شماره ۱ دوفصلنامه «جامعه مهدوی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، اولین شماره دوفصلنامه علمی ـ تخصصی «جامعه مهدوی» به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با مدیر مسؤولی نجف لک زایی و سردبیری حسین الهی نژاد منتشر شد.

در این دوفصلنامه در 7 مقاله و در 188 صفحه منتشر شده است و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به حسین الهی نژاد شرح زیر است:

گفتمان انتظار در ساحت کلام سیاسی آیت الله خامنه ای

محسن مهاجرنیا

چکیده: چیستی انتظار در ساحت کلام سیاسی آیت‌‌الله خامنه‌‌ای مهم‌‌ترین پرسش این تحقیق است. در این تحقیق با روش تحلیلی استظهار از متن، به این حقیقت خواهیم رسید که انتظار، نوعی آرزو و امید ناشی از اعتقاد، احساس و حالت، آمادگی،عملو مجاهدت برای رسیدن به وضع مطلوب و اشتیاق انسان برای دسترسی به دنیایی سرشار از عدالت، راستى، صمیمیت، انسانیت، معنویت، فضیلت، اخلاق انسانى صحیح و متعالی در سایه حاکمیت و حکومت الهی است؛ بنابراین انتظار دارای چهار عنصر اساسی است؛ امید به آینده، عدم رضایت از وضع موجود، تلاش برای تحول و اعتقاد به تحقق حتمی ظهور. حقیقت انتظار از سنخ فعل گفتاری و اعتقاد معطوف به عمل می‌‌باشد که دارای سلسله مراتب تشکیکی است. این حقیقت، به دلیل خصلت ساختاری لزوماً و انحصاراً باید در ذیل شئون مدیریتی و اجرائی (نه شأن تکوینی و ملکوتی) امامت که در دوره غیبت حضور ندارند، بازخوانی شود. براین اساس، انتظار از مفاهیم اساسی دوره غیبت است که هم نقش جانشینی امام در دوره حضور را دارد و هم مهم‌‌ترین راهبرد تشیع برای عبور از دنیای پر از ظلم و ستم و رسیدن به دنیای پر از قسط و عدل در عصرظهور است. معطوف‌‌سازی حقیقت انتظار به تحقق حاکمیت و حکومت الهی امام زمان عج سنخ معرفتی آن را در مستوای مسائل کلام سیاسی شیعه قرار داده است.

نظریه اختیاری بودن ظهور با رویکرد مثبت در اندیشه مقام معظم رهبری

حسین الهی نژاد

چکیده: باورمندان مهدوی به بحث زمینه‌‌سازی ظهور، به‌‌طور ویژه‌ توجه کرده و درمورد آن، پرسش‌‌های مختلفی مطرح نموده‌اند؛ مثلاً آیا زمینه‌‌سازی ظهور برای بشر ممکن است؟ آیا بشر به این کار تکلیف شده است؟ آیا با انجام زمینه‌‌سازی، ظهور به نوعی تقدم‌‌بخشی می‌‌شود؟ از این قبیل پرسش‌‌ها که در راستای پاسخ‌‌گویی به آن‌‌ها دو نگرش «وظیفه‌‌گرایی مطلق» و «وظیفه‌‌گرایی معطوف به ظهور» مطرح شده است. در نگرش اول، باورمندان مهدوی بدون توجه به تقدم‌‌بخشی ظهور، به انجام وظایف منتظرانه خویش مشغول می‌‌باشند؛ ولی در نگرش دوم، باورمندان مهدوی با عنایت به اینکه کارهای خیر و اعمال صالح آنها در تقدم‌‌بخشی ظهور تأثیر دارد، به انجام وظایف خود اقدام می‌‌کنند. نگرش دوم باز به دو رویکرد مثبت و منفی تقسیم می‌‌شود؛ در رویکرد منفی، ملاک زمینه‌‌سازی ظهور، فراگیری ظلم و جور دانسته شده است؛ ولی ملاک رویکرد مثبت، کارهای خیر و اعمال صالح می‌‌باشد. پاسخ این پرسش‌‌ها و برآیند این رویکردها با درافکندن نظریه مختار «نظریه اختیاری‌بودن ظهور با رویکرد مثبت در اندیشه رهبر معظم انقلاب - دامت برکاته-» با متد عقلی و نقلی با رویکرد تبیینی و تحلیلی دست‌‌یافتنی خواهد بود.

شاخصه های سیاسی جامعه منتظر در اندیشه آیت الله خامنه ای مد ظله العالی

امیر سیاهپوش

چکیده: انتظار، با «شوق وافر و تکاپوی دائم برای فراهم‌ساختن زمینه‌های حضور موعود» تعریف می‌شود. در این رویکرد، هر حرکت و کنشی که با تفکر امام، همسو و همجنس باشد در تسریع در امر ظهور مؤثر است. از اینجا ضرورت ‌زمینه‌سازی برای ظهور، با این پرسش مطرح می‌شود که برای قرب به عصر ظهور چه باید کرد و لوازم و زمینه‌هایی که باید تدارک دیده شود چیست و شاخص‌های سیاسی جامعه منتظر کدامند؟ آیت‌الله خامنه‌ای – حفظه الله- در این خصوص، اهتمام نظری و بیانی جدی داشته و به مناسبت‌های مختلف به آن پرداخته است. این مقاله با هدف بررسی نظرگاه این بزرگوار در خصوص شاخص‌های سیاسی جامعه منتظر تدوین شده است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی است و تلاش شده با مراجعه به مجموعه مطالب رهبر معظم انقلاب اعم از کتب، سخنرانی‌ها، پیام‌ها، گفت‌وگوها و نامه‌ها، شاخص‌های سیاسی جامعه منتظر در چارچوبی منسجم بررسی و تبیین گردد. یافته‌ها نشان می‌دهد در نظرگاه رهبر انقلاب، مهم‌ترین شاخص‌های سیاسی جامعه منتظر عبارتند از: «وحدت کلمه»، «ولایت‌مداری و نفی طاغوت»، «تمام خواهی و کمال‌طلبی»، «تحول‌خواهی و انقلابی‌گری»، «امید و اعتماد به وعده الهی» و «عدالت و مبارزه با ظلم».

مبانی هستی‌شناختی انتظار در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله)

محمود ملکی راد

چکیده: بررسی مبانی انتظار در منظومه فکری اندیشمندان اسلامی موجب می‌شود با الهام از آن افکار، جامعه منتظِر خود را برای ایجاد و تحقق جامعه موعود و آرمانی اسلامی که در اندیشه اسلامی از آن به حکومت جهانی امام مهدی× یاد می‌شود، آماده نماید؛ در نتیجه با شناخت آثار و ابعاد مختلف انتظار می‌توان در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آینده جامعه اسلامی به منظور احیای تمدن اسلامی از آن کمک گرفت. انتظار در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای – مد‌‌ ظله- متأثر از هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی و جامعه‌شناسی اسلامی است. در نوشته پیش‌رو، مبانی هستی‌شناختی انتظار در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدظله) بررسی گردیده، به این سؤال پاسخ داده می‌شود که: «مبانی هستی‌شناختی انتظار بر اساس منظومه فکری رهبر معظم انقلاب(مدظله) چیست؟» برای یافتن پاسخ این پرسش و تبیین آن، به آثار مکتوب و منقول معظم‌له که در سایت منعکس شده، مراجعه گردیده و در تحلیل آن‌‌ها از روش عقلی و نقلی توأمان بهره گرفته شده است. در منظومه فکری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله) مبانی هستی‌شناختی انتظار مبتنی بر محور و مدار توحید است. در این مقاله، سه مبنای هستی‌شناختی تدبیر و حکمت و لطف الهی در جهان هستی، بررسی شده و ارتباط انتظار با این سه، تبیین گردیده است.

جامعه منتظر و بایسته های تمدن سازی از منظر آیت الله خامنه ی

قنبرعلی صمدی

چکیده: یکی از موضوعات مهم در تفکر اسلامی، مسئله تمدن و تمدن‌سازی و رسالت جامعه منتظر در این خصوص است. این مسئله به دلیل اهمیت تاریخی و جایگاه آن در چشم‌انداز آینده امت اسلامی، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان دینی بوده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله) از جمله مصلحان نواندیش دینی است که با جامع‌نگری و ژرف‌اندیشی خاصی، این موضوع را مورد تأمل قرارداده و با طرح نظریه «تمدن نوین اسلامی»، توجه نخبگان فکری در جوامع اسلامی را به این مسئله مهم معطوف کرده است. مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی این موضوع از منظر معظم‌له پرداخته است. ازدیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، ایجاد تمدن نوین اسلامی، یک هدف راهبردی و دست‌یافتنی است و جامعه منتظر باید تحقق این هدف مهم را اولویت‌ اصلی خود قرار دهد؛ به‌گونه‌ای که همه ظرفیت‌های امت اسلامی در این راستا به‌کار گرفته شود. آیت‌الله خامنه‌ای، ضمن تبیین فرایند شکل‌گیری تمدن اسلامی، مهم‌ترین رسالت جامعه منتظر در دوران معاصر را تمدن‌سازی با الهام از آرمان تمدن مهدوی دانسته و برخی از بایسته‌های حرکت در این مسیر را برشمرده است. نگاه جامع به ساحت‌ها و نیازهای مادی و معنوی انسان، نگرش مکتبی به عرصه‌ تمدن‌سازی، اهتمام به فرهنگ و نهادهای دینی، نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی، الهام‌پذیری از آرمان تمدن مهدوی، نگاه جهان‌شمول به پروسه تمدن، نظام‌سازی و ایجاد ساختارهای قانونی، توسعه عدالت اجتماعی، تقویت بنیان‌های اقتصادی جامعه، پرهیز از تقلید و خودباختگی در برابر تمدن غرب و... از مهم‌ترین بایسته‌های تمدن‌سازی در جامعه منتظر، بیان شده است

مبانی و اصول حکمی ـ قرآنی انتظار از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله)

عبدالحسین خسروپناه

چکیده: اندیشه «در انتظار ظهور منجی‌بودن» در بسیاری از جوامع بشری وجود دارد و یکی از مهم‌‌ترین سرچشمه‌‌های تولید فرهنگ و سبک زندگی برای انسان‌‌ها همین تفکر است؛ بنابراین شناخت انتظار صحیح، از اهمیت فراوانی برخوردار است. مقاله حاضر به دنبال تبیین مبانی و اصول حکمی- قرآنی انتظار از منظر آیت‌‌الله خامنه‌‌ای است. مبانی حکمی- قرآنی انتظار در دیدگاه این بزرگوار عبارتند از: توحید اجتماعی، ولایت، پیوند دنیا و آخرت، جامعیت اسلام، انسان اجتماعی فطری، حاکمیت حق و کمال‌‌گرایی انسان. همچنین بر اساس مبانی فوق؛ عدالت اجتماعی، مجاهدت، تقویت عقلانیت، تقویت معنویت و اخلاق، تشکیل حکومت اسلامی و وحدت امت اسلامی، اصول حکمی- قرآنی انتظار در نگاه ایشان به شمار می‌‌آیند. بر طبق مبانی و اصول مذکور، انتظار از منظر آیت‌‌الله خامنه‌‌ای عبارت است از: انتظار سازنده اجتماعی. روش ما در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است.

رویکرد معنوی به انتظار در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی و معنویت‌های نوظهور

حمیدرضا مظاهری سیف

چکیده: معنویت امروزه به حوزۀ مطالعاتی مستقلی اطلاق می‌‌شود که به مسائل مربوط به عالم درون انسان و رابطۀ درونی عموم مردم با خداوند (امر قدسی) می‌‌پردازد. آیت‌‌الله خامنه‌‌ای از اندیشورانی است که معنویت را به معنای اصطلاحی در نظر دارند و آن را در حیات بشری و تحولات آیندۀ جهان مهم ارزیابی می‌‌کنند؛ از این‌رو رویکرد معنوی به انتظار، موضوع این مقاله قرار گرفته است. تحقیق به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده و قلمرو گردآوری داده‌‌ها، سخنرانی‌‌های رهبر انقلاب دربارۀ انتظار است. روش نمونه‌‌گیری هدفمند و متوالی بوده است؛ به طوری که جست‌‌وجو از کلیدواژه «انتظار» آغاز شد و با مفاهیم پرکاربرد و مرتبط نظیر «عدالت» و «معنویت» ادامه یافت و فرازهایی از سخنان رهبر معظم که بیشترین داده‌‌های معرفتی را دربرداشت، مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌‌های تحقیق، شامل توصیف معنویت از دیدگاه رهبر انقلاب، تبیین رابطه عدالت و معنویت، رابطه معنویت و انتظار و تعریف و تحلیل مفهومی انتظار به سه مقوله اعتراض، مردم‌‌سالاری دینی و آمادگی است. از منظر رهبر انقلاب رابطه با امام زمان عج یک رابطه قلبی است که نوعی تجربۀ معنوی را رقم می‌زند و یک رابطه شخصی و زنده است که طی آن، فرد با قلب و احساسش حضور امام را درک می‌‌کند. دیدگاه‌‌های رقیب در دو مقوله معنویت متحجرانه و معنویت‌‌های نوظهور دسته‌‌بندی شده‌‌اند.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دفتر دوفصلنامه «جامعه مهدوی» می توانند به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://jm.isca.ac.ir/ مراجعه کنند./822/ن602/ق