کتاب «تفسیر ساختاری سوره بقره» منتشر شد

به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، کتاب «تفسیر ساختاری سوره بقره» با متدولوژی علمی، فهم نوینی از سوره بقره را ارائه و همبستگی و انسجام و تناسب و تناسق آیات آن را علی‌‌رغم پراکندگی ظاهری اثبات می‌‌کند. با رویکرد کل‌‌نگر و متد ساختارشناسی طی دو نمودار حلقوی و پاراللی، ترکیب و ساختارِ سوره و کلیت و همبستگی آیات سوره بقره تبیین شده است. کشف ساختار بقره اثبات یکی از ابعاد اعجاز هنری قرآن به زبان مدرن است.

با توجه به فقدان روش ساختارشناسی و رویکرد «کل گر» در تفسیر طولانی‌‌ترین سوره قرآن کریم، سرانجام از پس از گذشت هزار و چهار صد سال از نزول قرآن کریم، با روش ساختارشناسی هرمنیوتیکی «ساختار معنایی سوره بقره» کشف شد.

مولف در مقدمه نوشته است: اکثر مکاتب تفسیری قرآن مانند تفسیر ادبی، روایی، کلامی، فلسفی، عرفانی و اجتماعی در طول ۱۴۰۰ سال گذشته یک وجه مشترک دارند که عبارت است از تفسیر آیه به آیه قرآن؛ اما روش تفسیر خطی یا تفسیر آیه به آیه عاجز است از تبیین نظم و سیستم در سوره‌‌های بلند قرآن. اما روش جدید فهم قرآن یعنی ساختارشناسی قرآن، نظم و سیستم سوره‌‌های قرآن را اثبات می‌‌کند.

با روش ساختارشناسی، ما نظم و انسجام پنهان سوره‌‌های قرآن را کشف می‌‌نماییم. ساختارشناسی به ما كمك مي‌كند تا برخی معاني پنهان سوره را در سایه کشف ساختار سوره دريابيم. با این روش نشان داده می‌‌شود که سوره‌‌های بلند علی‌‌رغم ظاهر پراکندگی آیات و موضوعات آن، مانند سوره بقره، دارای وحدت مفهومی، پیوستگی، انسجام و نظم درونی است که از طریق رویکرد کل‌‌نگر و ساختارشناسی قابل کشف است. نتیجه این رویکرد و روش آن است که خواننده هم به اجزا و هم به کل پیام سوره توجه نماید و هویت کلی سوره را دریابد. با رویکرد کل‌‌نگر و ساختارشناسی معلوم می‌‌گردد که روابط آیات و بخش‌‌ها، الزاما خطی نیست بلکه به صورت پارالل یا انعکاس متقاطع و یا ترکیب حلقوی هم است.

ساختار سوره بقره براساس رویکرد کل‌‌نگر با سه اصل و صورت بنیادی ساختارشناسی یعنی «پاراللیسم» (متقارن)، «انعکاس متقاطع» و «ترکیب حلقوی» تحلیل شده است. با این روش مشخص می‌‌شود که سوره بقره علی‌‌رغم پراکندگی ظاهری آیات و موضوعات؛ دارای وحدت مفهومی، پیوستگی، انسجام و نظم درونی است که از طریق رویکرد کل‌‌نگر و روش ساختارشناسی قابل کشف است. نتیجه این رویکرد و روش این است که خواننده علاوه بر توجه به اجزا و کل پیام سوره؛ هویت کلی سوره را در می‌‌یابد.

برای فهم تصویر و هندسه باطنی سوره با رویکرد کل‌‌نگر؛ در وهله اول آیات فرازمندی شده، سپس آیات و پاراگراف‌‌های هم سیاق با وحدت موضوعی یا داستانی، به صورت یک بخش معین شده‌‌اند. سوره بقره با رویکرد کل‌‌نگر دارای ۱۵ بخش است. روابط بخش‌‌ها الزاماً خطی نیست، بلکه به صورت پارالل یا انعکاس متقاطع یا ترکیب حلقوی است. ساختار سوره بقره براساس پاراللیسم بدین صورت است که روابط بین بخش‌‌های متعدد سوره تنها خطی نیست، بلکه به صورت پارالل(متقارن) بین دو بخش است. بخش متقارن دوم؛ بخش اول را تکرار (جهت تعظیم و تأکید)، تکمل، تأیید، نقض، توسعه، استکمال و یا تفسیر می‌‌کند. ساختار حلقوی دارای نه بخش است. در هر دو ساختار تقارنی و ساختار حلقوی سوره بقره، پیام مرکزی سوره بقره، اعلان تاسیس امت وسط یعنی ملت اسلام بر اساس پیام آخرین وحی الهی به حضرت محمد(ص) و گفت‌‌وگوی محترمانه بین ادیان است. کشف و تبیین ساختار سوره بقره، اثبات اعجاز ادبی قرآن به روش و زبان مدرن است.

کتاب «تفسیر ساختاری سوره بقره» شامل سیزده فصل است که هم ساختار سوره را کشف و تحلیل کرده است و هم برخی از مفاهیم کلیدی سوره بقره را تبیین نموده است. فصل‌‌های کتاب عبارتند: رویکرد کلی به سوره بقره، فرازبندی‌‌های سوره بقره، ساختار سوره بقره، تحلیلی ساختار حلقوی، متقین، ایمان، توحید، نماز، صراط جحیم، جهاد و دعا. در فهم جزییات آیات از کتب روایی و تفسیری علمای سلف فریقین بهره‌‌برداری شده است.

این قرآن پژوه معاصر در حوزه ساختارشناسی قبلا کتاب «ساختار معنایی مثنوی معنوی»(برنده جایزه جهانی کتاب سال ایران) و کتاب «تفسیر ساختاری سوره حمد» را منتشر کرده است./826/د102/ق