استاد عابدینی:
همدلی و انفاق، وحدت اجتماعی را قوی‌تر می‌کند
یک مفسر قرآن کریم گفت: اسلام برای اینکه بتواند قشر متوسط را تقویت کند، انفاق را در دستور کارش قرار داده است. انفاق کارش این است که به قشر مرفه یا متوسط می‌گوید با انفاق آن قشر فقیر را به قشر متوسط نزدیک کنند.
به گزارش خبرگزاري رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا عابدینی، استاد اخلاق و مفسر قرآن کریم در جلسه ۵۴١ شرح تفسیر المیزان خود به موضوع «انفاق» پرداخته است که گزیده‌ای از آن را در ادامه می‌خوانید:
چرا زکات همراه با نماز آمده است؟
بحث انفاق را از چند منظر می‌شود بررسی کرد. یکی از بحث‌ها این است که مرحوم علامه می‌فرمایند: این از آن عظیم‌ترین ارکانی است که اسلام به آن پرداخته است. در قرآن هر کجا بحث «وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ» می‌آورد، دنبالش «وَآتُوا الزَّکَاةَ» را می‌آورد و این معنای زکات_عام، کل جریان دادن صدقات و انفاق و مواسات با اهل ایمان و خمس و زکات و کفارات و نذور و وقف را شامل می‌شود.
این نکته اساسی چه چیزی را می‌خواهد بیان کند که قسمتی از این حقوق واجب است، قسمتی از این حقوق هم مستحب است. ما از چند منظر می‌توانیم این را نگاه کنیم؟
یک بحث اجتماعی است که خیلی مهم است. در بحث اجتماعی مسأله واقعاً یک بحث عظیمی است که امروز ابتلائش بیشتر دیده می‌شود. با تحلیل‌های جامعه‌شناسی این مسأله را بهتر درک می‌کنند.
شرط استحکام جوامع بشری
جامعه‌ای قوام و استحکام پیدا می‌کند که قشر متوسط مالی در آن جامعه پررنگ باشند. در برابر دو طرف قشر متوسط، که یک طرفش قشر توانگر و مرفه است، و یک طرفش قشر فقیر. یعنی فاصله‌ها به طوری باشند که یک دفعه در این جامعه، از قشر فقیر به قشر غنی منتقل نشود.
اگر در یک جامعه‌ای فقط فقیر دیده شود و غنی و قشر متوسط دیده نشود، باعث می‌شود جامعه دو قطبی شود.
سرانجام دو قطبی شدن جامعه
دو قطبی شدن جامعه، اضمحلال آن جامعه را به دنبال دارد. نه فقیر در جای خودش باقی می‌ماند نه غنی. جامعه به سمت واپاشی می‌رود.
نزدیک به این مسأله در غرب دارد اتفاق می‌افتد. جرقه‌هایش دارد زیاد می‌شود. قشر مرفه و قشر مستضعف فاصله‌شان زیاد شده است. طیف قشر متوسط دارد ضعیف می‌شود.
وقتی احساس فقدان در قشر ضعیف شدیدتر شده و مانور تجمل در قشر قوی بیشتر شود، وقتی این دو تا شدت پیدا کرد، آن جامعه به واپاشی می‌رسد. لذا هر چقدر در نظام سرمایه‌داری در هر کشوری جلوتر می‌رود، بیشتر به سمت فروپاشی می‌رود.
این یک تحلیل مارکسیستی نیست. آن‌ها هم نگاه کردند و یک سری نظامات اجتماعی را تحلیل کردند. اما اساس اینها سنت‌های الهی است. هر وقت قشر متوسط به محاق برود، این جامعه ضعیف می‌شود. اگر قشر متوسط ضعیف شود، فاصله پررنگ می‌شود.
همدلی و انفاق وحدت اجتماعی را قوی‌تر می‌کند
اسلام برای اینکه جلو این مسأله را بگیرد و بتواند قشر متوسط را تقویت کند، انفاق را در دستور کارش قرار داده است. انفاق کارش این است که به قشر مرفه یا متوسط (با دستورات وجوبی یا استحبابی) می‌گوید با انفاق آن قشر فقیر را تا حدی از حالت فقر خارج کرده و به قشر متوسط نزدیک و ملحق کنند.
این گونه با بالا آمدن قدرت معیشتی قشر فقیر و اضافه شدنشان به قشر متوسط، و احساس همدلی و مواسات و کمک قشر متوسط و غنی به آن‌ها، این طیف متوسط جامعه پر رنگ تر شده، و این اثرش این می‌شود که وحدت اجتماعی قوی‌تر می‌شود.
این در نگاه اجتماعی بود که مرحوم علامه طباطبایی، در تفسیر المیزان، ذیل آیات ٢۶١ الی ٢٧۴ سوره بقره، این بحث را مفصل بیان می‌کنند. /1360/
منبع: فارس
ارسال نظرات