط خاصی برگزار می‌کنیم؛ شرایطی که فضای کرونا همه زیست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ما را تحت تاثیر خود قرار داده؛ از جمله حوزه فرهنگ و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخانه.

وی با اشاره به تبعات شیوع بیماری کرونا در کتابخانه‌ها گفت: اتفاقاتی که در حدود ۸ یا ۹ ماه اخیر در این فضا پدید آمد، آسیب‌هایی را در حوزه کتاب و کتابداری و کتابخوانی به وجود آورده است. به طور خاص تعطیلی کتابخانه‌ها در ماه‌های متوالی و تعطیلی قفسه‌های باز بسیاری از کتابخانه‌ها، نگرانی‌هایی را برای مراجعان از جهت امکان حضور در کتابخانه‌ها و همچنین امکان حضور در برخی از  فعالیت‌ها، اجتماعات و تجمعاتی در گذشته بر محور کتاب و یا در حاشیه کتاب و کتابخوانی در کتابخانه‌ها انجام می‌شد، پدید آورده است.  

توسعه زمان‌ ارائه خدمات در کتابخانه‌ها از زمان‌های اداری به غیر اداری

سید عباس صالحی افزود: اما به نظر می‌آید در کنار این تهدیدها و آسیب‌های این دوره می‌توان فرصت‌هایی هم ساخت و به فرصت‌هایی هم اندیشید؛ در همین دوره ۸ یا ۹ ماهه مسئولان کتابخانه‌ها، عزیزان ما در حوزه کتابداری و کتاب گردانیِ حوزه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوری، ایده‌هایی را ساختند و پرداختند که این امر نشان‌دهنده توجه به این فرصت‌ها بوده است. اینکه طبعاً کتابخانه به عنوان یک فضا و مکان ساعاتی مشخص دارد؛ ساعات باز بودن و روزهای تعطیل؛ اما بسیاری از کتابداران ما با فضاهای جدیدی که در کنار فضاهای حضور ایجاد کردند توانستند زمان‌های ارتباط را از زمان‌های اداری به زمان‌های غیر اداری توسعه بدهند. شاید یکی از مشکلات و دغدغه‌های ارتباط با کتاب‌خانه‌ها این بود که گاهی زمان‌های اداری وافی نبود به نیازهای مراجعین. اما الان زمان‌های فرا وقت اداری و روزهای تعطیل به کمک زمان‌های اداری آمدند.

گسترش دایره مخاطبان کتابخانه‌ها و تسریع در تکثیر ایده‌های کتابداران

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین این شرایط باعث شده تا مخاطبان کتابخانه‌ها دایره وسیعتری را پیدا کنند و مخاطب یک کتابخانه دیگر الزاما از اعضا و افراد همان محله نیست. با ابتکاراتی که بسیاری از کتابداران ما در همین ۸ یا ۹ ماه اخیر داشتند فرصت‌هایی پدید آمده تا کتابخانه‌ها دایره مخاطبان شان را از مخاطبان سنتی، محلی و منطقه‌ای خودشان فراتر ببرند.

وی همچنین امکان اشتراک ایده‌ها و تکثیر آنها را از دیگر فرصت‌های ایجاد شده در این دوران دانست و گفت: شاید بسیاری از کتابداران ما در شکل‌های سنتی و قبل از این دوره ایده‌های ابتکاری داشتند که تا بخواهند آنها را به دیگر کتابداران و مجموعه‌های فعال حوزه کتاب‌خوانی منتقل کنند، زمان بسیار زیادی صرف می‌شد. اما در شرایطی که الان در فضای فعالیت‌های عزیزان در فعالیت‌های برخط و شبه برخط داریم، ایده‌های کتابداران به سرعت مورد توجه دیگران قرار می‌گیرد و قابلیت تکثیر پیدا می‌کند. بنابراین گرچه دوره کرونا آسیب‌هایی رو به خطوط ارتباطی و تعاملی کتابداران عزیز ما با مخاطبانشان ایجاد کرده و هنوز هم ادامه دارد، اما فرصت‌هایی را هم پدید آورده؛ فرصت‌هایی بسیار مغتنم و ارزشمند هستند و می‌شود بر اساس این فرصت‌ها دوره جدید و نقطه عطف جدیدی را در فضای کتابداری و کتابخوانی انتظار داشت.

لزوم تقویت و تعمیق فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های عمومی

صالحی درباره فرصت‌های ایجاد شده برای کتابخانه‌های عمومی در دوران شیوع بیماری کرونا گفت: بر اساس همین تجربه‌های ۸ یا ۹ ماهه می‌توان پاره‌ای از انتظارات را مبتنی بر این دوره کرونایی در افق دید و چشم انداز قرارداد. به نظر می‌آید که خدمات فرهنگی و هنری، اجتماعی، درمانی، آموزشی، علمی و حوزه‌های سرگرم‌کننده و فراغت، کتابخانه‌ها در طول این مدت قالب‌ها، ایده‌ها و موضوعات جدیدی پیدا کرده‌اند. بارها در صحبت‌هایی که با عزیزان در نهاد کتابخانه‌ها، هم مسئولان مدیریتی و هم عزیزان کتابدار داشته و دارم این نکته مطرح می‌شد که نهاد کتابخان‌هاه صرفاً یک مکان برای خواندن و یا امانت کتاب یا عرضه و تبادل کتاب نیست، بلکه یک باشگاه بزرگ فرهنگی اجتماعی بر محور کتاب است. امروز در این شرایط، با توجه به اینکه قالب‌های برخط و شبه برخط در کنار قالب‌های حضوری معنای خودش و گستره‌های خودش را پیدا کرده، مجموعه بسیار متنوع از خدماتی که یاد کردم، در همین ۸ یا ۹ ماه خودش را نشان داد، اما حتماً می‌تواندافق و عمق بیشتری پیدا کند. به خصوص در حوزه‌های بهداشتی و درمانی که الان شرایط کشور با آن درگیر است حتماً کتابخانه‌ها و کتابداران عزیز می‌توانند یک پایگاه بسیار مهم و اساسی برای همه حوزه آموزش‌ها اطلاع رسانی‌ها، پیشگیری‌ها و تا درمان‌های جمعی باشند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همچنین فرصتی را بسازند برای ایام فراغت و سرگرمی و کمک‌هایی به کودکان و نوجوانانی که امروز مدرسه نمی‌روند، اما از طریق کتابخانه‌ها می‌توانند فرصت‌های جایگزین پیدا کنند تا در کنار فضای ترک مدرسه حضوری و حضور در فضای مجازی به عنوان آموزش رسمی، نهاد کتابخانه‌ها و کتابداران عزیز بخش مکملی باشند برای زیست کودکان و نوجوانان ما در شرایط کرونایی.

پیدایش فرصت خواندن و آفریدن در کتابخانه‌های عمومی

وی تقویت حوزه خلاقیت و آفرینش را از دیگر فرصت‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد و گفت: در این دوره رویکردی را ما در کتابخانه‌ها به خصوص در سال‌های اخیر مشاهده کردیم و می‌کنیم که کتابخانه در کنار خواندن فرصتی برای آفریدن نیز هستند. افقی برای نشان دادن خلاقیت‌های کسانی که به محیط کتابخانه می‌آیند. فضای مجازی و محیط‌های برخط فرصت‌های خلاقیت‌ها و آفرینش‌های جدید و وسعت یافته را فراهم کرده و می‌کند؛ قصه خوانی‌ها، کتابخوانی‌ها، معرفی کتاب‌ها، بازی‌های فرهنگی اجتماعی جمعی و انفرادی و خیلی چیزهای دیگری که می‌تواند در افق جدید، از فضاهای سنتی و کلاسیک معناها و وسعت بهتری پیدا کند. حداقل اینکه به عنوان یک خط موازی می‌تواند به کمک و مسیری بیاید که قبلاً عزیزان ما می‌پیمودند و دنبال می‌کردند.

صالحی افزود: تجربیات صورت گرفته نشان داده که در این دوره کرونایی ایده‌های کتابداران عزیز ما می‌تواند کشف و سریعتر تکثیر شود. در دوره ماقبل کرونا گاهی کتابداران ما در در سیستان و بلوچستان، در هرمزگان و یا در یک روستای دور افتاده گاهی ایده‌هایی را دنبال می‌کردند که زمان زیادی صرف می‌شد که این ایده‌ها کشف شوند تا چه برسه به اینکه تکثیر شوند. اما الان فرصتی فراهم شده و ایده‌های عزیزان ما در حوزه کتاب و کتابخوانی و کتابدار‌ای با سرعت بیشتری توسط همکاران، کتابداران دیگر و مسئولان مدیریتی شناخته شود و ایده‌های برتر و موفق فرصت  گسترش و تکثیر را پیدا کنند.

ارتباط راحت‌تر و نزدیک‌تر اهالی کتاب با مخاطبان کتاب

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برگزاری موفق پویش‌های مجازی در سال جاری گفت: به نظر می‌آیدهمین دوره ۸ یا ۹ ماهه به ما نشان داد این که در این فضا پویش‌های اجتماعی مبتنی بر حوزه فرهنگ کتاب و کتابخوانی زمینه‌های بهتر و بیشتری را پیدا می‌کند. در همین دوره ما مسابقات کتابخوانی رضوی، برنامه‌ها و معرفی کتاب در فضای محرم و بسیاری برنامه‌های دیگر نشان داد که ما می‌توانیم از این دوره فرصتی بسازیم برای پویش‌های اجتماعی کتاب و کتابخوانی و جریانی کتاب و کتابخوانی که حتما از طریق پویش‌ها می‌تواند گستره وسیع‌تری را پیدا کند.

وی افزود: گسترش زمینه ارتباطات برخط و شبه برخط در کنار فضای حضوری از دیگر فرصت‌های این دوران بوده است که باعث شده اصحاب فرهنگ مکتوب راحت تر در فضای مخاطبان کتابداران شناخته و معرفی شوند. شاید در گذشته این اتفاق راحت نبود و یا حداقل به زحمت میسر می‌شد که برای یک کتابخانه روستایی که بخواهد یک نویسنده خوب کودک نوجوان را به درون محیط دعوت کنند وبه اعضای کتابخانه معرفی کنند. اما امروز امکان حضور ناشران خوب کشور ، همچنین مولفان آفرینشگران فرهنگی و هنری که می‌توانند برای اعضای کتابخانه‌های ما جذاب باشند، راحت تر فراهم می‌شود. چون بستر یک بستری است که عزیزان در نهاد کتابخانه‌ها و خود عزیزان  در کتابخانه‌ها می‌توانند فرصت‌هایی را برای حضور این عزیزان آفریننده فرهنگ مکتوب با مخاطبان خودشان فراهم کنند.

صالحی تأکید کرد: اگرچه دوره کرنا مصیبت بوده و هنوز هم پر آفت و پر مصیبت است، اما ما می‌توانیم از کنار این انباشت از مسائل و مشکلات، فرصت‌های جدیدی را برای زیست فرهنگی خودمان و به طور خاص حوزه کتاب و کتابخوانی پیدا کنیم. مجدداً از مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیرکل محترم، هیئت امنای نهاد کتابخانه‌ها، مدیران استانی و ستادی و به طور اخص از کتابداران عزیز که در خط مقدم ارتباط بین حوزه مخاطبان و حوزه میراث فرهنگی مکتوب ما قرار دارند و در این حلقه اتصال تلاش می‌کنند که فرهنگ مکتوب ایرانی بتواند جایگاه خود را بیش از گذشته پیدا کند، سپاسگزارم.

قالیباف: مردم باید بودن کتابخانه‌های عمومی را حس کنند

محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی با صدور پیامی روز بزرگداشت کتاب، کتابخوانی و کتابدار را تبریک گفت. متن پیام که توسط حجت الاسلام غلامرضا قاسمیان رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی قرائت شد به این شرح است:

قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ  إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ

کتابخانه‌های عمومی در سراسر جهان، مردمی‌ترین مرکز ارائۀ خدمات فرهنگی هستند. آنچه ما عموماً و به غلط از کتابخانه در ذهن داریم، فضایی نمور و تاریک است که در آن تعداد زیادی کتاب خاک خورده وجود دارد و تعداد معدودی آدم در گوشه‌ای از آن مشغول کتاب خواندن هستند. این تصور، هیچ ارتباطی با نقشی که کتابخانه به عنوان یک حلقۀ مهم از فضای فرهنگی هر کشور دارد، همخوانی و همسویی ندارد. ما باید تلاش کنیم و همت خود را به کار ببندیم تا با استفاده از ایده‌های خلاقانه و ارائۀ خدمات نوین، کتابخانه‌ها را به مراکز تبادل اندیشه و مراکز مهم جامعه‌پذیری به خصوص برای نسل‌های آینده تبدیل کنیم. کتابخانه‌ها در جهان به هیچ عنوان از روند پیشرفت تکنولوژی و تغییرات جنس نیاز مخاطبان عقب نیفتاده‌اند و با قدرت توان تاثیرگذاری فرهنگی خود را حفظ کرده‌اند. کتابخانه دیگر فقط محل نگهداری کتاب نیست؛ بلکه مجموعه‌ای است هدفمند و کارا و پویا که نیازهای فرهنگی گروه‌های اجتماعی مختلف را پاسخ می‌دهد و برای آنها فضایی گیرا و جذاب برای مطالعه، بحث و گفتگو فراهم می‌کند. هیچ ظلمی به کتابخانه‌ها بزرگتر از این نیست که همچنان آن را فضایی برای مبادله یک طرفه کتاب بدانیم؛ کتابخانه در جهان امروز، فضایی برای ارتباطات متقابل فرهنگی و لذت بردن از درگیر شدن با موضوعات مرتبط با فرهنگ و هنر است. اگر وظایف کتابخانه را تبادلات دو سویۀ فرهنگی تعریف کنیم و کتابداران را رهبران راهبردی تبادلات فرهنگی در سراسر کشور بدانیم، آنگاه می‌توانیم جهان جدیدی بسازیم و ظرفیت‌های موجود کتابخانه‌ای کشور را در راستای جلب مشارکت مردم استفاده کنیم. کتابخانه‌ای که مرکز تبادلات فرهنگی محله یا شهر است، در زمان بحران کرونا، نه تنها فعالیت‌های خود را پایان یافته تلقی نمی‌کند که بالعکس با افزایش تنش‌های روانی در نتیجۀ کم شدن مراودات فرهنگی و اجتماعی مردم، تلاش خواهد کرد تا در فضای مجازی، مردم یک محله یا شهر را با مدیریت و راهبری و خلاقیت کتابداران با فضای فرهنگی در ارتباط نگاه دارد و اتفاقا در کاهش تنش‌ها، راحتی، سلامت روان و نشاط مردم در این شرایط سخت همراهی کند.

مردم باید بودن کتابخانه‌های عمومی را حس کنند و در زندگی آنها تاثیر داشته باشد. کتابخانه فضایی راحت‌تر برای مطالعه، کار و حتی تفریحات فرهنگی است. بسیاری از کتابخانه‌های ما برای آنکه به فضایی راحت، دلچسب و جذاب تبدیل شوند به بازطراحی‌های بومی نیاز دارند. فضای فیزیکی کتابخانه‌ها ظرفیت بسیار بزرگی است که باید به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد. ارتباط کتابخانه با نهادهای محلی، در تاثیرگذاری آن بسیار موثر خواهد بود. اگر کتابخانه‌های ما با مدارس و مساجد مرتبط شوند و این ارتباط به شکلی هدفمند و در راستای اهداف تربیتی مدرسه و مسجد قرار گیرد، می‌تواند در سراسر کشور نقشی بی‌بدیل در شاکلۀ نظام تربیتی کشور داشته باشد. مدرسه، کتابخانه و منزل و مسجد، هر۴ نهاد وظیفه‌ای مهم دارند و آن هم »اجتماع سازی» با اهداف فرهنگی است. وقتی ما هیچ شبکه‌ای برای متصل کردن مردم در فضاهای محله‌ای و مرتبط کردن آنها با اولویت‌های فرهنگی بومی نداشته باشیم، مشخص است که با ایجاد ارتباطات یکسویه و خشک، به هیچ عنوان توان جلب مشارکت آنها را نخواهیم داشت؛ ما باید با شبکه‌سازی‌های فرهنگی، مردم را با یکدیگر و با این نهادها همیشه متصل نگاه داریم. کتابخانه راهبر اصلی این وظیفۀ ملی در سطح کشور است. ما با تقویت پیوندهای محله‌ای موظفیم فرزندانمان را به شبکۀ فرهنگی کشور متصل کنیم و آنها را در فضاهای فرهنگی غیربومی، تنها رها نکنیم. نوجوان ما در محله‌ها باید کتابخانه را فضایی جذاب و دارای ایده‌های نو، خلاقانه و بدیع برای گذران وقت خود بداند. مطمئن باشیم که دوران کتابخانه‌های قدیمی که فقط برای عده‌ای بسیار خاص از کتابخوانان حرفه‌ای ساخته می‌شد گذشته است و حالا کتابخانه‌ای که بتواند مشارکت فرهنگی کودکان و مادران و نوجوانان و جوانان را جذب کند و برای همۀ آنها برنامه داشته باشد، می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. دسترسی به منابع دادۀ تحقیقاتی برای پژوهشگران باید در کتابخانه‌ها هم فراهم باشد، بسیاری از ضعف‌های محدودیت تعداد کتاب‌های فیزیکی در نقطه نقطه کشور در صورت دسترسی رایگان به منبع دادۀ کتاب‌ها و قابلیت مطالعه آنها و همچنین دسترسی به منبع دادۀ مقالات علمی و کتاب‌های علمی قابل جبران است.

علاوه بر این لازم است از فعالیت درخشان و موثر کتابداران عزیز سراسر کشور قدردانی شایسته‌ای صورت گیرد و به مسائل شغلی این عزیزان که حقیقتاً «سفیران فرهنگ و هنر» در سراسر کشور از شهرهای بزرگ تا دورترین روستاها هستند، به طور ویژه توجه شود. ما باید از ظرفیت فرهنگی و فکری کتابداران در سراسر کشور بیشتر استفاده کنیم. سال‌ها موانست این فرهیختگان ارجمند با کتاب و کتابخوانی، این ظرفیت بالقوه را ایجاد کرده است تا از آنها برای ترویج کتابخوانی و تشویق مردم به مصارف فرهنگی هدفمند به خصوص در فضای مجازی استفاده شود. ما باید کتابداران را به مردم معرفی کنیم و از آنها برای ترویج فرهنگی کتابخوانی کمک بگیریم.

اقدامات بسیار خوبی در سال‌های اخیر در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای هماهنگ‌سازی کتابخانه‌ها با نیازهای روز به انجام رسیده است؛ این نهاد در این مدت با خوش‌فکری، درایت و آینده‌نگری در تلاش بوده است تا از تمام ظرفیت‌های کتابخانه‌ها استفاده کند و گزارش‌های ارائه شده در این خصوص، بسیار امیدبخش و خوشحال‌کننده است و جای تبریک دارد.  این روند باید با هماهنگی تمامی دستگاه‌های مربوط گسترش پیدا کند ، ولی از جهت ساختاری تا رسیدن به نقطه قابل قبول فاصله زیادی داریم که در یک فرصت دیگر باید به آن پرداخت یکی از دو اولویت تاکیدی مقام معظم رهبری در پیام ایشان در افتتاحیه مجلس شورای اسلامی در حوزۀ فرهنگ کشور است. مجلس با تمام توان از اقدامات پیشرو و اثربخش در حوزۀ فرهنگ حمایت می‌کند و حمایت از کتابخانه‌های عمومی و رفع مشکلات شغلی کتابداران را یکی از وظایف اصلی خود در حوزۀ فعالیت‌های فرهنگی می‌دانیم و ممطئنیم حمایت از این فعالیت‌ها تاثیری مستقیم و کم‌نظیر در ارتقای فرهنگ عمومی کشور خواهد داشت./826/