چاپ ششم کتاب «اصول دین» روانه بازار نشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ ششم کتاب «اصول دین» نوشته مقدس اردبیلی را با تحقیق محسن صادقی منتشر کرده است.

یکی از تألیفات محقق اردبیلی کتابی در اصول دین به زبان فارسی است؛ البته محقق اردبیلی نامی برای این کتاب انتخاب نکرده است، اما در دیگر تألیفاتش با عناوین اثبات واجب، اثبات امامت، رساله فارسیه، بعض الرسائل، از آن یاد و گاهی از آن مطالبی نقل کرده در این اثر ذکر شده است.

علت این که از این کتاب به «اثبات امامت» هم تعبیر شده ـ چنانکه خودِ اردبیلی هم در حدیقه الشیعه به آن تعبیر کرده است ـ شاید این باشد که بیشتر مطالب این کتاب را بحث امامت آن تشکیل می دهد و نیز علت اشتهار این کتاب به «اثبات واجب» ـ چنانکه خود مؤلف در حدیقه به آن تعبیر کرده ـ ممکن است این باشد که باب اول آن در اثبات واجب تعالی است و این نوع اسم گذاری رایج است.

مؤلف در کتاب به نام خود اشاره نکرده، اما در تألیفات دیگرش از این کتاب نقل و یا به آن اشاره کرده است که از آنها می توان مجمع الفائده البرهان فی شرح ارشاد الذهان، حدیقه الشیعه و حاشیه شرح تجرید قوشچی را نام برز.

شایان ذکر است تاکنون 18 نسخه از این کتاب شناسایی شده است.

ساختار کتاب:

این اثر در چهار باب تهیه و تدوین و منتشر شده است. عنوان باب اول این اثر «اثبات واجب الوجود که حق تعالی است و صفاف ثبوبیه و سلبیه او» و این باب مشتمل بر سه فصل «در اثبات واجب الوجود»، «در بیان صفات ثبوتی» و «در بیان صفاف سلبی» است.

باب دوم این اثر، در بیان نبوت به عنوان یکی دیگر از اصول دین است؛ سومین باب از این اثر، به بیان امامت می پردازد و در این فصل به بیان دلیل عقلی بر امامت امیرالمؤمنین(ع)، دلایل نقلی بر امامت امیرالمؤمنین(ع) از قرآن، رد ادله مخالفان در خلافت خلیفه اول، دلایل شیعه بر افضلیت امیرمؤمنان(ع) از نظر اهل سنت، امامت نزد شیعه، روایات اهل سنت درباره دوازده امام، اعتقاد به امامت حضرت صاحب الزمان(ع) و روایات شیعه درباره دوازده امام(ع) پرداخته شده است.

چهارمین باب از کتاب «اصول دین» به بیان معاد و حقیت ما جاء به النبی اشاره دارد؛ در این فصل به معاد، سؤال قبر، و حشر و نشر پرداخته می شود.

برشی از کتاب:

در بیان صفات ثبوتی

صفاتی که لایق باشد خدای متعال به آن موصوف باشد و آن صفات هشت صفتِ قادر متعال، عالم، حیّ، مرید و کاره، مدرک، سرمدی، متکلم، صادق است.

وجود همه این صفات عین ذات حق تعالی است و زاید بر آن نیست؛ یعنی نیست آنکه خدای تعالی چیزی باشد و وجود و علمش مثلاً چیزی دیگر و آن موجود باشد به آن وجود و عالم باشد به آن علم، بلکه خدای تعالی چیزی است که به خود موجود است چنانچه روشنیِ آفتاب که به خود روشن است نه روشنی دیگر. و به نفس خود عالم است نه به علم زاید مثل ما؛ یعنی آن اثری که از ما به واسطه وجودِ زاید و علم زاید حاصل می شود، کمال و نهایت آن اثر بر خدای تعالی مترتب می شود، بی وجود و علم زاید. و همچنین است سایر صفات. و دلیل این ظاهر است و آن وجوبِ وجود است یعنی بودنِ خدای تعالی واجب الوجود و لازم الوجود، و انفکاک وجود از او و احتیاج او به غیر محال است، پس صفات او همه عین او باشد چنانچه مذهب حکما معتزله و علمای ما رحمهم الله است که اگر زاید باشد، اگر واجب باشد تعدد واجب لازم آید و اگر واجب نباشد پس ممکن قدیم باشد، زیرا که خدای تعالی محل حوادث نیست، پس تعدد قدما لازم اید و این هر دو باطل است؛ چه غیرخدا «ممکن» است و حداث ـ چنانکه معلوم شد. و با وجود آن، علت می خواهد و علت غیر نمی توند بود و آن ظاهر است، و اگر خدای تعالی باشد، لازم می آید که یک چیز هم فاعل باشد و هم قابل و ثابت شده است که یک چیز این هر دو نمی تواند بود.

و دیگر آنکه در قدرت و وجود دور لازم می اید، پس زاید نتواند بود، و غیر آن نیز چنین باشد با وجود آن مسبوق به علت و اراده خواهد بود. پس قدیم نباشد بلکه حادث باشد و حادث نتواند که صفت خدای تعالی باشد، زیرا که خدای تعالی محلِ حوادث نیست و دیگر آن که علت خواهد خواست و نمی تواند بود که علت داشته باشد ـ چنانکه گذشت.

امامت نزد شیعه

طریق ثبوت امر امامت نزد شیعه، مثل طریق ثبوت نبوت است که به نص خدا می باید یا پیغمبر یا امام معصوم مثل او و یا به کرامات و معجزه، و اثبات آن در ماده حضرت امیر گذشت. امامت باقی ائمه نیز ثابت شده است به بعضی از نص کتاب چنانچه اشاره شد؛ مثل تصدق همه نماز، پس داخل باشند در آیه تصدق. و دیگر طریق عقل و نقل مثل «من لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه» از اخبار مستفیضه بل یقینیه، و ایشان افضل و اکمل بوده اند از غیر ـ چنانچه ظاهر است ـ و اشاره به آن شد. و غیر ایشان صلاحیت امامت نداشتند. و دیگر آن که دعوی کردند و معجزه نمودند مثل حضرت پیغمبر و حضرت امیر.