پاک آیین در گفت‌وگو با رسا تبیین کرد؛
نقش رژیم صهیونیستی در تشدید درگیری بین ارمنستان و آذربایجان
سابقه مناقشه و ورود بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و امنیت مرزهای ایران و سیاست کشورمان در قبال دو همسایه شمالی در گفت‌وگو با سفیر سابق ایران در باکو بررسی شد.
محسن پاک آئین سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس بین الملل خبرگزاری رسا، با اشاره به درگیری های اخیر ارمنستان و آذربایجان اظهار داشت: از سال 1921 و طبق تقسیمات اتحاد جماهیر شوری قره باغ بخشی از جمهوری آذربایجان و یکی از جمهوری های خودمختار آن به مانند نخجوان بود و این وضعیت تا پیش از فروپاشی ادامه داشت.
وی افزود: از سال 1980 که مقداری فضای شوروی آزادتر شد، ارمنی های قره باغ که اکثریت این جمهوری 140 هزار نفری را تشکیل می دادند خواهان پیوستن به ارمنستان یا استقلال شدند! که این درخواست با مخالفت شوروی مواجه و سبب بروز درگیری هایی میان آذربایجان و قره باغ نیز شد.
پاک آیین ادامه داد: پس از فروپاشی و در سال 1992 قره باغ اعلام استقلال کرده و ارمنستان نیز برای جلوگیری از حمله آذربایجان به قره باغ به خاک آذربایجان حمله می کند و 7 شهرک متعلق به آذربایجان را در نوار مرزی قره باغ اشغال کرده و اقدام به ایجاد منطقه حائل در میان آذربایجان و قره باغ می کند. اما بحث استقلال قره باغ اصولا به دلایل امنیتی و سیاسی منتفی است و هیچکدام از کشورهای منطقه حتی روسیه و ارمنستان آن را نپذیرفته اند.
سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان در پاسخ به این پرسش که چرا این مشکل تاکنون حل نشده است، ابراز کرد: دو طرف اراده ای برای حل این منازعه ندارند و ارمنستان بیش از 20 سال است که به قره باغ کمک می کند و به چهار قطعنامه شورای امنیت توجهی نکرده است. علاوه بر این ارمنستان، قره باغ را مسلح کرده به گونه ای که قادر باشد با آذربایجان درگیر شود و همواره در تبلیغات خود از استقلال یا الحاق قره باغ به ارمنستان سخن می گوید. لذا این کشور علاقه و اراده ای به بازپس دادن قره باغ ندارد و در مقابل آذربایجان نیز کشوری در حال توسعه است و علاقه ای برای بازگرداندن قره باغ با توسل به قدرت نظامی ندارد و دو طرف به وضعیت نه جنگ نه صلح بیشتر تمایل دارند و به همین دلایل تاکنون میانجی گری ها از جمله گروه مینسک که میانجی گر تعیین شده از سوی شورای امنیت و توسعه اروپاست و کشورهای منطقه مانند ایران و سوریه و شورای امنیت و سازمان ملل هیچ کدام به سرانجام نرسیده است.
پاک آئین افزود: به نظر من قره باغ نباید مستقل شود زیرا در صورت استقلال، چنین کشورهایی نیاز به کشورهای قدرتمند دارند و استقلال آنها پای قدرت های بزرگ را به منطقه باز می کند و ناامنی و جنگ بیشتری را در منطقه رقم می زنند. از سوی دیگر اراده ای نیز در جامعه بین الملل برای پذیرفتن قره باغ به عنوان یک کشور مستقل وجود ندارد و از آنجا که پیشتر جزء تمامیت ارضی آذربایجان بوده و اکنون نیز این کشور خواهان بازگشت قره باغ است، این احتمال که قره باغ به ارمنستان ملحق شود نیز ضعیف است و باید راهی برای بازگرداندن قره باغ به جمهوری آذربایجان یافت شود ولی در حال حاضر و با توجه به وضع موجود چشم انداز روشنی برای حل این مناقشه وجود ندارد مگر ورود با قدرت شورای امنیت به موضوع و تعیین مجازات های سخت برای طرف متخلف که آن هم با وجود کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه و روسیه در شورای امنیت و اینکه این کشورها نیز مایل به ادامه وضع موجود هستند، بعید است اتفاق بیفتد. بنابراین وضعیت موجود و درگیری های پراکنده و هرازچندگاه ادامه خواهد یافت.
ورود بازیگران خارج از منطقه از جمله مزدوران تکفیری سوری به مناقشه قره باغ
وی ادامه داد: اختلافات ترکیه و ارمنستان به پیش از موضوع قره باغ و کشتار ارامنه توسط عثمانی باز می گردد. اما تاکنون سابقه نداشته که ترکیه اینگونه علنی در موضوع قره باغ دخالت کند، که این دخالت نیز علت های مختلفی از جمله اختلاف با ارمنستان و زبان مشترک با آذربایجان و اینکه ترکیه خود را برادر بزرگتر ترک زبان ها می داند، دارد. ولی بعید است ترکیه نیرویی به این منطقه اعزام کرده باشد و از انتقال عناصر تکفیری به آذربایجان نیز اطلاعاتی ارزیابی نشده است.
احتمال افزوده شدن کشورهای دیگر به این مناقشه
پاک آئیین درباره احتمال افزده شدن کشورهای دیگر به این مناقشه بیان کرد: بعید می دانم بازیگران و کشور های دیگری به صورت علنی وارد عمل شوند، حتی ترکیه نیز بعید است مستقیما وارد این درگیری ها شود. روس ها اوایل فروپاشی شوری در کنار ارمنستان بودند و از حمایت ارمنستان در مورد قره باغ سکوت کردند و اگر می خواستند می توانستند مسأله قره باغ را حل کنند.
سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان در پاسخ به این پرسش که چرا این مشکل تاکنون حل نشده است، ابراز کرد: دو طرف اراده ای برای حل این منازعه ندارند و ارمنستان بیش از 20 سال است که به قره باغ کمک می کند و به چهار قطعنامه شورای امنیت توجهی نکرده است. علاوه بر این ارمنستان، قره باغ را مسلح کرده به گونه ای که قادر باشد با آذربایجان درگیر شود و همواره در تبلیغات خود از استقلال یا الحاق قره باغ به ارمنستان سخن می گوید. لذا این کشور علاقه و اراده ای به بازپس دادن قره باغ ندارد و در مقابل آذربایجان نیز کشوری در حال توسعه است و علاقه ای برای بازگرداندن قره باغ با توسل به قدرت نظامی ندارد و دو طرف به وضعیت نه جنگ نه صلح بیشتر تمایل دارند و به همین دلایل تاکنون میانجی گری ها از جمله گروه مینسک که میانجی گر تعیین شده از سوی شورای امنیت و توسعه اروپاست و کشورهای منطقه مانند ایران و سوریه و شورای امنیت و سازمان ملل هیچ کدام به سرانجام نرسیده است.
پاک آئین افزود: به نظر من قره باغ نباید مستقل شود زیرا در صورت استقلال، چنین کشورهایی نیاز به کشورهای قدرتمند دارند و استقلال آنها پای قدرت های بزرگ را به منطقه باز می کند و ناامنی و جنگ بیشتری را در منطقه رقم می زنند. از سوی دیگر اراده ای نیز در جامعه بین الملل برای پذیرفتن قره باغ به عنوان یک کشور مستقل وجود ندارد و از آنجا که پیشتر جزء تمامیت ارضی آذربایجان بوده و اکنون نیز این کشور خواهان بازگشت قره باغ است، این احتمال که قره باغ به ارمنستان ملحق شود نیز ضعیف است و باید راهی برای بازگرداندن قره باغ به جمهوری آذربایجان یافت شود ولی در حال حاضر و با توجه به وضع موجود چشم انداز روشنی برای حل این مناقشه وجود ندارد مگر ورود با قدرت شورای امنیت به موضوع و تعیین مجازات های سخت برای طرف متخلف که آن هم با وجود کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه و روسیه در شورای امنیت و اینکه این کشورها نیز مایل به ادامه وضع موجود هستند، بعید است اتفاق بیفتد. بنابراین وضعیت موجود و درگیری های پراکنده و هرازچندگاه ادامه خواهد یافت.
ورود بازیگران خارج از منطقه از جمله مزدوران تکفیری سوری به مناقشه قره باغ
وی ادامه داد: اختلافات ترکیه و ارمنستان به پیش از موضوع قره باغ و کشتار ارامنه توسط عثمانی باز می گردد. اما تاکنون سابقه نداشته که ترکیه اینگونه علنی در موضوع قره باغ دخالت کند، که این دخالت نیز علت های مختلفی از جمله اختلاف با ارمنستان و زبان مشترک با آذربایجان و اینکه ترکیه خود را برادر بزرگتر ترک زبان ها می داند، دارد. ولی بعید است ترکیه نیرویی به این منطقه اعزام کرده باشد و از انتقال عناصر تکفیری به آذربایجان نیز اطلاعاتی ارزیابی نشده است.
احتمال افزوده شدن کشورهای دیگر به این مناقشه
پاک آئیین درباره احتمال افزده شدن کشورهای دیگر به این مناقشه بیان کرد: بعید می دانم بازیگران و کشور های دیگری به صورت علنی وارد عمل شوند، حتی ترکیه نیز بعید است مستقیما وارد این درگیری ها شود. روس ها اوایل فروپاشی شوری در کنار ارمنستان بودند و از حمایت ارمنستان در مورد قره باغ سکوت کردند و اگر می خواستند می توانستند مسأله قره باغ را حل کنند.
وی عنوان کرد: اما پس از آن و در سال های اخیر روابط این دو کشور بسیار بهتر شده و روابط آذربایجان با روسیه بسیار بهتر از روابط آذربایجان با غرب است. در سال 1395 نیز لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه برای حل مناقشه قره باغ طرحی ارائه کرد که به موجب آن ارمنستان 5 شهرک اشغالی آذربایجان را بازپس دهد و پس از آن مذاکرات صلح اجرا شود که این مورد با موافقت ارمنستان مواجه نشد و منافع روسیه ایجاب نمی کند که وارد یک جنگ نظامی علیه آذربایجان شود یا اینکه اجازه دهد در منطقه جنگ نظامی فراگیری اتفاق بیفتد.
این کارشناس مسائل منطقه اضافه کرد: البته در این میان رژیم اشغالگر قدس با هر دو کشور ارتباط دارد و به هر دو آنان سلاح می فروشد و به نوعی عامل جنگ افروزی در آن منطقه به حساب می آید، هرچند این رژیم طرف هیچ یک از دو کشور را نخواهد گرفت اما یکی از اصلی ترین عوامل این جنگ افروزی سلاح های این رژیم است و یکی از اشتباهات باکو و ایروان هم اعتماد به این رژیم است، درحالیکه پهپادهای آذربایجان با موشک های ارمنستان سقوط می کند، هم پهپادها اسرائیلی است هم موشک ها!
امنیت مناطق مرزی ایران
پاک آئیین در ادامه افزود: ما با ارمنستان و آذربایجان مرز مشترک داریم بنابراین مسأله امنیت ایران در این مناقشه و به خصوص مناطق مرزی کشورمان، بسیار مهم است. ایران همواره نسبت به تشدید این درگیری ها و سرایت آن به مرزهای کشورمان هشدار داده و محکوم کرده است و اگر اتفاقی بیفتد که به طور عمد و نه سهوی یا حملات سهوی بیش از حد رخ دهد، مسؤولان کشور قطعا تدابیر لازم را اجرا خواهند کرد.
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال این دو همسایه شمالی
پاک آئین در پایان تاکید کرد: هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان همسایه ما هستند و ایران در چارچوب سیاست تعامل با همسایگان، روابط دوستانه با هر دو طرف را حفظ خواهد کرد. البته ظرفیت های همکاری ایران با جمهوری آذربایجان به دلایلی همچون وجود دریای خزر، وجود مسیرهای ترانزیتی و مرزهای چهارگانه به مراتب بیشتر از ارمنستان است و ما با هر دو کشور ارتباط خواهیم داشت.
امنیت مناطق مرزی ایران
پاک آئیین در ادامه افزود: ما با ارمنستان و آذربایجان مرز مشترک داریم بنابراین مسأله امنیت ایران در این مناقشه و به خصوص مناطق مرزی کشورمان، بسیار مهم است. ایران همواره نسبت به تشدید این درگیری ها و سرایت آن به مرزهای کشورمان هشدار داده و محکوم کرده است و اگر اتفاقی بیفتد که به طور عمد و نه سهوی یا حملات سهوی بیش از حد رخ دهد، مسؤولان کشور قطعا تدابیر لازم را اجرا خواهند کرد.
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال این دو همسایه شمالی
پاک آئین در پایان تاکید کرد: هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان همسایه ما هستند و ایران در چارچوب سیاست تعامل با همسایگان، روابط دوستانه با هر دو طرف را حفظ خواهد کرد. البته ظرفیت های همکاری ایران با جمهوری آذربایجان به دلایلی همچون وجود دریای خزر، وجود مسیرهای ترانزیتی و مرزهای چهارگانه به مراتب بیشتر از ارمنستان است و ما با هر دو کشور ارتباط خواهیم داشت.
وی افزود: این میان جمهوری اسلامی ایران دارای مزیت منحصر به فردی است که دیگر کشور در این موضوع دارای آن نیستند؛ ترکیه با ارمنستان رابطه ندارد و روسیه مورد اعتماد آذربایجان در این مسأله نیست و ما از ظرفیت بیشتری برای میانجی گری برخوردار هستیم و ما باید در مقاطع مختلف با استفاده از این ظرفیت، از شعله ورتر شدن این مناقشه پیشگیری کنیم./ت300/ق
ارسال نظرات