پول قشنگ!

به گزارش خبرگزاري رسا، لایحه «اصلاح قانون پولی و بانکی کشور» دوشنبه هفته گذشته تصویب شد و تنها تغییری که طبق این لایحه در قانون پولی و بانکی کشور رخ داد، حذف 4 صفر از پول ملی و جایگزینی تومان با ریال با نرخ برابری هر تومان معادل10‌هزار ریال فعلی بود. لایحه دولت برای حذف 4 صفر از پول ملی در حالی تصویب شد که هیچ تدبیری برای درمان «تورم» به عنوان علت اصلی بی‌ارزش شدن پول ملی اندیشیده نشد. با این حال حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جلسه چهارشنبه هفته گذشته هیأت دولت به دفاع از این لایحه پرداخت.

روحانی: پول ملی قشنگ‌تر شد!

روحانی با اشاره به تصویب لایحه «اصلاح قانون پولی و بانکی کشور»، در تشریح دلایل دولت برای ارائه چنین لایحه‌ای به مجلس گفت: می‌خواستم مردم در زندگی راحت شوند، نوشته و گفتارشان یک جور باشد، 10گونه در ذهن خود محاسبه نکنند، آنچه مردم در عمل قبول دارند تومان است، تمام معاملات مغازه‌ها هم که بروید از آن دستفروش تا آن فروشگاه بزرگ با تومان معامله می‌کند. تا وقتی می‌خواهی بنویسی یک جای رسمی، باز می‌شود ریال، یعنی دولت خودش را از مردم جدا کرده بود، مردم با تومان حرف می‌زدند، دولت با ریال می‌نوشت. باز دولت هم می‌خواست حرف بزند با تومان حرف می‌زد.

روحانی همچنین گفت: پس این مشکل فرهنگی- اجتماعی را حل کردیم. رقم را هم کوچک کردیم، چرا که دائم صفر، صفر، صفر بغل هم اصلا در کاغذ جا نمی‌گرفت؛ اینقدر صفر بغل هم بود.

رئیس‌جمهور اظهار داشت: بنابراین فکر می‌کنم یک کار خیری است؛ البته از لحاظ وجهه بین‌‌المللی هم خیلی بهتر است. وقتی می‌خواهیم واحد پول ملی خود را با واحد پول اروپا مثلا یورو مقایسه کنیم؛ یک وقتی‌ می‌گوییم  این یورو نمی‌دانم 170هزار ریال است، یک وقتی می‌گوییم آقا  این یورو 17 تومان است، یعنی 4 تا صفر این 170 هزار را برمی‌داریم و 17 تومان می‌شود؛ هم گفتن آن راحت است؛ هم زیباتر و قشنگ‌تر است و هم محاسبه آن آسان‌تر است و با ذهن مردم هم کاملا منطبق است.

وی افزود: پس از لحاظ محاسبه با پول‌های دیگر هم این کار که انجام شده به نفع ما است و به نظر من یک کار مبارک و خوبی است که در کشور ما انجام شده است. فکر نمی‌کنم و بعید می‌دانم از لحاظ رشد اقتصادی و تورم و این چیزها خیلی تاثیری داشته باشد؛ حذف صفرها بیشتر سهولت حسابگری و زیباتر شدن پول ملی در برابر پول‌های خارجی است و اینکه مردم نباید هر روز در ذهن خود یک محاسبه اضافه انجام دهند؛ گفتار و نوشتار مردم یکی می‌شود.

همتی: افت حیثیت پول ملی کشور بسیار مهم است

دلایل روحانی برای دفاع از لایحه دولت از جنس همان استدلال‌هایی بود که عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در جریان بررسی و تصویب لایحه مزبور در جلسه دوشنبه هفته گذشته مجلس ارائه کرد. همتی در دفاع از لایحه دولت گفت: هم‌اکنون عرف اصلی استفاده از پول رایج در جامعه تومان است، کما اینکه مردم برای استفاده از چک‌پول 50 هزار تومانی از آن به عنوان 50 تومان و از اسکناس 10 هزار تومانی به عنوان 10 تومان یاد می‌کنند، چرا که 4‌ صفر آن را حذف می‌کنند، بنابراین ما با قانونمند کردن این مهم به دنبال این هستیم که پول ملی را با عرف جامعه هماهنگ کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی اظهار داشت: هم‌اکنون 8 میلیارد قطعه اسکناس داریم که 5 میلیارد آن کمتر از 2 هزار تومان است، در حالی که با این تغییر سکه‌های 2 تومانی به 2 هزار تومان قبل و یک تومانی به هزار تومان قبل تغییر می‌کند و می‌توانیم به این روش وارد صحنه شده و پول ملی را به جریان بیندازیم. وی افزود: در شرایط کنونی مسکوکات از رده خارج شده که امر نامطلوبی است، چرا که اگر احیا شود استهلاک آن کم است. از سوی دیگر ما سالی یک میلیارد قطعه اسکناس امحا می‌کنیم که هزینه سنگین 400 میلیارد تومانی را به همراه دارد.

همتی تصریح کرد: افت حیثیت پول ملی کشور بسیار مهم است، چرا که هم‌اکنون در رابطه با پول ملی ریال محاسبه می‌شود که در قیاس با دلار یا یورو به میزان رقم وحشتناک 000006/0 اختلاف دارد، از سوی دیگر سرانه اسکناس در کشور بین سایر کشورها با عدد 102 بالاترین بوده اما برعکس درباره مسکوکات از سرانه 26 برخوردار هستیم در حالی که حتی کشورهای اروپایی از سرانه 3 رقمی برخوردارند، بنابراین این اقدام به احیای مسکوکات کمک می‌کند.

همتی در حالی از افت حیثیت پول کشور سخن گفت که در همین سخنان، تورم را به عنوان ریشه بی‌ارزش شدن پول ملی معرفی کرد و گفت: کاهش کارایی پول ملی که در پی تورم مزمن و انباشته 5 دهه اخیر اتفاق افتاده، باعث شده است پول ملی به عنوان ریال و پیش از آن دینار، هیچ کدام در کشور کاربرد نداشته باشند، بویژه دینار که مدت‌ها‌ست وجود خارجی ندارد.

جراحی زیبایی روی اقتصاد به کما رفته

حذف 4 صفر از پول ملی در حالی تصویب شد که هیچ تدبیر خاصی برای اصلاح اساسی سیاست‌های پولی کشور اتخاذ نشد. آمارهای رسمی نشان می‌دهد طی 4 دهه گذشته تمام مولفه‌های پولی کشور در وضعیت نابسامانی به‌سر می‌برد. 

بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد طی 4 دهه گذشته میانگین سالانه 3 شاخص رشد پایه پولی، رشد نقدینگی و تورم به ترتیب 22، 25 و 20 درصد بوده است. محاسبات نشان می‌دهد با فرض میانگین 20 درصدی برای تورم سالانه در سال‌های پیش رو، ارزش پول کشور هر 13 سال یک‌دهم می‌شود.

ریشه‌یابی سرعت بالای خلق پول در ایران، ضعف مفرط بانک مرکزی در نظارت موثر بر بانک‌های کشور و ناتوانی از اعمال قوانین مربوط، عامل نابسامانی کنونی در بازار پول کشور است. نتیجه این نابسامانی، رشد افسارگسیخته نقدینگی و در نتیجه رشد تورم به محدوده 20 درصد و بالاتر و در نهایت افت شدید ارزش پول ملی است.

 نابسامانی نظام پولی کشور البته از سال 92 به این سو وخیم‌تر هم شد. باور راسخ نفرات اقتصادی دولت تدبیر به «سالم‌سازی نقدینگی» و تاکید بر «رشد نقدینگی از طریق رشد ضریب فزاینده (نسبت نقدینگی به پایه پولی) نه ‌تنها باعث سالم شدن و کنترل نقدینگی نشد، بلکه بانک‌های کشور را با شدیدترین بحران ترازنامه‌ای مواجه کرد. تصور اشتباه مردان اقتصادی دولت مبنی بر «کنترل رشد نقدینگی با محدود کردن حجم پایه پولی» باعث تغییر ترکیب پایه پولی به بدترین شکل ممکن شد. اقدام بانک مرکزی در محدود کردن عرضه فعال پایه پولی باعث عطش شدید بانک‌ها به ذخایر در بازار بین بانکی و رشد شدید نرخ بهره در بازار بین بانکی شد. 

 در نهایت پس از همه‌گیر شدن مسأله کسری ذخایر میان بانک‌ها، اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی به بیماری همه‌گیر در شبکه بانکی تبدیل شد و از همین رو پایه پولی با سرعتی مشابه آنچه پیش از دولت تدبیر بود، رشد کرد. تفاوت رشد پایه پولی در برهه کنونی با پیش از آن، محل افزایش پایه پولی بود. از سال 92 به این سو سهم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی چندین برابر شده است که علت آن- همان‌طور که بیان شد- هدف‌گذاری اشتباه سیاست‌گذار پولی برای «کنترل حجم پایه پولی» و بی‌توجهی به مهم‌ترین مولفه پولی یعنی «نرخ بهره بازار بین بانکی» بود. این اشتباه در حالی رخ داد که تجربه کشورهای باسابقه در حوزه بانکی و تجربه آنها از هدف‌گذاری نرخ بهره برای تنظیم بازار پول در دسترس مسؤولان بود. نتیجه این سیاست‌گذاری اشتباه پولی، رشد پایه پولی و نقدینگی به اندازه قبل از سال 92 و تجربه تلخ بزرگ‌ترین تورم 2 دهه گذشته بود.

حذف صفر درست است اما نه در این مقطع

حذف 4 صفر از پول کشور بدون اتخاذ مجموعه‌ای از سیاست‌های پولی هماهنگ و منسجم برای کنترل تورم اما با انتقاداتی از سوی برخی کارشناسان مواجه شد. در همین رابطه حیدر مستخدمین حسینی،‌ معاون اسبق بانک مرکزی اظهار داشت: باید هم از لایحه دولت در این مقطع و هم از مصوبه مجلس که بر اساس آن، 4 صفر از پول ملی حذف می‌شود، اظهار تاسف کرد. همیشه در روزهای پایانی کار مجلس، دولت مصوباتی را تدارک می‌بیند و مجلس هم آن را در ترتیبات کاری خود قرار می‌دهد تا مورد تصویب قرار گیرد و اغلب فایده‌ای جز دردسرهای جدید برای جامعه، اقتصاد و مردم نخواهد داشت.

وی بیان کرد: اصل موضوع حذف 4 صفر درست است، منتها نه در این مقطع که اوضاع و احوال اقتصادی ناپایدار است و در عدم تعادل کامل اقتصادی به‌سر می‌بریم. از دریچه اقتصادی چه گروهی از اقتصاددان‌ها حذف صفرها را در این مقطع توصیه کرده‌اند؟ حذف صفرها تا مدت‌ها مردم را درگیر یکسری کاریکاتورها و طنز می‌کند اما چه دستاوردی برای مردم دارد؟ کشورهای دیگر کارهای زیادی برای رفاه مردم انجام داده‌اند.

معاون اسبق بانک مرکزی افزود: اگر میانگین  تورم 20-10 ساله کشور را نگاه کنیم، نیازی به حذف 4صفر دیده نمی‌شد. خیلی تمایل دارم گزارش بانک مرکزی برای توجیه اقتصادی این طرح منتشر شود و رسانه‌ها هم جویا باشند. سال گذشته لوایح متعددی مثل قانون تجارت و تشکیل وزارت بازرگانی را داشتیم اما برای مردم چه دستاوردی داشته است؟ با حذف 4 صفر، نه انضباط مالی شکل می‌گیرد و نه مردم در آرامش بیشتری قرار می‌گیرند.

حذف 4 صفر از پول ملی با کلیدواژه «حیثیت ملی» در حالی به دغدغه مسؤولان دولت و مجلس تبدیل شده که اقتصاد ایران سال‌هاست با مسائل ریشه‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. اقتصاد تک محصولی و وابستگی شدید بودجه دولت به درآمد فروش نفت، سهم بسیار پایین مالیات از درآمدهای بودجه، فرار مالیاتی گسترده، قاچاق چندین میلیارد دلاری، سیاست پولی و ارزی غلط و فضای نامساعد کسب و کار تنها برخی از ابرمسائل اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته است. نادیده گرفتن این مسائل و مطرح شدن موضوعی فرعی همچون «حذف صفر از پول ملی» آن هم با استدلال‌هایی غیرکارشناسی همچون «زیبایی پول» و «حیثیت پول» نشان‌دهنده عمق ساده‌انگاری مسؤولان کنونی دولت و مجلس از مسائل کشور است./1360/

منبع: روزنامه وطن امروز