اشرافی‌گری مسؤولان با منظومه فکری امام نمی‌سازد

اشاره: پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) تحول نوینی را در باب مسائل سیاسی ایران اعم از سیاست داخلی و خارجی بر مبنای اسلام ناب محمدی(ص) به دنبال داشت؛ در بعد داخلی، تغییر در ساختار حکومت و نحوه اداره کشور و سپردن امور به دست مردم و در بعد خارجی و بین المللی، تغییر رفتاری و ارزشی را ایجاد کرد.

در همین راستا خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا با جناب آقای دکتر علی اکبری معلم، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به مناسبت ۱۴ خرداد، سالروز ارتحال رهبر کبیر انقلاب اسلامی در موضوع شاخص های اصلی اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) پرداخته است؛ متن این گفت‌وگو به شرح زیر است:

رساـ به نظر شما شاخص‌های اصلی اندیشه سیاسی امام خمینی کدامند؟ لطفاً کمی توضیح بفرمایید.

نخست لازم است به ضرورت تبیین جامع و روان از منظومه فکری و اندیشه امام خمینی اشاره کنم. اندیشه سیاسی امام راحل در قالب نظام جمهوری اسلامی ایران به ‌عنوان طرح جایگزین نظام شاهنشاهی و مبنای تاسیس نظام است و استمرار حاکمیت جمهوری اسلامی ایران نیز منوط به ترویج اسلام سیاسی مد نظر حضرت امام است.

همچنین منظومه فکری امام خمینی (ره)، اساس معرفی الگوی مردم سالاری دینی برای اداره امور جامعه و شاخصی مهم برای نقد و بررسی عملکرد انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی به حساب می آید. بنابراین، پرداختن مستمر به اندیشه امام خمینی و ترویج منظومه فکری ایشان از موضوعات ضروری جامعه امروز ما می باشد.

برابر پژوهش انجام شده، منظومه فکری و اندیشه امام خمینی دارای شاخص های مختلفی است که می‌توان آن را در ابعاد گوناگون از قبیل فلسفه سیاسی، اخلاق سیاسی و فقه سیاسی تقسیم، معرفی و تبیین کرد.

در یک نگاه کلی می توان شاخص ­هایی از قبیل پیوند دین و سیاست، عدالتخواهی، جامع نگری، ظلم ستیزی، هویت خواهی، استقلال طلبی، قانون گرایی، توجه به نقش و جایگاه مردم، توجه به اصل وحدت و هم افزایی، صادق بودن با خدا و خلق، ساده زیستی، ایمان و توکل به خدا و پرهیز از تفرقه، ریا، حسادت، نفاق و دورویی، حب به دنیا و حب به جاه و مقام را از شاخص های مهم اندیشه امام خمینی ذکر کرد.

رسا ـ نظر به اهمیت عدالت در اسلام لطفاً در خصوص موضوع عدالت اجتماعی از دیدگاه امام خمینی تبیین بفرمایید.

عدالت خواهی از شاخص‌های اصلی منظومه فکری و اندیشه سیاسی امام خمینی است. امام راحل عدالت را حد وسط بین افراط و تفریط می‌داند که از امهات فضایل اخلاقی و برقرار کننده تعادل بین تمام فضایل است. در واقع، عدالت میزانی است که همه امور با آن سنجیده می‌شوند.

به نظر حضرت امام، جهان‌هستی، نفس انسان، جامعه بشری و قانون الهی از موضوعات عدالت هستند. چراکه طریقی است که جامعه باید برای رسیدن به سعادت آن را طی کند و به اجرای قوانین الهی بپردازد.

از نظر امام خمینی عدالت خواهی و اجرای عدالت اجتماعی از جهات مختلف دارای اهمیت است، نخست آن که اجرای عدالت اجتماعی مقصد بزرگ اسلام و تمام انبیا و از اهداف بزرگ امام خمینی در انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران است.

دوم آن که عدالت، معیار خداوند برای سنجش اعمال انسان ها و جوامع بشری و تشخیص حکومت حق از حکومت باطل است.

سوم آن که اجرای عدالت اجتماعی آثار مهم و حیاتی برای جامعه دارد که بی توجهی به آن غیرمنطقی و خلاف عقل است، مثل ایجاد محیطی امن و آرام برای بروز استعدادها، توانایی‌ها و خلاقیت‌های افراد در همه حوزه های نظری و عملی. چهارم آن که از نظر امام راحل، عدالتخواهی امری فطری و عقلانی است و ریشه در وجود انسان دارد. برای همین انسان ها از تبعیض روی گردان و از افراط و تفریط متنفر هستند.

از نظر حضرت امام، برابری همه در مقابل قانون، برابری فرصت‌های اجتماعی و سیاسی، حفظ حقوق قانونی اقلیت‌های مذهبی، تامین حقوق قشرهای مختلف مردم، رفع نیازهای اساسی مردم از قبیل تامین آب، برق، مسکن، شغل، تحصیل و بهداشت و ایجاد زمینه برای مشارکت سیاسی ملت از شاخص های عدالت اجتماعی است.

از دیدگاه امام راحل تشکیل حکومت جمهوری اسلامی، اعتقاد زمامداران و مسؤولان کشور به عدالت و دفاع از محرومان از ابزارهای مهم تحقق عدالت اجتماعی در جامعه است. بنابراین، بایستی همه مسؤولان و پیروان حضرت امام در همه سطوح، به موضوع مهم عدالت اجتماعی توجه کافی مبذول کنند و برای تحقق و استقرار عدالت اجتماعی که از اهداف بزرگ اسلام و تشکیل حکومت اسلامی است، تلاش مستمر و مضاعف نمایند.

رسا ـ به نظر شما شاخص ساده زیستی در اندیشه حضرت امام چقدر حائز اهمیت بوده و رعایت آن در جامعه تاثیر گذار است؟

از شاخص های مهم و اصلی اندیشه سیاسی امام خمینی در بعد اخلاق سیاسی، ساده زیستی است. امام خمینی با همه وجود به آثار این اصل مهم توجه داشت و در طول عمر با برکت خود، مدام به آن عمل کرد. در حقیقت، امام خمینی نمونه بارز انسان مهذب و ساده زیست در دوران معاصر است.

او مسؤولان و صاحبان قدرت را مدام به رعایت اصل ساده‌زیستی دعوت می کرد. به نظر حضرت امام، بین ساده زیستی انسان و ایستادن در مقابل ظلم و ستم و بی عدالتی رابطه معناداری وجود دارد. چون ساده زیستی موجب قدرت روحی در انسان می شود و انسان در این صورت می‌تواند در برابر ظلم و بی عدالتی قیام کند.

همچنین ساده زیستی سبب نفوذ در قلوب مردم می شود و در این صورت و با حمایت مردم، می تواند کارهای بزرگی را انجام دهد. شاید از حکمت‌های محبوبیت مثال‌زدنی امام خمینی در قلوب مردم ایران و مستضعفان همچنین شجاعت ایشان در ایستادگی وی مقابل رژیم سفاک پهلوی و ایستادگی در برابر آمریکای سلطه گر ناشی از این ویژگی و شاخصه ساده زیستی ایشان باشد که توانست با کمک مردم طومار نظام ۲۵۰۰ ساله رژیم شاهنشاهی را درهم بپیچد و در مقابل قدرت های بزرگ بایستد و نظام جمهوری اسلامی را مستقر سازد.

تاکید امام راحل بر رعایت ساده‌زیستی مسؤولان به این دلیل است که ایشان تجمل گرایی و اشرافی گری را سبب دور شدن از معنویات، وابستگی و مطرود شدن از نظر مردم می‌داند که با اهداف اسلام انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ناسازگار است.

در منظومه فکری امام خمینی ساده زیستی، محور هر نوع حرکت استقلال طلبانه و عزت خواهانه است. به نظر ایشان تجمل‌گرایی و تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام، سبب اسارت و ذلت و خواری در برابر قدرتمندان زورگو و موجب ستمگری به توده های محروم و مستضعف می شود. شاید این ویژگی امام موجب شده است که با قدرت تمام و با اطمینان خاطر در برابر قدرت های استکباری و سلطه‌گر عصر خود ایستادگی کرد.

از دیدگاه امام راحل، حفظ ارزش های انسانی اسلامی با زندگی اشرافی و مصرفی میسر نمی باشد. بنابراین، اگر هدف و خواسته ما داشتن جامعه سالم، مستقل، عدالت محور و ظلم ستیز و با حمایت اکثریت جامعه است، لاجرم بایستی مسؤولان نظام در همه سطوح از شاخص ساده زیستی و عدالت‌خواهی برخوردار باشند و آن را در جامعه نهادینه نموده به یک فرهنگ عمومی تبدیل کنند.

امید است با رعایت آموزه‌های اسلامی و عمل به شاخص‌های مهم منظومه فکری و اندیشه سیاسی امام خمینی از قبیل عدالت خواهی و ساده‌زیستی، بتوانیم با تحقق اهداف انقلاب اسلامی، زمینه استمرار حاکمیت جمهوری اسلامی ایران را با مقبولیت بالا فراهم نماییم./998/ت300/ف