عقلانیت و سبک زندگی در کلام امام رضا

حجت الاسلام والمسلمین حسین بنیادی در گفت و گو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، با تبریک میلاد امام رضا(ع) در زمینه عقلانیت و سبک زندگی در کلام امام رضا(ع) اظهار کرد: دو عنوان ”عقلانیت” و ”سبک زندگی” علاوه بر اهمیت و جایگاه هرکدام در کمال انسان‌ها، ارتباط نزدیکی به یکدیگر دارند بطوریکه عقلانیت به معنای جامع آن، سبک معنادار و هدفمندی را برای زندگی نوع انسان‌ها رقم می‌زند.

نایب رییس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: قرآن کریم نسبت به هر دو عنوان  عقلانیت و سبک زندگی، تأکیدات فراوانی دارد و در برخی آیات انسان‌ها را به دلیل به کار نبستن عقل در زندگی، آن‌ها را فاقد گوش شنوا، زبان گویا و چشم بینا می‌داند «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ - انفال/۲۲» و در برخی آیات دیگر موجب پشیمانی «وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ - ملک/۱۰» و در برخی دیگر مورد توبیخ قرار می‌دهد «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ - بقره/۴۴» و بسیاری از  آیاتی که توجه انسان را به زندگی همراه با عقلانیت، رهنمون می‌سازد.

وی اضافه کرد: نکته حائز اهمیت آن است که زمانی از سبک زندگی سخن گفته می‌شود، تمام ابعاد آن اعم از زندگی براساس اعتقاد، اخلاق، اقتصاد، معیشت، علم و کارورزی و موارد دیگر را شامل می‌شود و سلامت در زندگی را رقم می‌زند و همچنین زمانی صحبت از عقلانیت می‌شود، شامل فهم در تمام اموری که سلامت و سعادت در زندگی را به ارمغان می‌آورد، می‌شود.

مفهوم و مقصد زندگی نیازمند قوه عاقله

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به رابطه عقلانیت و سبک زندگی اظهار کرد: مضامین روایاتی که سبک زندگی سالم و هدفمند را مورد توجه قرار داده، نزدیکی دو عنوان عقلانیت و سبک زندگی را به خوبی نشان می‌ دهد؛ به عنوان نمونه می‌ توان به بیان پیامبراکرم(ص) اشاره کرد که چگونه آن حضرت عقل را در تمام شُعب و امور خرد و کلانِ رفتار بشر دخیل می ‌دانند و ثمرات مثبت را بر می ‌شمارند. این بیان از همراهی عقلانیت و سبک زندگی برآمده از همان روایت معروف از امام صادق(ع) «اَلعَقلُ‌ ما عُبِدَ بِهِ‌ الرَّحمٰنُ‌ وَ اکتُسِبَ بِهِ الجَنان» که نشانگر نیازمندیِ انسان در رسیدن به حیات طیبه، به قوه عاقله در امر معاد و معاش است و این همان دیانت تام است که هم به زندگی مفهوم و‌معنی می ‌دهد و هم مقصد از زندگی را به صورت برجسته ترسیم می‌ کند.

تقوای جامع زندگی در بیان امام رضا(ع)

وی اضافه کرد: امام رضا(ع) در سخنی زیبا و معروف، همراهی عقلانیت و سبک زندگی که حاصل آن تقوای جامع زندگی است را بیان می‌ کنند، که اصل روایت و شاخه‌های مطرح شده در آن را بیان می کنم.

حجت الاسلام والمسلمین حسین بنیادی افزود: امام رضا(ع) می فرماید عقل شخص مسلمان تمام نيست، مگر اين كه ده خصلت را دارا باشد، از او اميد خير و از بدى او در امان باشند، خير اندك ديگرى را بسيار و خير بسيار خود را اندك شمارد، هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ و در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود، فقر در راه خدايش از توانگرى محبوبتر باشد، خوارى در راه خدايش از عزّت با دشمنش محبوبتر باشد، گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد و سپس فرمود: دهمى چيست و چيست دهمى؟ به ایشان عرض شد: چيست؟ فرمود: هیچکس را ننگرد جز اين كه بگويد او از من بهتر و پرهيزكارتر است؛ دقت در فرازهای ده‌گانه روایت، مُعرِّف موضوعاتی است که شناخت و رعایت آن ‌ها زندگی را بر مدار حقیقی آن قرار می ‌دهد که به کار بستن آن‌ ها، علاوه بر تمامیت عقل، جامعیت زندگی را به همراه دارد.

راه رسیدن به سبک زندگی سالم همراه با عقلانیت

وی با اشاره به روایت دیگری از امام رضا(ع) در زمینه روش و بستر رسیدن به سبک زندگی بیان کرد: امام رضا(ع) در روایتی روش و بستر رسیدن به سبک زندگی را بیان کرده و می فرمایند: بکوشید که زمان ‌تان را به چهار بخش تقسیم کنید، زمانى براى مناجات با خدا، زمانى براى تأمین معاش و کسب روزی حلال، زمانى براى معاشرت با برادران و معتمدانى که عیب هایتان را به شما مى شناسانند و در دل شما را دوست دارند و ساعتى براى کسب لذّت هاى حلال؛ با بخش چهارم توانایى انجام دادن سه بخش دیگر را به دست می ‌آورید.

نایب رییس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: نظم در زندگی‌، عبودیت که کمال حیات بشر است، رسیدن به جایگاه مناسب اقتصادی و بهره‌مندی از لذت های حلال زندگی که در آن روابط صحیح اجتماعی نیز حفظ شود از مهم‌ ترین شؤون روزمره زندگی است که سلامت و طهارت در آن‌ها، بخش بزرگی از جامعیت و سبک زندگی را که دیانت و عقلانیت بر آن حاکم باشد را ایجاد می‌کند.

منطق زندگی پیش ‌نیاز سبک زندگی

وی با تأکید بر این که جهان در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگری به منطق زندگی، نیاز دارد، افزود: منطق زندگی که مطابق با فطرت بشر و خشنودی خداوند و رضایت‌مندی انسان‌ها از زندگی باشد زیرا در حقیقت الگوی پیشرفت بشر وابستگی زیادی به سبک زندگی او دارد.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: پیشرفت مادی آمیخته با معنویت و اخلاق، امری است که در پرتو دستورات توحیدی و بیانات ائمه معصوم(ع) محقق می شود بلکه پیامبراکرم(ص) و ائمه معصوم(ع) بهترین برنامه و نسخه را برای چنین رفتار و سبک جامعی از زندگی بشر را، بیان فرموده‌اند./1324/ت302/ب1